Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2008

Είμαι ελεύθερος; (Πηγή: http://filosofia.gr)

Ελευθερία δε σημαίνει απλώς το αντίθετο της υποδούλωσης, αλλά το πλησιέστερο συνώνυμο του ατομικού και κοινωνικού ιδεώδους.

«Θεωρώ πιο γενναίο εκείνον που κυριαρχεί στα πάθη του από εκείνον που κυριαρχεί στους εχθρούς του. Η δυσκολότερη νίκη είναι εκείνη ενάντια στον ίδιο σου τον εαυτό.» {Αριστοτέλης}

«Λατρεύω την ελευθερία, αλλά θα ήθελα να τη βρίσκω πάντοτε θρονιασμένη ανάμεσα στη δικαιοσύνη και τον ανθρωπισμό». (Αδαμάντιος Κοραής)

«Είμαι πραγματικά ελεύθερος, σημαίνει μπορώ. Η δυνατότητα να κάνω αυτό που θέλω, να η ελευθερία μου! Υπάρχει όμως μια αναγκαιότητα στη βούλησή μου, αλλιώτικα θα ήθελα χωρίς λόγο, χωρίς αιτία, πράγμα αδύνατο[...] Ό,τι γίνεται είναι απόλυτα αναγκαίο. Δεν υπάρχει ενδιάμεσο μεταξύ αναγκαιότητας και τύχης. κι όπως το ξέρετε, η τύχη είναι ανύπαρκτη, άρα ό,τι συμβαίνει είναι φυσικά αναγκαίο[...] Στο βάθος, τι άλλο είναι ο καταναγκασμός παρά μια αναγκαιότητα που γίνεται αντιληπτή, κι η αναγκαιότητα, ένας καταναγκασμός που περνάει απαρατήρητος[...]». (Βολταίρος)
Ο Βολταίρος στο παραπάνω απόσπασμα διατείνεται πως ενώ από τη μια μεριά το «πράττειν» κατά βούληση σημαίνει ελευθερία, από την άλλη, η βούληση πηγάζει από κάποια αναγκαιότητα, καθιστώντας έτσι τη βούληση παράγοντα μιας προκαθορισμένης, εικονικής δηλαδή ελευθερίας.
Η ανάγκη του ανθρώπου για την επιβίωση και την αυτοσυντήρηση τίθεται αρκετές φορές ως παράγων μετριασμού της ελευθερίας.
Πηγάζει όντως, σύμφωνα με το Βολταίρο, η βούληση από τις ανάγκες, ή μήπως οι ανάγκες πηγάζουν από τη βούληση;
Θέλω να πράξω κάτι επειδή πρέπει να το πράξω, ή μήπως πρέπει να πράξω κάτι επειδή το θέλω;
Ολόκληρη η φιλοσοφία που τοποθετεί στη βάση της τον άνθρωπο προτείνει σε αυτόν την απόλυτη κυριαρχία, τον απόλυτο έλεγχο των αναγκών του. Να έχει αυτοκυριαρχία, δημιουργώντας ο ίδιος τις προϋποθέσεις υπό την ισχύ των οποίων θα ζήσει και θα χαράξει την εξελικτική του πορεία. Ο άνθρωπος θέλει και εξελίσσεται δημιουργώντας αδιάκοπα νεότερες ανάγκες.

Ο Πλάτων θα ορίσει την ελευθερία ως: «ΑΦΕΙΔΙΑ ΕΝ ΧΡΗΣΕΙ ΚΑΙ ΕΝ ΚΤΗΣΕΙ ΟΥΣΙΑΣ», δηλαδή ως απεριόριστη χρήση και απόκτηση ουσίας, πραγμάτων που συνιστούν πρόοδο και εξέλιξη του ανθρωπίνου είδους.

Το ανθρώπινο είδος δεν εμφανίστηκε με έμφυτη τη δύναμη της ανάγκης, αλλά τη δύναμη της θέλησης να οριοθετήσει το φάσμα των αναγκών του.

Δεν υπάρχουν σχόλια: