Γράφει ο Δημήτρης Λιαντίνης στο τελευταίο βιβλίο του "Γκέμμα" :
Είναι καιρός από τις ασκήσεις επί χάρτου να περάσουμε στα πεδία των επιχειρήσεων. Να κοιτάξουμε την πυρκαγιά που αποτεφρώνει το σπιτάκι μας.
Γιατί είμαστε σβησμένοι από τον κατάλογο των εθνών;
Γιατί η Μακεδονία γίνεται Σκόπια, η Κύπρος γίνεται τουρκιά, το Αιγαίο διεκδικείται ως mare nostrum των οθωμανών; Γιατί ο πρόεδρος της Τουρκίας είπε πρόσφατα στην Αθήνα, ότι είμαστε μια επαρχία του παλιού οθωμανικού κράτους που αποσχίσθηκε και πρέπει να μας ξαναπροσαρτήσουν; Γιατί ο Μπερίσα της Αλβανίας έχει να λέει πως οι έλληνες κάνουν διπλωματία που έρχεται από το Μεσαίωνα και τους παπάδες; Γιατί ο Αλέξανδρος βαφτίζεται Ισκαντέρ και ο Όμηρος Ομέρ Βρυώνης; Γιατί οι διακόσιες χιλιάδες έλληνες της Πόλης γίνανε χίλιοι και οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης θρασομανούν και γίνουνται όγκος κακοήθης που΄τοιμάζει μεταστάσεις;
Γιατί δύο από τους πιο σημαντικούς ποιητές μας, ο μέτριος Σεφέρης κι ο μεγάλος Καβάφης, καταγράφουνται στις διεθνείς ανθολογίες και τους ποιητικούς καταλόγους μισό έλληνες μισό τούρκοι;
Γιατί όλα τα αυτονόητα εθνικά μας δίκαια ευρωπαίοι και αλβανοί, βούλγαροι και εβραίοι, ορθόδοξοι και ρούσοι, τούρκοι και βουσμανοαμερικανοί τα βλέπουν σαν ανόητες και μίζερες προκλήσεις, σαν υλακές και κλεφτοεπαιτείες; Ποια τύφλωση μας φέρνει να μη βλέπουμε ότι στα μάτια των ξένων εκαταντήσαμε πάλι οι παλαιοί εκείνοι γραικολιγούρηδες; Οι esurientes graeculi του Γιουβενάλη και του Κικέρωνα;
Το πράγμα έχει και περιγραφή και ερμηνεία.
Μέσα στη χώρα, μέσα στην παιδεία δηλαδή και την παράδοσή μας, εμείς περνάμε τους εαυτούς μας λιοντάρια, εκεί που οι έξω από τη χώρα μας βλέπουνε ποντίκια. Θαρρούμε πως είμαστε τα παιδόγγονα του Αριστοτέλη και του Αλέξανδρου. Οι ξένοι όμως σε μας βλέπουνε τις μούμιες που βρεθήκανε σε κάποια ασήμαντα Μασταβά. Γιατί;
Τα διότι είναι πολλά. Όλα όμως συρρέουν σε μια κοίτη. Σε μια απλή εξίσωση με δύο όρους και ένα ίσον. Είναι’τη: νεοέλληνες ίσον ελληνοεβραίοι.
Αν εφαρμόσουμε αυτή την εξίσωση στα πράγματα, θα μας δώσει δύο γινόμενα. Το πρώτο είναι ότι ζούμε σε εθνική πόλωση. Το δεύτερο, ακολουθία του πρώτου, ότι ζούμε χωρίς εθνική ταυτότητα.
Οι νεοέλληνες είμαστε ένα γέννημα μπασταρδεμένο και νόθο. Ούτε ίπποι ούτε όνοι, ούτε όνισσες, ούτε φοράδες. Είμαστε μούλοι. Δηλαδή μουλάρια. Και τα μουλάρια δε γεννούν.
Ότι οι νεοέλληνες είμαστε ελληνοεβραίοι σημαίνει το εξής: ενώ λέμε και φωνάζουμε και κηρύχνουμε ότι είμαστε έλληνες, στην ουσία κινιόμαστε και υπάρχουμε και μιλάμε σα να είμαστε εβραίοι.
Αυτή είναι η αντίφαση. Είναι η σύγκρουση και η αντινομία που παράγει την πόλωση. Και η πόλωση στην πράξη γίνεται απώλεια της εθνικής ταυτότητας. Και το τελευταίο τούτο σημαίνει πολλά.
Στην πιο απλή διατύπωση σημαίνει νάσαι τουρκόγυφτας και να ζητάς να σε βλέπουν οι άλλοι πρίγκιπα. Σημαίνει να σε θεωρείς λιοντάρι και οι ξένοι να σε λογαριάζουνε πόντικα.
Απώλεια της εθνικής ταυτότητας είναι να σε βλέπουν οι άλλοι αρκουδόρεμα και εσύ να τους φωνάζεις πως ντε και καλά είσαι η Ολυμπία. Και ύστερα να τους ζητάς Ολυμπιακούς αγώνες στην Καλογρέζα. Χλευαστικό του καλογριά.
Είναι μεγάλη ιστορία να πιαστώ να σε πείσω, ότι οι νεοέλληνες από τους αρχαίους έχουμε μόνο το τομάρι που κρέμεται στο τσιγκέλι του σφαγέα. Θέλει κότσια το πράμα. Θέλει καιρό και κόπο. Θέλει σκύψιμο μέσα μας και σκάψιμο βαθύ. Και κυρίως αυτό: θέλει το μεγάλο πόνο.
Δ. Λιαντίνης στη "Γκέμμα" (2000)
Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2008
Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008
Ο Αδαμάντιος Κοραής και η πνευματική και πολιτική αναγέννηση του τόπου
Ο μέγας Γερμανός φιλόλογος και ελληνιστής Βιλαμόβιτς (Wilamowitz 1848-1931) έγραψε: «Είναι τόσο μεγαλειώδης η δράση του Κοραή, ώστε οφείλει να τον τιμά, όχι μόνο το έθνος αυτού, ως ανακαινιστή της γλώσσας, αλλά και κάθε άνθρωπος αισθανόμενος παλμούς φιλοπατρίας. Η δράση του ανδρός, διδάσκει ότι το πνεύμα είναι αθάνατο και η ευλογία των προγόνων και μετά πάροδο αιώνων πολλών, δίδει εις τους απογόνους την δύναμη να ανοικοδομήσουν τον ίδιο οίκο. Διότι ο Κοραής, όλος αφοσιωθείς εις την αρχαία Ελλάδα, προπαρασκεύασε την πνευματική και πολιτική αναγέννηση του έθνους του. Και ούτω τους Ρωμιούς έκαμε Έλληνες».
Για τους κατ’ όνομα θεοφοβούμενους βυζαντινούς αυτοκράτορες, αλλά και για την διαχρονική συνέργεια της εκκλησίας μαζί τους, γράφει ο θαυμάσιος Κοραής:
«Χριστιανοί έγιναν, για να φυλάξουν της εξουσίας το βλάσφημον όνομα "Αυτοκράτωρ". Ιδιοποιήθησαν λοιπόν την εξουσία (δια) να τρέφονται απ’ τους ιδρώτες του λαού, χωρίς να σέβονται πλέον ούτε κτήματα, ούτε τιμή, μήτ’ αυτήν των υπηκόων την ζωή... Τόση καταδυνάστευση, φυσικά, (θα) έπρεπε να κινεί σε γογγυσμούς και κάποτε να διεγείρει και τον καταθλιβόμενο λαό σε εξεγέρσεις. Ευρέθη (όμως) και εις τούτο θεραπεία, η καθ’ υποκρισίαν ευλάβεια εις τα θεία και ακολούθως, η προς τους υπηρέτες των θείων (ιερείς) καταφυγή. Και πολλούς των ιερωμένων, βλέπουμε να φορολογούν τον λαό, με την πρόφαση της εξάλειψης πάσας αδικίας, με τις προς τον θεόν πρεσβείες τους.
»Ανήγειραν λοιπόν, από του αναστενάζοντος λαού τους ιδρώτες, μεγαλοπρεπέστατους ναούς... και μετέβαλαν τους ταπεινούς ευκτηρίους οίκους, σε πολυτελέστατα πολυπληθή ιερά.
»Κατεστόλισαν τους ιερουργούντας τα μυστήρια, με χρυσοΰφαντα και ποικιλτά ενδύματα, πολυτελέστερα της στολής του Ααρών, μ’ όλον ότι, η θρησκεία έπαυσε να είναι πλέον κατά την τάξιν Ααρών. Τους κατεπλούτισαν με σατραπικά εισοδήματα και τους εκραταίωσαν υπέρ τους σατράπας, συγχώρησαν δε εις αυτούς, τέτοια μερίδα εξουσίας, που με τον καιρόν έμελλε τόσο ν’ αυξηθεί, ώστε να κατασταθεί φοβερά και εις αυτούς ακόμα τους βασιλείς.
»Δεν ηρκέσθησαν δε εις τούτο, αλλ’ έκτισαν και φρούρια, ονομάσαντες αυτά Μοναστήρια και τα επροίκισαν από τα κοινά των πολιτών κτήματα, δια να κατοικούν σ’ αυτά όχι στρατιώτες φύλακες της κοινής ελευθερίας, ή εργάτες αναγκαίοι εις την προκοπήν της βιομηχανίας, αλλ’ άνθρωποι αργοί, επαγγελόμενοι άρνησιν του κόσμου, οι οποίοι άλλην αμοιβή δεν έμελλε να δώσουν στον εργαζόμενο γι’ αυτούς ταλαίπωρο λαό, παρά να κολακεύουν τους τυράννους του και να συμμερίζονται την βία και τον δόλο των τυράννων κατά του λαού και να κυβερνούν και αυτοί... αναγκαστικώς και αισχροκερδώς, ως κοσμικοί τύραννοι, τον λαόν...»
Για όλα τα ανωτέρω, αλλά και για την σκανδαλώδη αγαμία του κλήρου, ακάθεκτος καταλήγει ο Κοραής:
«η τοιαύτη δε δίψα (πλουτισμού) γίνεται έτι φλογεροτέρα όταν (οι κληρικοί) επαγγέλλονται την αγαμία... Όστις έχει τέκνα και γυναίκα, μετριάζει τα πάθη... αλλ’ ο άγαμος (ιερέας) οπλισμένος με χρυσάφι και εξουσία, σπουδάζει ν’ απολαύσει κατακόρως όλες του χρυσού και της εξουσίας τις ηδονές... Τέτοια ψυχική διάθεση, έχει φυσικά σύντροφο την βία και επειδή η βία, όσον κραταιά και αν είναι, απαντά πολλάκις απροσδόκητα εμπόδια, αναγκάζεται (ο ιερέας) να προσλάβει σύμμαχον αυτής τον δόλο και την υποκρισία και τότε γίνεται αληθής λύκος, ενδεδυμένος δέρμα προβάτου και όχι ιερεύς στολισμένος δικαιοσύνη.
»Από τέτοια δε ελεεινή μεταμόρφωση, εγεννήθησαν πολλές (ψευδείς) ιεροπραξίες... επλάσθησαν πολλά λείψανα μαρτύρων και θαύματα ετολμήθησαν άγνωστα... και το χειρότερο, αμελήθη παντάπασιν η παιδεία του λαού. Εις ανθρώπους, οι οποίοι έκαμαν πορισμόν την ευσέβειαν (βιοποριστικό επάγγελμα) και την εκκλησία μετέβαλαν εις μεταπράτου εργαστήριον, δεν εσύμφερε πλέον λαός φωτισμένος».
Ο Κοραής γράφει για μια ολόκληρη στρατιά καλογέρων: «ο ενθουσιασμός της μοναχικής ζωής εξήφθη και εις την Ανατολήν και εις την Δύση εις αληθή μανία ώστε από τους αναρίθμητους μοναχούς, ως μαρτυρεί η ιστορία, ήτο δυνατόν να στρατολογηθώσιν ολόκληρα πολεμικά τάγματα, με ανεπαίσθητον ελάττωσιν του αριθμού». (*)
Ο βιογράφος του Κοραή Θερινός γράφει: «οι ιεροί αυτοί δάσκαλοι (καλόγεροι και μεγαλο-κληρικοί) έθιζαν τους χριστιανούς στην ελπίδα της θειας πρόνοιας και (προέτρεπαν) μόνο εξ αυτής να προσδοκούν την γιατρειά των συμφορών, να υπομένουν τις συμφορές αγογγύστως και να την επικαλούνται μετά δακρύων... σε όλα οι χριστιανοί να δέχονται την ειμαρμένη (μοίρα) και να υποκλίνονται προς την κρατούσα τάξη»! Με βαθιά του θλίψη διαπιστώνει ότι, ενώ οι Έλληνες έχουν προς φωτισμόν, μόνο το «άγιον φως»... οι Ευρωπαίοι: «ζουν μεταξύ αληθινών σοφών, περικυκλωμένοι από Ακαδημίες και Λύκεια, από πάσης τέχνης και επιστήμης διδακτήρια. Έχουν ανοιχτές, λαμπρές δημόσιες βιβλιοθήκες και τα πιεστήρια των τυπογραφείων τους, βουίζουν καθημερινά και ασταμάτητα».
Μεγάλη απέχθεια, έτρεφε επίσης ο Κοραής για την Βυζαντινή περίοδο, τους δε βυζαντινούς αυτοκράτορες θεωρούσε υπαίτιους του εκβαρβαρισμού των Ελλήνων, αλλά ακόμα και της παρακμής του χριστιανισμού, όπως έλεγε: «Από την αυλή των Γραικορωμαίων αυτοκρατόρων, δεν έλειπε ποτέ ο αστρολόγος, τον οποίον εσυμβουλεύετο ο αυτοκράτωρ σε όλες τις πράξεις και τις επιχειρήσεις, ακόμα και για τις σωματικές του ασθένειες! Διότι και του σώματος οι ασθένειες, πίστευαν ότι δαιμόνων είναι δημιουργήματα, για την θεραπεία των οποίων, απαιτούντο εξορκισμοί, (επ)ωδές (ψαλμοί) και φυλακτά... έπειθαν δε τους αρρώστους, ότι τους γιάτρευαν με ρητά και ψαλμούς, γραμμένα από την Παλιά ή την Νέα Διαθήκη, που έδεναν στα πόδια ή τα χέρια των ασθενών».
«Τέτοιους ψαλμούς, χρησιμοποιούσε ο γιατρός του μεγάλου Θεοδοσίου Μάρκελλος, ο δε πολύ σοφότερός του ο Τραλλιανός, ξόρκιζε την ποδάγρα με λόγια, που έραβε μέσα σε φυλακτά μαζί με ρίζα υοσκυάμου. Άλλοτε δε περιοριζόταν σε κραυγές... ο χριστιανισμός... κατάντησε αληθινός Φαρισαϊσμός. Τα παραγγέλματα της Νέας Διαθήκης, μεταμορφώθηκαν σε μαγικές ψαλμωδίες (επωδές)». (*)
Και συνεχίζει ο ασυγκράτητος Κοραής, περιγράφοντας την άθλια συμπεριφορά του χριστιανικού ιερατείου, κατά τους χρόνους του Βυζαντίου: «Μετά την έκτη και έβδομη εκατονταετία, καθώς επληθύνοντο οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και οι εορτές, με τον ίδιο τρόπο επληθύνοντο και οι ψαλμωδίες και εμακρύνοντο οι εκκλησιαστικές ακολουθίες τόσο, ώστε... ακόμα και ο προσεκτικότερος ακροατής, να προσμένει την απόλυση της ακολουθίας, με σφοδρότερη επιθυμία απ’ όση θα έχει ο φυλακισμένος να δει την θύρα της φυλακής του ν’ ανοίγει...»
Για την μάστιγα των της υμνομανίας και των ψαλμωδών γράφει: «εις την αυτήν περίοδο του χρόνου ανεφάνησαν και οι Μελογράφοι... τα τροπάρια... τα ιδιόμελα τα εξαποστειλάρια και άλλα πολυποίκιλα και πολυώνυμα, συνταχθέντα πρώτα από μοναχούς, μόνο δια μοναχούς, εις πολλούς τόμους ονομασθέντες με διάφορα ονόματα και εμεταφέρθησαν από τα μοναστήρια εις τας πόλεις. Επειδή εις αυτές (τις πόλεις) συνέρρεαν και οι μοναχοί αφήνοντες τα μοναστήρια και από τους μοναχούς εχειροτονούντο οι Επίσκοποι, οι Πατριάρχες, οι Αρχιερείς... (όμως) οι μελογράφοι αυτοί και οι υμνωδοί, δεν επρόβλεψαν ούτε τον υπερβολικόν θαυμασμόν που επροξένησαν τα τροπάρια τους, ούτε πόσους άλλους μιμητάς τροπαριογράφους έμελλε να γεννήσει ο τοσούτος θαυμασμός». (*)
Περί της ιερατικής αρχομανίας έγραφε: «Ποιος μπορεί να αρνηθεί τα προνόμια, ενόσω ευλογούνται από ιερείς άρχοντες; Ποιος καταφρονεί τους τίτλους ενόσω βλέπει τους επισκόπους στολισμένους με βαρβαρικά τυράννων επίθετα, τόσον υπέρογκα, ώστε να γίνονται γελοία;»
Οι μεθοδεύσεις για την ανάδειξή τους οι αισχρότερες: «Οι φιλόπρωτοι κοσμικοί, από φιλόπρωτους ιερείς ευαγγελίζονται και ο φιλόπρωτος (ιερέας) αν επιθυμεί να σώσει τα πρωτεία του, τους κοσμικούς δέσποτες θα κολακεύει και στους λαούς θα διδάσκει τυφλή υποταγή στα δεσποτικά θελήματα. Ακόμα και ωτακουστές (καταδότες) των αρχόντων γίνονται, για να καταδιώκουν και να παραδίδουν τους πολίτες, εις την εκδίκηση των τυράννων. Ακόμα και να μαστροπεύουν, γιατί και τούτο έγινε, τις γυναίκες και τις θυγατέρες των πολιτών στην τυραννική ασέλγεια».
«Τέτοιος ήταν ο χριστιανισμός του μεσαίωνα και τόσα τα εξ’ αυτού κακά και στην Ανατολή και στην Δύση... Διότι στην Ανατολή οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες οι περισσότεροι κυβέρνησαν ως άθεοι... και έγιναν χριστιανοί τυφλώνοντας, ρινοτομώντας και σφάζοντας ένας τον άλλον. Στον θρόνο ανέβαιναν ληστρικά Θράκες, Ισπανοί, Ίβηρες, Αρμένιοι, Ίσαυροι και άλλοι βάρβαροι, με βαρβάρους αυλικούς, ώστε αποβαρβάρωσαν τον ταλαίπωρο ελληνικό λαό». (*)
Ο χριστιανός κληρικός λοιπόν, στην θεο-σκότεινη αυτή περίοδο του Ρωμαιο-χριστιανο-βαρβαρισμού, δεν ήταν παρά ένας ακόμα φαύλος αυλικός, ανάμεσα στους τυχοδιώκτες, μάγους, μάντεις και ονειρολόγους της αυτοκρατορικής αυλής!
Ναι, στο Βυζάντιο, ο Κοραής έβλεπε τον χειρότερο εκπερσισμό των Ελλήνων: «Εκτός από τον υπουργούντα τους ναούς κλήρο, (δηλαδή τους μικρο-κληρικούς) η αυλή είχε δικό της κλήρο, πολυπληθή και ταυτόχρονα, ονειροκρίτες, αστρολόγους, παρατηρητές ευτυχών και δύστυχων ημερών, για να διευθύνουν των αυτοκρατόρων τις πράξεις και άλλους μωρούς γελωτοποιούς... όπως κάποτε είχαν και έχουν ακόμα των Τούρκων και των Περσών οι δεσπότες». (*)
«Ο (χριστιανικός) κλήρος, αφού εμιμήθη της αυλής τους φίλαρχους τίτλους, επόμενο ήταν να μιμηθεί και την ασωτία και την φιλοχρηματία των (υπόλοιπων) αυλικών. Και όλες αυτές της αυλής και της εκκλησίας τις επιθυμίες, συντηρούσαν και έτρεφαν από του εργαζόμενου λαού τον ιδρώτα».
Δικαίως λοιπόν ο Κοραής γίνεται καυστικότερος και συνειδητά αποκαλυπτικότερος: «Μαζί μ’ αυτούς, ο ταλαίπωρος λαός, βασανιζόταν και από άλλες βδέλλες, πλήθος άπειρο αναχωρητών, ερημιτών και παντός σχήματος μοναχών, οι οποίοι αφήνοντας τις ερήμους και τα μοναστήρια, εχύνοντο στις πόλεις ως ακρίδες και ανεμειγνύοντο σε όλες τις υποθέσεις των πολιτών, συνεφατρίαζαν με τους κληρικούς και πλήθος προξενούσαν ταραχές». (*)
«εκδίωξαν τα λείψανα της παλαιάς παιδείας και ως νέφος σκοτεινών κατεσκίασε τους λαούς η απαιδευσία, ώστε και εις τον αυτοκρατορικό θρόνο να φτάσουν άνθρωποι κυρίως αναλφάβητοι». (*)
Στις υποσημειώσεις του ο ίδιος ο Κοραής γράφει: «ο Ιουστίνος (ετ. 518) ήταν τόσον αναλφάβητος ώστε υπέγραφε το όνομα του χειραγωγούμενος από άλλου χείρα, ως μαρτυρεί ο Ιστορικός Προκόπιος». (**)
Παρ’ όλα αυτά, οι κριτικές θέσεις του Κοραή, πριν και μετά την έκρηξη της επανάστασης του 21, ούτε λίγες, ούτε χαριστικές ήταν, απεναντίας ήταν πολλές, σαφείς και αιχμηρές: «τι το καλόν είδε το Γένος από τους καλογήρους; (αναρωτιέται ο Κοραής) δεν εστάθησαν πάντοτε φιλοτάραχοι, πάντοτε φιλόδοξοι, πάντοτε ύπουλοι; Δεν είναι ούτοι το αίτιον της σημερινής αξιοδακρύτου αιχμαλωσίας του Γένους;»
Το 1790 (σαράντα δυο ετών) έγραφε ο Κοραής κάτι εκπληκτικά επιγραμματικό: «Δεν είναι αυτοί, οι οποίοι όταν η βασιλεία των Ρωμαίων ψυχομαχούσε, όχι μόνο κατεγίνοντο εις μωράς συζητήσεις, αλλά έκαμαν και τους ηλίθιους ημών αυτοκράτορας, θεολόγους αντί στρατηγών;».
Έπ’ αυτού, συνεχίζει ο Κοραής, που πρέπει να γνώριζε πολλά: «άλλο κακόν όχι ολιγότερον ικανό να τρέφει την τότε αγριότητα του λαού, ο Ιουστινιανός, ως και οι προ αυτού Αναστάσιος και Ζήνων και πολλοί άλλοι μετ’ αυτόν αυτοκράτορες, έγιναν και θεολόγοι και διώκται αιμοβόροι των αιρετικών και ιδιαιτέρως των Ελλήνων οι οποίοι και εις Ανατολήν και εις την δύσιν εδιώχθησαν, εδημεύθησαν, εβασανίσθησαν, κατεσφάγησαν, όχι άπαξ ή κατ’ άνδρα, αλλά πολλαί πολλάκις μυριάδες ανδρών, γυναικών, παιδιών. Και τούτο ωνομάζετο ζήλος θεού, τον οποίον έδειχναν μεταφερόμενοι από τον ιππόδρομον εις τους ναούς και Πράσινοι και Βένετοι, με τους βασιλείς και τους ιερείς των, λιτανεύοντες, δοξολογούντες με παντοδαπούς ύμνους και υψούντες εις τον θεό της ειρήνης και της ευσπλαχνίας χείρας βαπτισμένας εις εμφύλια αίματα. Περί τούτων και τοιούτων, όποιος δυσπιστεί, ας αναγνώσει και την πολιτικήν και την εκκλησιαστικήν ιστορίαν του μεσαίωνος». (*)
Κατηγορηματικός και ασυμβίβαστος γράφει για: «του Ιουστινιανού τας μοναστηριακάς και εκκλησιαστικάς ασώτους δαπάνας. Τούτου κτίσμα είναι και ο περιβόητος ναός της Αγίας Σοφίας. Το μεγαλούργημα τούτο εδόξασε βεβαίως τον Ιουστινιανόν. Εάν όμως τις το ανακρίνει κατά τους κανόνας και της φιλοσοφίας και της θρησκείας... αν συλλογισθείς ότι εις την κτίσιν του ναού συνέργησαν τα κομμένα σιτηρέσια των δασκάλων και πολλοί νέοι φόροι από φτωχούς και δεισιδαίμονος λαού ιδρώτας... θέλεις συμπεράνει ότι το μεγαλούργημα του Ιουστινιανού έμελλε ν’ αυξήσει επί πλέον την δεισιδαιμονίαν του λαού, την τρυφήν, την δεσποτείαν και την υψηλοφροσύνην των ιερέων».
«Του μεγαλόπρεπους αυτού ναού μεγαλοπρεπή έπρεπε να είναι και τα σκεύη και των ιερέων τα φορέματα. Πολλοί του ναού οι υπηρέται στολισμένοι με πολλούς αρχοντικούς τίτλους, πολλαί αι δοξολογίαι και πολλοί οι ύμνοι οι οποίοι έμελλαν μετά σχεδόν διακόσια έτη να καταχωρισθώσι και εις βιβλία ολόκληρα και να στρέψωσι την πρόνοια της ηθικής του λαού διαγωγής εις απεράντους προσευχάς και ψαλμωδίας... Είδαμε (όμως) ότι αι μακραί ακολουθίαι εσυνοδεύοντο με τας πολλάς και μακράς αδικίας, καθώς αι μακραί των Φαρισαίων προσευχαί». (*)
Για την μάστιγα της θαυματομανίας έγραφε ότι και κάθε λογικός άνθρωπος: «είναι ανοησία η προσμονή θαυμάτων από εκείνον (τον θεό) που μας χάρισε μέγα θαύμα, ΤΟ ΛΟΓΙΚΟΝ, δια να βοηθούμεθα εις όλας ημών τας χρείας (ανάγκες) δια της τελειοποιήσεώς του».
Για τους υπεράριθμους ναούς και τον καταστολισμό τους, έγραφε φανερά εκνευρισμένος: «όσοι ναοί κτίζονται, πλιότεροι της χρείας, φανερώνουν μωρία των κτιζόντων. Εάν δε και τους στολίζουν υπέρ το μέτρον, ουδέ την αληθινήν ιδέαν της θρησκείας, συνέλαβον ποτέ, οι ευλαβείς τούτοι στολισταί».
Για την εξουσιομανία και την τιτλομανία του κλήρου, επισημαίνει: «πως θέλετε να μην τιτλομανεί ο πολίτης, όταν βλέπει το συνάθροισμα των ηθικών διδασκάλων του, αυτό το ιερατικόν πολίτευμα, κατεχόμενον από των τίτλων την μανίαν;».
Κάποια στιγμή, καταθέτει τον βαρύ προβληματισμό και την πηγαία απέχθειά του, για την αισχρή αφαίμαξη των Ελλήνων από τα λαμπροφορεμένα αρπακτικά της ιεραρχίας: «ποίος ελησμόνησε πολλών εκκλησιαστικών μας προεστώτων την πλεονεξίαν, οι οποίοι λαμπροφορεμένοι και δορυφορούμενοι ως σατράπαι του τυράννου, περιήρχοντο τας επαρχίας δια να αρπάσωσιν από του πτωχού το στόμα, ότι δεν ετόλμησεν ν’ αρπάσει ουδέ αυτή των Τούρκων η αχορτασία».
Ο διορατικός Κοραής, ελληνικά σκεπτόμενος, έλαβε την αναμενόμενη θέση και στο σημερινό καυτό πρόβλημα της αναγραφής ή όχι του θρησκεύματος και αντιστάθηκε από τότε στον θεσμό μιας κρατικοδίαιτης θρησκείας: «θερμός υπέρμαχος της ανεξιθρησκείας, άτοπον έκρινε την αναγραφήν στο πολίτευμα (σύνταγμα) της Ελλάδος, -επικρατούσα θρησκεία είναι η Ανατολική- διότι (αυτό) προσκρούει στο δόγμα της ισονομίας και δίδει υποψία υπεροχής, σε ένα μόνο μέρος των πολιτών».
Μια από τις σπάνιες, λαμπρές στιγμές της ελληνικής Ιστορίας, ήταν όταν ο Κοραής τιμήθηκε εν ζωή από την Γ΄ εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, ως άξιον τέκνο της Ελλάδος, με το εξής συγκινητικό ψήφισμα:
«Η Ελλάς σε συγχαίρει, άριστε συμπολίτα, χαίροντα δια την ανάστασιν αυτής. Ευγνωμονεί ευεργετηθείσα ευεργεσίαν ανεκτίμητον, ένεκα των αρίστων συγγραμμάτων σου. Ο προ την παιδείαν έρως των Ελλήνων, επήγασε από τα φώτα, όσα προ τινών χρόνων ενέσπειραν εις τας καρδίας των, τα προλεγόμενά σου, από τα βιβλία, όσα επρομήθευσεν εις την πατρίδα ο πατριωτισμός σου, από τα σχολεία, όσα ήγειραν αι σοφαί συμβουλαί σου. Τοιούτων αγαθοποιών αιτιών αποτελέσματα, είναι τα εκ της ελευθερίας αγαθά, όσα οι συμπολίται σου απολαμβάνουν την σήμερον. Τοιαύτα ανεκτίμητα αγαθά, είναι άξια της ευγνωμοσύνης των γενεών και των αιώνων.
Το ελληνικόν έθνος συνηγμένον εις Γ΄ Εθνικήν συνέλευσιν, δια τα μεγάλα του συμφέροντα, σου προσφέρει το σέβας και την εκ μέσης καρδίας αγάπην του. Άλγει αισθανόμενον ότι δεν εμπορεί να κατασπασθή, την ιεράν σου κορυφήν, καταφιλεί όμως τα χρυσά σου λόγια, τα σοφά σου παραγγέλματα, συνομιλεί με τα βιβλία σου, φωτίζει το πνεύμα και την καρδίαν του, ευχόμενον να μην παύσης του να κοινοποιείς τα αγαθά σου φρονήματα εις τους συμπολίτες σου, συμβουλεύων τα κοινά συμφέροντα.
Είθε να ζής υγιαίνων, σεβασμιότατε Γέρων, της ελευθερίας υπέρμαχε».
«Εν Τροιζήνι τη 9 Απριλίου 1827».
(*): Κοραής. Προλεγόμενα προς Τιμόθεον και Τίτον. Παρίσι 10/10/1831
(**): (Σουϊδα τομ. 2 σελ. 128).
Πηγή: www.greatlie.com
Για τους κατ’ όνομα θεοφοβούμενους βυζαντινούς αυτοκράτορες, αλλά και για την διαχρονική συνέργεια της εκκλησίας μαζί τους, γράφει ο θαυμάσιος Κοραής:
«Χριστιανοί έγιναν, για να φυλάξουν της εξουσίας το βλάσφημον όνομα "Αυτοκράτωρ". Ιδιοποιήθησαν λοιπόν την εξουσία (δια) να τρέφονται απ’ τους ιδρώτες του λαού, χωρίς να σέβονται πλέον ούτε κτήματα, ούτε τιμή, μήτ’ αυτήν των υπηκόων την ζωή... Τόση καταδυνάστευση, φυσικά, (θα) έπρεπε να κινεί σε γογγυσμούς και κάποτε να διεγείρει και τον καταθλιβόμενο λαό σε εξεγέρσεις. Ευρέθη (όμως) και εις τούτο θεραπεία, η καθ’ υποκρισίαν ευλάβεια εις τα θεία και ακολούθως, η προς τους υπηρέτες των θείων (ιερείς) καταφυγή. Και πολλούς των ιερωμένων, βλέπουμε να φορολογούν τον λαό, με την πρόφαση της εξάλειψης πάσας αδικίας, με τις προς τον θεόν πρεσβείες τους.
»Ανήγειραν λοιπόν, από του αναστενάζοντος λαού τους ιδρώτες, μεγαλοπρεπέστατους ναούς... και μετέβαλαν τους ταπεινούς ευκτηρίους οίκους, σε πολυτελέστατα πολυπληθή ιερά.
»Κατεστόλισαν τους ιερουργούντας τα μυστήρια, με χρυσοΰφαντα και ποικιλτά ενδύματα, πολυτελέστερα της στολής του Ααρών, μ’ όλον ότι, η θρησκεία έπαυσε να είναι πλέον κατά την τάξιν Ααρών. Τους κατεπλούτισαν με σατραπικά εισοδήματα και τους εκραταίωσαν υπέρ τους σατράπας, συγχώρησαν δε εις αυτούς, τέτοια μερίδα εξουσίας, που με τον καιρόν έμελλε τόσο ν’ αυξηθεί, ώστε να κατασταθεί φοβερά και εις αυτούς ακόμα τους βασιλείς.
»Δεν ηρκέσθησαν δε εις τούτο, αλλ’ έκτισαν και φρούρια, ονομάσαντες αυτά Μοναστήρια και τα επροίκισαν από τα κοινά των πολιτών κτήματα, δια να κατοικούν σ’ αυτά όχι στρατιώτες φύλακες της κοινής ελευθερίας, ή εργάτες αναγκαίοι εις την προκοπήν της βιομηχανίας, αλλ’ άνθρωποι αργοί, επαγγελόμενοι άρνησιν του κόσμου, οι οποίοι άλλην αμοιβή δεν έμελλε να δώσουν στον εργαζόμενο γι’ αυτούς ταλαίπωρο λαό, παρά να κολακεύουν τους τυράννους του και να συμμερίζονται την βία και τον δόλο των τυράννων κατά του λαού και να κυβερνούν και αυτοί... αναγκαστικώς και αισχροκερδώς, ως κοσμικοί τύραννοι, τον λαόν...»
Για όλα τα ανωτέρω, αλλά και για την σκανδαλώδη αγαμία του κλήρου, ακάθεκτος καταλήγει ο Κοραής:
«η τοιαύτη δε δίψα (πλουτισμού) γίνεται έτι φλογεροτέρα όταν (οι κληρικοί) επαγγέλλονται την αγαμία... Όστις έχει τέκνα και γυναίκα, μετριάζει τα πάθη... αλλ’ ο άγαμος (ιερέας) οπλισμένος με χρυσάφι και εξουσία, σπουδάζει ν’ απολαύσει κατακόρως όλες του χρυσού και της εξουσίας τις ηδονές... Τέτοια ψυχική διάθεση, έχει φυσικά σύντροφο την βία και επειδή η βία, όσον κραταιά και αν είναι, απαντά πολλάκις απροσδόκητα εμπόδια, αναγκάζεται (ο ιερέας) να προσλάβει σύμμαχον αυτής τον δόλο και την υποκρισία και τότε γίνεται αληθής λύκος, ενδεδυμένος δέρμα προβάτου και όχι ιερεύς στολισμένος δικαιοσύνη.
»Από τέτοια δε ελεεινή μεταμόρφωση, εγεννήθησαν πολλές (ψευδείς) ιεροπραξίες... επλάσθησαν πολλά λείψανα μαρτύρων και θαύματα ετολμήθησαν άγνωστα... και το χειρότερο, αμελήθη παντάπασιν η παιδεία του λαού. Εις ανθρώπους, οι οποίοι έκαμαν πορισμόν την ευσέβειαν (βιοποριστικό επάγγελμα) και την εκκλησία μετέβαλαν εις μεταπράτου εργαστήριον, δεν εσύμφερε πλέον λαός φωτισμένος».
Ο Κοραής γράφει για μια ολόκληρη στρατιά καλογέρων: «ο ενθουσιασμός της μοναχικής ζωής εξήφθη και εις την Ανατολήν και εις την Δύση εις αληθή μανία ώστε από τους αναρίθμητους μοναχούς, ως μαρτυρεί η ιστορία, ήτο δυνατόν να στρατολογηθώσιν ολόκληρα πολεμικά τάγματα, με ανεπαίσθητον ελάττωσιν του αριθμού». (*)
Ο βιογράφος του Κοραή Θερινός γράφει: «οι ιεροί αυτοί δάσκαλοι (καλόγεροι και μεγαλο-κληρικοί) έθιζαν τους χριστιανούς στην ελπίδα της θειας πρόνοιας και (προέτρεπαν) μόνο εξ αυτής να προσδοκούν την γιατρειά των συμφορών, να υπομένουν τις συμφορές αγογγύστως και να την επικαλούνται μετά δακρύων... σε όλα οι χριστιανοί να δέχονται την ειμαρμένη (μοίρα) και να υποκλίνονται προς την κρατούσα τάξη»! Με βαθιά του θλίψη διαπιστώνει ότι, ενώ οι Έλληνες έχουν προς φωτισμόν, μόνο το «άγιον φως»... οι Ευρωπαίοι: «ζουν μεταξύ αληθινών σοφών, περικυκλωμένοι από Ακαδημίες και Λύκεια, από πάσης τέχνης και επιστήμης διδακτήρια. Έχουν ανοιχτές, λαμπρές δημόσιες βιβλιοθήκες και τα πιεστήρια των τυπογραφείων τους, βουίζουν καθημερινά και ασταμάτητα».
Μεγάλη απέχθεια, έτρεφε επίσης ο Κοραής για την Βυζαντινή περίοδο, τους δε βυζαντινούς αυτοκράτορες θεωρούσε υπαίτιους του εκβαρβαρισμού των Ελλήνων, αλλά ακόμα και της παρακμής του χριστιανισμού, όπως έλεγε: «Από την αυλή των Γραικορωμαίων αυτοκρατόρων, δεν έλειπε ποτέ ο αστρολόγος, τον οποίον εσυμβουλεύετο ο αυτοκράτωρ σε όλες τις πράξεις και τις επιχειρήσεις, ακόμα και για τις σωματικές του ασθένειες! Διότι και του σώματος οι ασθένειες, πίστευαν ότι δαιμόνων είναι δημιουργήματα, για την θεραπεία των οποίων, απαιτούντο εξορκισμοί, (επ)ωδές (ψαλμοί) και φυλακτά... έπειθαν δε τους αρρώστους, ότι τους γιάτρευαν με ρητά και ψαλμούς, γραμμένα από την Παλιά ή την Νέα Διαθήκη, που έδεναν στα πόδια ή τα χέρια των ασθενών».
«Τέτοιους ψαλμούς, χρησιμοποιούσε ο γιατρός του μεγάλου Θεοδοσίου Μάρκελλος, ο δε πολύ σοφότερός του ο Τραλλιανός, ξόρκιζε την ποδάγρα με λόγια, που έραβε μέσα σε φυλακτά μαζί με ρίζα υοσκυάμου. Άλλοτε δε περιοριζόταν σε κραυγές... ο χριστιανισμός... κατάντησε αληθινός Φαρισαϊσμός. Τα παραγγέλματα της Νέας Διαθήκης, μεταμορφώθηκαν σε μαγικές ψαλμωδίες (επωδές)». (*)
Και συνεχίζει ο ασυγκράτητος Κοραής, περιγράφοντας την άθλια συμπεριφορά του χριστιανικού ιερατείου, κατά τους χρόνους του Βυζαντίου: «Μετά την έκτη και έβδομη εκατονταετία, καθώς επληθύνοντο οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και οι εορτές, με τον ίδιο τρόπο επληθύνοντο και οι ψαλμωδίες και εμακρύνοντο οι εκκλησιαστικές ακολουθίες τόσο, ώστε... ακόμα και ο προσεκτικότερος ακροατής, να προσμένει την απόλυση της ακολουθίας, με σφοδρότερη επιθυμία απ’ όση θα έχει ο φυλακισμένος να δει την θύρα της φυλακής του ν’ ανοίγει...»
Για την μάστιγα των της υμνομανίας και των ψαλμωδών γράφει: «εις την αυτήν περίοδο του χρόνου ανεφάνησαν και οι Μελογράφοι... τα τροπάρια... τα ιδιόμελα τα εξαποστειλάρια και άλλα πολυποίκιλα και πολυώνυμα, συνταχθέντα πρώτα από μοναχούς, μόνο δια μοναχούς, εις πολλούς τόμους ονομασθέντες με διάφορα ονόματα και εμεταφέρθησαν από τα μοναστήρια εις τας πόλεις. Επειδή εις αυτές (τις πόλεις) συνέρρεαν και οι μοναχοί αφήνοντες τα μοναστήρια και από τους μοναχούς εχειροτονούντο οι Επίσκοποι, οι Πατριάρχες, οι Αρχιερείς... (όμως) οι μελογράφοι αυτοί και οι υμνωδοί, δεν επρόβλεψαν ούτε τον υπερβολικόν θαυμασμόν που επροξένησαν τα τροπάρια τους, ούτε πόσους άλλους μιμητάς τροπαριογράφους έμελλε να γεννήσει ο τοσούτος θαυμασμός». (*)
Περί της ιερατικής αρχομανίας έγραφε: «Ποιος μπορεί να αρνηθεί τα προνόμια, ενόσω ευλογούνται από ιερείς άρχοντες; Ποιος καταφρονεί τους τίτλους ενόσω βλέπει τους επισκόπους στολισμένους με βαρβαρικά τυράννων επίθετα, τόσον υπέρογκα, ώστε να γίνονται γελοία;»
Οι μεθοδεύσεις για την ανάδειξή τους οι αισχρότερες: «Οι φιλόπρωτοι κοσμικοί, από φιλόπρωτους ιερείς ευαγγελίζονται και ο φιλόπρωτος (ιερέας) αν επιθυμεί να σώσει τα πρωτεία του, τους κοσμικούς δέσποτες θα κολακεύει και στους λαούς θα διδάσκει τυφλή υποταγή στα δεσποτικά θελήματα. Ακόμα και ωτακουστές (καταδότες) των αρχόντων γίνονται, για να καταδιώκουν και να παραδίδουν τους πολίτες, εις την εκδίκηση των τυράννων. Ακόμα και να μαστροπεύουν, γιατί και τούτο έγινε, τις γυναίκες και τις θυγατέρες των πολιτών στην τυραννική ασέλγεια».
«Τέτοιος ήταν ο χριστιανισμός του μεσαίωνα και τόσα τα εξ’ αυτού κακά και στην Ανατολή και στην Δύση... Διότι στην Ανατολή οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες οι περισσότεροι κυβέρνησαν ως άθεοι... και έγιναν χριστιανοί τυφλώνοντας, ρινοτομώντας και σφάζοντας ένας τον άλλον. Στον θρόνο ανέβαιναν ληστρικά Θράκες, Ισπανοί, Ίβηρες, Αρμένιοι, Ίσαυροι και άλλοι βάρβαροι, με βαρβάρους αυλικούς, ώστε αποβαρβάρωσαν τον ταλαίπωρο ελληνικό λαό». (*)
Ο χριστιανός κληρικός λοιπόν, στην θεο-σκότεινη αυτή περίοδο του Ρωμαιο-χριστιανο-βαρβαρισμού, δεν ήταν παρά ένας ακόμα φαύλος αυλικός, ανάμεσα στους τυχοδιώκτες, μάγους, μάντεις και ονειρολόγους της αυτοκρατορικής αυλής!
Ναι, στο Βυζάντιο, ο Κοραής έβλεπε τον χειρότερο εκπερσισμό των Ελλήνων: «Εκτός από τον υπουργούντα τους ναούς κλήρο, (δηλαδή τους μικρο-κληρικούς) η αυλή είχε δικό της κλήρο, πολυπληθή και ταυτόχρονα, ονειροκρίτες, αστρολόγους, παρατηρητές ευτυχών και δύστυχων ημερών, για να διευθύνουν των αυτοκρατόρων τις πράξεις και άλλους μωρούς γελωτοποιούς... όπως κάποτε είχαν και έχουν ακόμα των Τούρκων και των Περσών οι δεσπότες». (*)
«Ο (χριστιανικός) κλήρος, αφού εμιμήθη της αυλής τους φίλαρχους τίτλους, επόμενο ήταν να μιμηθεί και την ασωτία και την φιλοχρηματία των (υπόλοιπων) αυλικών. Και όλες αυτές της αυλής και της εκκλησίας τις επιθυμίες, συντηρούσαν και έτρεφαν από του εργαζόμενου λαού τον ιδρώτα».
Δικαίως λοιπόν ο Κοραής γίνεται καυστικότερος και συνειδητά αποκαλυπτικότερος: «Μαζί μ’ αυτούς, ο ταλαίπωρος λαός, βασανιζόταν και από άλλες βδέλλες, πλήθος άπειρο αναχωρητών, ερημιτών και παντός σχήματος μοναχών, οι οποίοι αφήνοντας τις ερήμους και τα μοναστήρια, εχύνοντο στις πόλεις ως ακρίδες και ανεμειγνύοντο σε όλες τις υποθέσεις των πολιτών, συνεφατρίαζαν με τους κληρικούς και πλήθος προξενούσαν ταραχές». (*)
«εκδίωξαν τα λείψανα της παλαιάς παιδείας και ως νέφος σκοτεινών κατεσκίασε τους λαούς η απαιδευσία, ώστε και εις τον αυτοκρατορικό θρόνο να φτάσουν άνθρωποι κυρίως αναλφάβητοι». (*)
Στις υποσημειώσεις του ο ίδιος ο Κοραής γράφει: «ο Ιουστίνος (ετ. 518) ήταν τόσον αναλφάβητος ώστε υπέγραφε το όνομα του χειραγωγούμενος από άλλου χείρα, ως μαρτυρεί ο Ιστορικός Προκόπιος». (**)
Παρ’ όλα αυτά, οι κριτικές θέσεις του Κοραή, πριν και μετά την έκρηξη της επανάστασης του 21, ούτε λίγες, ούτε χαριστικές ήταν, απεναντίας ήταν πολλές, σαφείς και αιχμηρές: «τι το καλόν είδε το Γένος από τους καλογήρους; (αναρωτιέται ο Κοραής) δεν εστάθησαν πάντοτε φιλοτάραχοι, πάντοτε φιλόδοξοι, πάντοτε ύπουλοι; Δεν είναι ούτοι το αίτιον της σημερινής αξιοδακρύτου αιχμαλωσίας του Γένους;»
Το 1790 (σαράντα δυο ετών) έγραφε ο Κοραής κάτι εκπληκτικά επιγραμματικό: «Δεν είναι αυτοί, οι οποίοι όταν η βασιλεία των Ρωμαίων ψυχομαχούσε, όχι μόνο κατεγίνοντο εις μωράς συζητήσεις, αλλά έκαμαν και τους ηλίθιους ημών αυτοκράτορας, θεολόγους αντί στρατηγών;».
Έπ’ αυτού, συνεχίζει ο Κοραής, που πρέπει να γνώριζε πολλά: «άλλο κακόν όχι ολιγότερον ικανό να τρέφει την τότε αγριότητα του λαού, ο Ιουστινιανός, ως και οι προ αυτού Αναστάσιος και Ζήνων και πολλοί άλλοι μετ’ αυτόν αυτοκράτορες, έγιναν και θεολόγοι και διώκται αιμοβόροι των αιρετικών και ιδιαιτέρως των Ελλήνων οι οποίοι και εις Ανατολήν και εις την δύσιν εδιώχθησαν, εδημεύθησαν, εβασανίσθησαν, κατεσφάγησαν, όχι άπαξ ή κατ’ άνδρα, αλλά πολλαί πολλάκις μυριάδες ανδρών, γυναικών, παιδιών. Και τούτο ωνομάζετο ζήλος θεού, τον οποίον έδειχναν μεταφερόμενοι από τον ιππόδρομον εις τους ναούς και Πράσινοι και Βένετοι, με τους βασιλείς και τους ιερείς των, λιτανεύοντες, δοξολογούντες με παντοδαπούς ύμνους και υψούντες εις τον θεό της ειρήνης και της ευσπλαχνίας χείρας βαπτισμένας εις εμφύλια αίματα. Περί τούτων και τοιούτων, όποιος δυσπιστεί, ας αναγνώσει και την πολιτικήν και την εκκλησιαστικήν ιστορίαν του μεσαίωνος». (*)
Κατηγορηματικός και ασυμβίβαστος γράφει για: «του Ιουστινιανού τας μοναστηριακάς και εκκλησιαστικάς ασώτους δαπάνας. Τούτου κτίσμα είναι και ο περιβόητος ναός της Αγίας Σοφίας. Το μεγαλούργημα τούτο εδόξασε βεβαίως τον Ιουστινιανόν. Εάν όμως τις το ανακρίνει κατά τους κανόνας και της φιλοσοφίας και της θρησκείας... αν συλλογισθείς ότι εις την κτίσιν του ναού συνέργησαν τα κομμένα σιτηρέσια των δασκάλων και πολλοί νέοι φόροι από φτωχούς και δεισιδαίμονος λαού ιδρώτας... θέλεις συμπεράνει ότι το μεγαλούργημα του Ιουστινιανού έμελλε ν’ αυξήσει επί πλέον την δεισιδαιμονίαν του λαού, την τρυφήν, την δεσποτείαν και την υψηλοφροσύνην των ιερέων».
«Του μεγαλόπρεπους αυτού ναού μεγαλοπρεπή έπρεπε να είναι και τα σκεύη και των ιερέων τα φορέματα. Πολλοί του ναού οι υπηρέται στολισμένοι με πολλούς αρχοντικούς τίτλους, πολλαί αι δοξολογίαι και πολλοί οι ύμνοι οι οποίοι έμελλαν μετά σχεδόν διακόσια έτη να καταχωρισθώσι και εις βιβλία ολόκληρα και να στρέψωσι την πρόνοια της ηθικής του λαού διαγωγής εις απεράντους προσευχάς και ψαλμωδίας... Είδαμε (όμως) ότι αι μακραί ακολουθίαι εσυνοδεύοντο με τας πολλάς και μακράς αδικίας, καθώς αι μακραί των Φαρισαίων προσευχαί». (*)
Για την μάστιγα της θαυματομανίας έγραφε ότι και κάθε λογικός άνθρωπος: «είναι ανοησία η προσμονή θαυμάτων από εκείνον (τον θεό) που μας χάρισε μέγα θαύμα, ΤΟ ΛΟΓΙΚΟΝ, δια να βοηθούμεθα εις όλας ημών τας χρείας (ανάγκες) δια της τελειοποιήσεώς του».
Για τους υπεράριθμους ναούς και τον καταστολισμό τους, έγραφε φανερά εκνευρισμένος: «όσοι ναοί κτίζονται, πλιότεροι της χρείας, φανερώνουν μωρία των κτιζόντων. Εάν δε και τους στολίζουν υπέρ το μέτρον, ουδέ την αληθινήν ιδέαν της θρησκείας, συνέλαβον ποτέ, οι ευλαβείς τούτοι στολισταί».
Για την εξουσιομανία και την τιτλομανία του κλήρου, επισημαίνει: «πως θέλετε να μην τιτλομανεί ο πολίτης, όταν βλέπει το συνάθροισμα των ηθικών διδασκάλων του, αυτό το ιερατικόν πολίτευμα, κατεχόμενον από των τίτλων την μανίαν;».
Κάποια στιγμή, καταθέτει τον βαρύ προβληματισμό και την πηγαία απέχθειά του, για την αισχρή αφαίμαξη των Ελλήνων από τα λαμπροφορεμένα αρπακτικά της ιεραρχίας: «ποίος ελησμόνησε πολλών εκκλησιαστικών μας προεστώτων την πλεονεξίαν, οι οποίοι λαμπροφορεμένοι και δορυφορούμενοι ως σατράπαι του τυράννου, περιήρχοντο τας επαρχίας δια να αρπάσωσιν από του πτωχού το στόμα, ότι δεν ετόλμησεν ν’ αρπάσει ουδέ αυτή των Τούρκων η αχορτασία».
Ο διορατικός Κοραής, ελληνικά σκεπτόμενος, έλαβε την αναμενόμενη θέση και στο σημερινό καυτό πρόβλημα της αναγραφής ή όχι του θρησκεύματος και αντιστάθηκε από τότε στον θεσμό μιας κρατικοδίαιτης θρησκείας: «θερμός υπέρμαχος της ανεξιθρησκείας, άτοπον έκρινε την αναγραφήν στο πολίτευμα (σύνταγμα) της Ελλάδος, -επικρατούσα θρησκεία είναι η Ανατολική- διότι (αυτό) προσκρούει στο δόγμα της ισονομίας και δίδει υποψία υπεροχής, σε ένα μόνο μέρος των πολιτών».
Μια από τις σπάνιες, λαμπρές στιγμές της ελληνικής Ιστορίας, ήταν όταν ο Κοραής τιμήθηκε εν ζωή από την Γ΄ εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, ως άξιον τέκνο της Ελλάδος, με το εξής συγκινητικό ψήφισμα:
«Η Ελλάς σε συγχαίρει, άριστε συμπολίτα, χαίροντα δια την ανάστασιν αυτής. Ευγνωμονεί ευεργετηθείσα ευεργεσίαν ανεκτίμητον, ένεκα των αρίστων συγγραμμάτων σου. Ο προ την παιδείαν έρως των Ελλήνων, επήγασε από τα φώτα, όσα προ τινών χρόνων ενέσπειραν εις τας καρδίας των, τα προλεγόμενά σου, από τα βιβλία, όσα επρομήθευσεν εις την πατρίδα ο πατριωτισμός σου, από τα σχολεία, όσα ήγειραν αι σοφαί συμβουλαί σου. Τοιούτων αγαθοποιών αιτιών αποτελέσματα, είναι τα εκ της ελευθερίας αγαθά, όσα οι συμπολίται σου απολαμβάνουν την σήμερον. Τοιαύτα ανεκτίμητα αγαθά, είναι άξια της ευγνωμοσύνης των γενεών και των αιώνων.
Το ελληνικόν έθνος συνηγμένον εις Γ΄ Εθνικήν συνέλευσιν, δια τα μεγάλα του συμφέροντα, σου προσφέρει το σέβας και την εκ μέσης καρδίας αγάπην του. Άλγει αισθανόμενον ότι δεν εμπορεί να κατασπασθή, την ιεράν σου κορυφήν, καταφιλεί όμως τα χρυσά σου λόγια, τα σοφά σου παραγγέλματα, συνομιλεί με τα βιβλία σου, φωτίζει το πνεύμα και την καρδίαν του, ευχόμενον να μην παύσης του να κοινοποιείς τα αγαθά σου φρονήματα εις τους συμπολίτες σου, συμβουλεύων τα κοινά συμφέροντα.
Είθε να ζής υγιαίνων, σεβασμιότατε Γέρων, της ελευθερίας υπέρμαχε».
«Εν Τροιζήνι τη 9 Απριλίου 1827».
(*): Κοραής. Προλεγόμενα προς Τιμόθεον και Τίτον. Παρίσι 10/10/1831
(**): (Σουϊδα τομ. 2 σελ. 128).
Πηγή: www.greatlie.com
Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2008
Στα βήματα του Σαμάνου
Ο ψυχολόγος Alberto Villoldo, ταξίδεψε προ τινός στο Περού για να κάνει έρευνες σχετικά με το τροπικό φυτό Ayahuasca που οι Ινδιάνοι αποκαλούν “Κλήμα του Θανάτου”. Το συγκεκριμένο αναρριχητικό φυτό χρησιμοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια από τους εκεί Σαμάνους για να τους οδηγήσει “σε μέρη δύναμης και αρχέγονης γνώσης”. Σε μία ανάλογη με εκείνη του Κάρλος Καστανέντα μαθήτευση δίπλα σ’ έναν ινδιάνο Σαμάνο που ονομαζόταν Δον Χικαράμ, ο Α. Villoldo μυήθηκε στη Σαμανική κοσμοθέαση. Αποτέλεσμά της το βιβλίο του “The Four Wilds” («Οι Τέσσερις Άνεμοι») που κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις Harper & Row. Οι προσωπικές παρατηρήσεις του Villoldo, θα βοηθήσουν τον αναγνώστη σε πλησιέστερη προσέγγιση εκείνου του συγκλονιστικού κόσμου, που κρύβει πίσω της η πανάρχαια παράδοση των Σαμάνων, την οποία οι ευρωπαίοι εθνολόγοι και ιεραπόστολοι εξέλαβαν λαθεμένα σαν… «Ινδιάνικη Θρησκεία»
Αν ρίξουμε μία ματιά στους καιρούς που η ανθρωπότητα κατάφερε κάποια μεγάλα εξελικτικά άλματα θα δούμε πως όλοι τους ήταν καιροί που την απειλούσαν με πιθανό αφανισμό. Όταν όλα πάνε καλά, δεν υπάρχει φυσικά καμία ανάγκη για αλλαγή. Μόνο μπροστά στην άμεση απειλή αφανισμού της η ανθρωπότητα καταφέρνει να υπερβεί τον προηγούμενο εαυτό της και σε μία τέτοια απειλή βρισκόμαστε ξανά μπροστά σήμερα. Έτσι αρκετοί υποχρεωνόμαστε να επανανακαλύψουμε τα ξεχασμένα νευραλγικά μας κλειδιά για να πραγματοποιήσουμε το απαραίτητο “πέρασμά” μας προς τον χωροχρόνο που μας αποκάλυψαν πολλές φορές στο παρελθόν μας προικισμένοι medicine men (αυτό που χυδαία λέμε «μάγοι της φυλής») και οι οραματιστές.
Πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια ο ανθρώπινος εγκέφαλος σχεδόν διπλασιάσθηκε σε μέγεθος και ο ίδιος απέκτησε ένα ολοκαίνουργιο νευρικό κομπιούτερ που ακόμα και σήμερα ελάχιστες από τις λειτουργίες του έχει καταφέρει να κατανοήσει. Η κατανόηση κι αφύπνιση κάποιων απαραβίαστων από την μεγάλη μάζα τμημάτων του μυαλού απετέλεσε για χιλιετίες την κατευθυντήρια δύναμη πίσω από τους προφήτες, τους οραματιστές, τις επιστημονικές διάνοιες και τους μεγάλους «medicine» άντρες και γυναίκες. Με παραβιασμένο ένα τέτοιο κομμάτι του, ο ανθρώπινος εγκέφαλος ποτέ του δεν ξαναγυρίζει στις καθιερωμένες αντιλήψεις περί χώρου και χρόνου. Κάποιες μάλιστα ζορισμένες από τους καίριους χρόνους που διανύουμε ανάλογες παραβιάσεις στον εγκέφαλο του σύγχρονου ανθρώπου, στο μέτρο που αυτός αδυνατεί να κατανοήσει τις δυνατότητές του, τελικά στρέφονται εναντίον του, δημιουργώντας ψυχοσωματικές αρρώστιες κι ανωμαλίες. Ωστόσο την ίδια στιγμή άσχετα από τις δικές μας ικανότητες να τις κατανοήσουμε, μας προσφέρουνε δυνάμεις αυτοθεραπείας και υπεύθυνης επιλογής των προσωπικών μας “πεπρωμένων”. Πάνω από κάθε τι άλλο όμως μας προσφέρουν την δυνατότητα ν’ αντιληφθούμε ολικά αυτό που αποτελεί την ανθρώπινη γνώση μέσα από τα media και μέσα από την παρατήρηση της φύσης. Ο Σαμανισμός δεν είναι παρά ένας πανάρχαιος χάρτης θετικού χειρισμού όλων εκείνων των -φανερών και κρυμμένων- νοητικών μας δυνατοτήτων.
Ο Σαμανισμός πρώτα και κύρια προσφέρει μία πολύ διαφορετική μυθολογία σχετικά με την προέλευσή μας καθεαυτή. Πιο βασική του επέμβαση στην “δυτική” μας μυθολογία και κοσμοθεώρηση, είναι η απροκάλυπτη καταγγελία του γνωστού μύθου που μας παρουσιάζει έκπτωτους από την φύση και τελείως ξένους, αν όχι εχθρικούς προς αυτήν. Η ιουδαιοχριστιανική μυθολογία δεν είναι απελευθερωτική, αλλά εξιλεωτική. Απ’ ό,τι τουλάχιστον ξέρω, είναι η μοναδική μυθολογία που παρουσιάζει τους ανθρώπους της να εξορίζονται από τον παράδεισο και να υποχρεώνονται να αποκτήσουν το δικαίωμα επιστροφής τους μόνο μέσα από μετάνοιες, ταπεινώσεις και βάσανα. Η Οικολογία που εμείς την ανακαλύψαμε μόνο πολύ απελπιστικά πρόσφατα, έρχεται από μόνη της και απόλυτα φυσικά στον Ινδιάνο και τον Σαμάνο γιατί ποτέ τους δεν εκδιώχθηκαν έξω από αυτό που τελικά είναι ο Παράδεισος. Δεν είναι κάτι που πρέπει να κοπιάσεις για να το βρεις, κάτι που πρέπει να το πράξεις. Είναι κάτι που το ζεις. Είναι το ινδιάνικο ιδανικό τού “να βαδίζεις με ομορφιά” επάνω στη Γη.
Η γνωριμία μου με τους περουβιανούς Σαμάνους με πέρασε από μία μυθολογία ολοκληρωτικής απελευθέρωσης. Ένας από τους βασικούς λόγους που η Εκκλησία και το Κράτος επί αιώνες κατεδίωξαν τον Σαμανισμό, είναι το γεγονός ότι αποκαλύπτει αυτός ένα όραμα Απόλυτης Ελευθερίας. Προτείνει μία άμεση Μετάληψη του Θείου, αλλά και την δυνατότητα του ατόμου να μεταβάλει την μοίρα του. Ο Σαμανισμός δεν είναι religion, δηλαδή θρησκεία (1). Δεν υπάρχει μέσα σ’ αυτόν κανένας ιδρυτής Χριστός ή Βούδας, κανένας που να βγαίνει και να φωνάζει “Ακολουθείστε με!” Ο Σαμανισμός απαιτεί από τον καθένα μας, να περπατήσει μοναχός του, στο δικό του μονοπάτι και τα βήματά του να’ χουν προσωπικό κουράγιο, συμπάθεια για τους άλλους και ένα τίμιο Όραμα που να καλύπτει το Σύμπαν ολόκληρο. Σε υποχρεώνει να μάθεις πώς να διδάσκεσαι από τη Φύση. Σε διδάσκει πώς να συναντάς άμεσα την δύναμη, πώς να την αγκαλιάζεις και πώς να την διεκδικείς.
Οδηγός κι εργαλείο του Σαμάνου είναι ο “Θεραπευτικός Τροχός”. Αντιπροσωπεύει τα τέσσερα βήματα του ανθρώπου προς την δύναμη και τη γνώση. Η κάθε του κατεύθυνση έχει κι έναν συγκεκριμένο τομέα με τον οποίο σχετίζεται και τον οποίο φυσικά αντιπροσωπεύει. Ο Νότος είναι ο τομέας του Φιδιού. Το Μονοπάτι του Θεραπευτή. Η δουλειά εδώ είναι η απόρριψη του παρελθόντος σου. Απαλλάσσεται απ’ το παρελθόν σου, όπως ακριβώς το Φίδι απαλλάσσεται απ’ το φιδοτόμαρό του. Μονομιάς. Για τον Σαμάνο, αυτό είναι μία πράξη δύναμης. Αφήνεις ξοπίσω σου, όχι μόνο τον πόνο του παρελθόντος σου, αλλά και τις χαρές του. Συγχωρείς εκείνους που σε βλάψανε και συμπονάς εκείνους που έβλαψες εσύ. Η ψυχολογία, προσπαθεί ν’ απελευθερώσει τα άτομα από το παρελθόν τους ανατέμνοντας τις τραυματικές εμπειρίες της ζωής τους. Ο Σαμανισμός, απαιτεί απ’ αυτά να εκδιώξουν μονομιάς όλα τα πνεύματα του παρελθόντος που στοιχειώνουν το Είναι τους. Και μιλώντας για πνεύματα, δεν μιλάμε μόνο για ανθρώπους νεκρούς, αλλά για ανθρώπους που μπορεί κάλλιστα να είναι εν ζωή, αλλά κατά τον α ή β τρόπο να έχεις παγιδέψει κάποια κομμάτια σου μέσα στην ψυχική τους επικράτεια.
Η επόμενη κατεύθυνση είναι η Δύση. Ο Δρόμος του Πολεμιστή. Συμβολίζει κι αντιπροσωπεύεται από τον Ιαγουάρο και είναι ο τομέας της πανουργίας, της αρπαγής και της ηρεμιστικής αυτοπεποίθησης. Εστιάζεται στην δυνατότητα να χτυπάς στιγμιαία κι άμεσα. Όταν διδασκόμουν επάνω σε αυτό το μονοπάτι, ο σε αυτό Σαμάνος δάσκαλος μου Δον Ραμόν, μου ζήτησε να περπατήσω μέσα στην ζούγκλα του Αμαζονίου δίχως να κάνω τους ήχους της να βουβαθούνε. Στην πρώτη μου προσπάθεια, με τα πρώτα κιόλας βήματά μου, οι παπαγάλοι σταμάτησαν να στριγκλίζουν και σύντομα σώπασαν οριστικά. Ο Ραμόν μου ‘πε πως αυτό έγινε γιατί τα ζώα, μυρίσανε τη βία που εγώ έκρυβα μέσα μου. Αυτός αντίθετα περπάτησε μέσα στη ζούγκλα και ο θόρυβος της δεν διακόπηκε ούτε στιγμή. Τα ζώα δεν κατάλαβαν ποτέ την εκεί παρουσία του. Του ’πα πως ίσως ο λόγος ήταν ότι το κορμί του μύριζε σαν την ζούγκλα και πως αν κι εγώ μύριζα παρόμοια, πιθανόν τα ζώα να μη μ’ αντιλαμβάνονταν επίσης. Αργότερα συναντήσαμε δύο ινδιάνους κυνηγούς, που λειώνανε κοντά σ’ ένα ποτάμι το λίπος απ’ τα θηράματά τους. Τους ζήτησα λίγο υγρό λίπος κι έτριψα μ’ αυτό το κορμί μου. Τα ρουθούνια μου δεν άντεχαν την βρώμα. Ξαναμπήκα στη ζούγκλα. Το πρώτο και δεύτερο βήμα μου, ήταν πετυχημένα. Τα ζώα φάνηκε να μην καταλαβαίνουνε τίποτα. Όμως με το τρίτο βήμα μου, κάθε ήχος -και κυριολεκτώ σε αυτό- σταμάτησε οριστικά. Μου χρειάστηκε προσπάθεια πέντε ολόκληρων χρόνων για να πετύχω ό,τι έκανε ο Δον Ραμόν. Πέντε ολόκληρα χρόνια. Το τρίτο σημείο του “Θεραπευτικού Τροχού” είναι ο Βορράς, που σηματοδοτεί τον Δρόμο της Κυριαρχίας και της Υπεροχής. Συμβολίζεται από τον Άσπρο Βούβαλο, από τη Χιονολεοπάρδαλη και από τον Δράκοντα. Στον τομέα αυτό, ο Σαμάνος κατανοεί τις λειτουργίες της Γης και τ’ Ουρανού κι αποκτάει την Δύναμη να χειρίζεται τις δυνάμεις της Φύσης και την ικανότητα να επηρεάζει το συλλογικό μας πεπρωμένο. Ο περίφημος Rolling Thunder, ο μάγος-θεραπευτής της φυλής των βορειοαμερικανών Ινδιάνων Σοσόνι, θα μείνει στην ιστορία για την αναμφισβήτητη ικανότητά του να επηρεάζει τον καιρό. Τον είχα δει παλιά, να προκαλεί από το τίποτα μια ολόκληρη καταιγίδα, στο μέσον μίας μεγάλης ξηρασίας. Η κάθετη από Βορρά προς Νότο διάμετρος του “Θεραπευτικού Κύκλου” αποφεύγεται από τους Σαμάνους. Είναι επικίνδυνη και πολλές φορές οδηγεί στην κατάχρηση της δύναμης και την μανία για εξουσία.
Η Ανατολή, τέλος, αντιπροσωπεύει την κατεύθυνση και τον τομέα της θεραπευτικής μέσα από την Δύναμη του Οράματος. Δίνει έμφαση στο πιθανό και το πραγματοποιήσιμο. Συμβολίζεται από τον Αετό και διδάσκει στον Σαμάνο την χρήση του Οράματος. Το Όραμα είναι πολυτιμότερο από την Όραση, είναι μία δύναμη δημιουργίας και σχηματισμού ενός μέλλοντος που επιθυμούμε εμείς.
Η οριζόντια τέλος από Ανατολή προς Δύση διάμετρος του “Κύκλου” είναι η πορεία της κατανόησης, της συμπόνοιας και του Οράματος. Είναι ο Ορίζοντας που εκεί ακριβώς κινείται και δρα ο Σαμάνος. Επιτρέπει τον χειρισμό της Δύναμης, αλλά ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται κι από συμπόνοια κι αρωγή. Στα γραπτά τού Κάρλος Καστανέντα βλέπουμε, ότι αυτή η διάσταση απουσιάζει σχεδόν καθολικά. Ο δάσκαλός του, ο Δον Χουάν, είναι περισσότερο Μάγος παρά Σαμάνος. Σε καμία από τις σελίδες τού Καστανέντα δε συναντάμε πρόθεση θεραπευτική. Εκτιμώ τα γραπτά του, είναι καλός αφηγητής, ωστόσο όμως εκείνα που περιγράφει τελικά, δεν είναι Σαμανισμός. Ο Δον Χουάν είναι ένας Μάγος, δηλαδή ένας άνθρωπος που μπορεί να συγκεντρώνει, να συσσωρεύει και να χειρίζεται τη Δύναμη. Ο Σαμανισμός χειρίζεται την Δύναμη μόνο για να θεραπεύει και να βοηθά.
Ο ρόλος του Σαμάνου είναι σύνθετος και μοιράζεται ανάμεσα σε τέσσερις μικρότερους ρόλους: Θεραπευτής, Μάγος, Ιερέας-Μεσολαβητής και τέλος Μυθοπλάστης. Οι δικοί μας ιερείς, επαναλαμβάνουν απαράλλακτα τις παλιές ιστορίες και διαιωνίζουν την ίδια συμπαγή «κυρίαρχη μυθολογία», ενώ ο Σαμάνος προσπαθεί πάντα να μας συνδέσει απευθείας με την Γνώση που κρύβεται επιδέξια πίσω από τον όποιο μύθο. Πολιτισμοί που θέλουνε τον ιερέα να κάθεται στην κορυφή μιας αυστηρής κοινωνικής ιεραρχίας κρατώντας φιλάρεσκα τη γνώση στα χέρια του και μακριά από τον λαό, δεν μπορούν φυσικά να ανεχθούν τη Σαμανιστική αντίληψη και λειτουργία. Εκεί είναι και που ξεκινούν την προσπάθεια για αφανισμό των Σαμάνων. Θα βρείτε ακόμα Σαμάνους στην Βόρεια Αμερική σήμερα, ωστόσο οι πιο ανέγγιχτοι απ’ αυτούς θα βρεθούν μόνον στον Αμαζόνιο και στις νοτιοαμερικάνικες οροσειρές, όπως οι Άνδεις. (2) Οι ιερείς των Θρησκειών της πεπατημένης, ενδιαφέρονται περισσότερο για “απαντήσεις”. Ο Σαμάνος αντίθετα, ενδιαφέρεται περισσότερο να σε προκαλέσει να κάνεις ερωτήσεις που θα σ’ οδηγήσουν σε παράδοξα και δυαδικότητες. Θέλει να σε κάνει να μάθεις, πώς μπορείς να δραπετεύσεις από τον μονοχρονικό Χρόνο, τον γραμμικό Χρόνο, που μοιάζει μεν γραμμικός, πλην όμως ξεδιπλώνεται προς τα εμπρός πατώντας πάνω στον ίδιο του τον εαυτό. Στις περισσότερες μη - ιουδαιοχριστιανικές κουλτούρες, βλέπουμε συχνά το Χρόνο και την Ιστορία να επαναλαμβάνονται. Κι εάν μπορέσεις να κατανοήσεις τους κύκλους της Ιστορίας, τότε προβλέπεις και το μέλλον της. Αν έχεις κατανοήσει τις εποχές, τότε γνωρίζεις πάρα πολύ καλά πως η άνοιξη πάντα διαδέχεται και θα διαδέχεται τον χειμώνα και πως αυτός ο κάθε χειμώνας, είναι η εποχή που τα πάντα αναδιπλώνονται. Άπαξ και συντονισθείς με την περιοδικότητα της Φύσης, αρχίζεις ταυτόχρονα να κατανοείς την ύπαρξη των δυνατοτήτων δραπέτευσης από τον συμβατικό Χρόνο στον Ονειρόχρονο. Εκεί δεν θα κουβαλήσεις μαζί σου το Εγώ σου, αλλά μόνο τις Προθέσεις σου. Η “προσωπικότητα” δεν σημαίνει εκεί τίποτε απολύτως.
Η περί χρόνου αντίληψη του Σαμάνου, δεν είναι γραμμική. Τρομερό ενδιαφέρον έχει ο τρόπος που ο Σαμάνος αντικρίζει το μέλλον. Πιστεύει πως αυτό είναι που μπορεί να επηρεασθεί, σε βαθμό ανάλογο με την “Θεωρία του Χάους”, που μας δηλώνει πως μια καταιγίδα που σαρώνει το Τέξας, υπάρχει πιθανότητα να προκλήθηκε ουσιαστικά κάποιες μέρες πριν από μία ασήμαντη πεταλούδα που φτερούγιζε αθόρυβα στο Πεκίνο.
Ο Σαμάνος μας διδάσκει πως οφείλουμε να ζήσουμε τις ζωές μας, με ψυχική δύναμη, αξιοπρέπεια και τιμή. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να φαντασθούμε τον εαυτό μας κατά δέκα χρόνια γηραιότερο να αναρωτιέται: Τι είναι εκείνο που θα ‘θελα να είχα προσπαθήσει –προσπαθήσει, όχι πετύχει- αυτά τα δέκα χρόνια που πέρασαν; Τι θα με είχε κάνει να γίνω εκείνο που πάντοτε ήθελα;
Οι Σαμάνοι διδάσκουν πως όλοι μας έχουμε από ένα μέλλον, μα μόνο μερικοί άνθρωποι έχουν έναν προορισμό. Δηλαδή κάτι που πρέπει να επιτελέσουν. Και διδάσκουν επίσης ότι για να γίνει αυτό, πρέπει να ξεχάσουμε οριστικά τις μυθολογίες που μας θέλουν εκπεσόντες τάχα κακούργους και εξόριστους εξαθλιωμένους ανθρώπους, διωγμένους από κάποιον αόριστο παράδεισο, και να υιοθετήσουμε υγιείς μυθολογίες που θέλουν “να συνεχίσουμε να περπατάμε με ομορφιά επάνω στην Γη”. Και πως για να γίνει αυτό, πρέπει να ζήσουμε τις ζωές μας με Μεγαλείο και με Οράματα, συμφιλιωμένοι παράλληλα με τη συνειδητοποίηση ότι κάθε άλλος άνθρωπος δεν είναι υποχρεωμένος να σκέφτεται και να αντιλαμβάνεται όμοια με εμάς. Μιλάμε για μία Εσωτερική και Προσωπική μας Οικολογία. Αυτή είναι και η μοναδική πρακτική του Σαμανισμού.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Βλάσης Ρασσιάς
Σημειώσεις του μεταφραστή:
(1) Σύμφωνα με το «Collins English Dictionary» η λέξη «religion» προέρχεται από το λατινικό «religio», που σημαίνει τρόμο για το υπερφυσικό με περαιτέρω συγγένεια προς τα «religare» και «ligare» που και τα δύο εκφράζουν δέσιμο, δέσμευση. (2) Οι τελευταίοι αυτοί αυθεντικοί Σαμάνοι υπάρχει περίπτωση να μην γνωρίσουν καν την αυγή της επόμενης χιλιετίας, αφού στις ημέρες μας εξολοθρεύονται συστηματικά μαζί με ολόκληρες σχεδόν τις φυλές τους, είτε στα πλαίσια εθνοκαθάρσεων των διαφόρων παραστρατιωτικών, είτε από τις «εκπολιτιστικές» μπουλντόζες των καπιταλιστών «αναβαθμιστών» του Αμαζονίου.
Περιοδικό ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ, τεύχος 27 Φθινόπωρο 1991
Αν ρίξουμε μία ματιά στους καιρούς που η ανθρωπότητα κατάφερε κάποια μεγάλα εξελικτικά άλματα θα δούμε πως όλοι τους ήταν καιροί που την απειλούσαν με πιθανό αφανισμό. Όταν όλα πάνε καλά, δεν υπάρχει φυσικά καμία ανάγκη για αλλαγή. Μόνο μπροστά στην άμεση απειλή αφανισμού της η ανθρωπότητα καταφέρνει να υπερβεί τον προηγούμενο εαυτό της και σε μία τέτοια απειλή βρισκόμαστε ξανά μπροστά σήμερα. Έτσι αρκετοί υποχρεωνόμαστε να επανανακαλύψουμε τα ξεχασμένα νευραλγικά μας κλειδιά για να πραγματοποιήσουμε το απαραίτητο “πέρασμά” μας προς τον χωροχρόνο που μας αποκάλυψαν πολλές φορές στο παρελθόν μας προικισμένοι medicine men (αυτό που χυδαία λέμε «μάγοι της φυλής») και οι οραματιστές.
Πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια ο ανθρώπινος εγκέφαλος σχεδόν διπλασιάσθηκε σε μέγεθος και ο ίδιος απέκτησε ένα ολοκαίνουργιο νευρικό κομπιούτερ που ακόμα και σήμερα ελάχιστες από τις λειτουργίες του έχει καταφέρει να κατανοήσει. Η κατανόηση κι αφύπνιση κάποιων απαραβίαστων από την μεγάλη μάζα τμημάτων του μυαλού απετέλεσε για χιλιετίες την κατευθυντήρια δύναμη πίσω από τους προφήτες, τους οραματιστές, τις επιστημονικές διάνοιες και τους μεγάλους «medicine» άντρες και γυναίκες. Με παραβιασμένο ένα τέτοιο κομμάτι του, ο ανθρώπινος εγκέφαλος ποτέ του δεν ξαναγυρίζει στις καθιερωμένες αντιλήψεις περί χώρου και χρόνου. Κάποιες μάλιστα ζορισμένες από τους καίριους χρόνους που διανύουμε ανάλογες παραβιάσεις στον εγκέφαλο του σύγχρονου ανθρώπου, στο μέτρο που αυτός αδυνατεί να κατανοήσει τις δυνατότητές του, τελικά στρέφονται εναντίον του, δημιουργώντας ψυχοσωματικές αρρώστιες κι ανωμαλίες. Ωστόσο την ίδια στιγμή άσχετα από τις δικές μας ικανότητες να τις κατανοήσουμε, μας προσφέρουνε δυνάμεις αυτοθεραπείας και υπεύθυνης επιλογής των προσωπικών μας “πεπρωμένων”. Πάνω από κάθε τι άλλο όμως μας προσφέρουν την δυνατότητα ν’ αντιληφθούμε ολικά αυτό που αποτελεί την ανθρώπινη γνώση μέσα από τα media και μέσα από την παρατήρηση της φύσης. Ο Σαμανισμός δεν είναι παρά ένας πανάρχαιος χάρτης θετικού χειρισμού όλων εκείνων των -φανερών και κρυμμένων- νοητικών μας δυνατοτήτων.
Ο Σαμανισμός πρώτα και κύρια προσφέρει μία πολύ διαφορετική μυθολογία σχετικά με την προέλευσή μας καθεαυτή. Πιο βασική του επέμβαση στην “δυτική” μας μυθολογία και κοσμοθεώρηση, είναι η απροκάλυπτη καταγγελία του γνωστού μύθου που μας παρουσιάζει έκπτωτους από την φύση και τελείως ξένους, αν όχι εχθρικούς προς αυτήν. Η ιουδαιοχριστιανική μυθολογία δεν είναι απελευθερωτική, αλλά εξιλεωτική. Απ’ ό,τι τουλάχιστον ξέρω, είναι η μοναδική μυθολογία που παρουσιάζει τους ανθρώπους της να εξορίζονται από τον παράδεισο και να υποχρεώνονται να αποκτήσουν το δικαίωμα επιστροφής τους μόνο μέσα από μετάνοιες, ταπεινώσεις και βάσανα. Η Οικολογία που εμείς την ανακαλύψαμε μόνο πολύ απελπιστικά πρόσφατα, έρχεται από μόνη της και απόλυτα φυσικά στον Ινδιάνο και τον Σαμάνο γιατί ποτέ τους δεν εκδιώχθηκαν έξω από αυτό που τελικά είναι ο Παράδεισος. Δεν είναι κάτι που πρέπει να κοπιάσεις για να το βρεις, κάτι που πρέπει να το πράξεις. Είναι κάτι που το ζεις. Είναι το ινδιάνικο ιδανικό τού “να βαδίζεις με ομορφιά” επάνω στη Γη.
Η γνωριμία μου με τους περουβιανούς Σαμάνους με πέρασε από μία μυθολογία ολοκληρωτικής απελευθέρωσης. Ένας από τους βασικούς λόγους που η Εκκλησία και το Κράτος επί αιώνες κατεδίωξαν τον Σαμανισμό, είναι το γεγονός ότι αποκαλύπτει αυτός ένα όραμα Απόλυτης Ελευθερίας. Προτείνει μία άμεση Μετάληψη του Θείου, αλλά και την δυνατότητα του ατόμου να μεταβάλει την μοίρα του. Ο Σαμανισμός δεν είναι religion, δηλαδή θρησκεία (1). Δεν υπάρχει μέσα σ’ αυτόν κανένας ιδρυτής Χριστός ή Βούδας, κανένας που να βγαίνει και να φωνάζει “Ακολουθείστε με!” Ο Σαμανισμός απαιτεί από τον καθένα μας, να περπατήσει μοναχός του, στο δικό του μονοπάτι και τα βήματά του να’ χουν προσωπικό κουράγιο, συμπάθεια για τους άλλους και ένα τίμιο Όραμα που να καλύπτει το Σύμπαν ολόκληρο. Σε υποχρεώνει να μάθεις πώς να διδάσκεσαι από τη Φύση. Σε διδάσκει πώς να συναντάς άμεσα την δύναμη, πώς να την αγκαλιάζεις και πώς να την διεκδικείς.
Οδηγός κι εργαλείο του Σαμάνου είναι ο “Θεραπευτικός Τροχός”. Αντιπροσωπεύει τα τέσσερα βήματα του ανθρώπου προς την δύναμη και τη γνώση. Η κάθε του κατεύθυνση έχει κι έναν συγκεκριμένο τομέα με τον οποίο σχετίζεται και τον οποίο φυσικά αντιπροσωπεύει. Ο Νότος είναι ο τομέας του Φιδιού. Το Μονοπάτι του Θεραπευτή. Η δουλειά εδώ είναι η απόρριψη του παρελθόντος σου. Απαλλάσσεται απ’ το παρελθόν σου, όπως ακριβώς το Φίδι απαλλάσσεται απ’ το φιδοτόμαρό του. Μονομιάς. Για τον Σαμάνο, αυτό είναι μία πράξη δύναμης. Αφήνεις ξοπίσω σου, όχι μόνο τον πόνο του παρελθόντος σου, αλλά και τις χαρές του. Συγχωρείς εκείνους που σε βλάψανε και συμπονάς εκείνους που έβλαψες εσύ. Η ψυχολογία, προσπαθεί ν’ απελευθερώσει τα άτομα από το παρελθόν τους ανατέμνοντας τις τραυματικές εμπειρίες της ζωής τους. Ο Σαμανισμός, απαιτεί απ’ αυτά να εκδιώξουν μονομιάς όλα τα πνεύματα του παρελθόντος που στοιχειώνουν το Είναι τους. Και μιλώντας για πνεύματα, δεν μιλάμε μόνο για ανθρώπους νεκρούς, αλλά για ανθρώπους που μπορεί κάλλιστα να είναι εν ζωή, αλλά κατά τον α ή β τρόπο να έχεις παγιδέψει κάποια κομμάτια σου μέσα στην ψυχική τους επικράτεια.
Η επόμενη κατεύθυνση είναι η Δύση. Ο Δρόμος του Πολεμιστή. Συμβολίζει κι αντιπροσωπεύεται από τον Ιαγουάρο και είναι ο τομέας της πανουργίας, της αρπαγής και της ηρεμιστικής αυτοπεποίθησης. Εστιάζεται στην δυνατότητα να χτυπάς στιγμιαία κι άμεσα. Όταν διδασκόμουν επάνω σε αυτό το μονοπάτι, ο σε αυτό Σαμάνος δάσκαλος μου Δον Ραμόν, μου ζήτησε να περπατήσω μέσα στην ζούγκλα του Αμαζονίου δίχως να κάνω τους ήχους της να βουβαθούνε. Στην πρώτη μου προσπάθεια, με τα πρώτα κιόλας βήματά μου, οι παπαγάλοι σταμάτησαν να στριγκλίζουν και σύντομα σώπασαν οριστικά. Ο Ραμόν μου ‘πε πως αυτό έγινε γιατί τα ζώα, μυρίσανε τη βία που εγώ έκρυβα μέσα μου. Αυτός αντίθετα περπάτησε μέσα στη ζούγκλα και ο θόρυβος της δεν διακόπηκε ούτε στιγμή. Τα ζώα δεν κατάλαβαν ποτέ την εκεί παρουσία του. Του ’πα πως ίσως ο λόγος ήταν ότι το κορμί του μύριζε σαν την ζούγκλα και πως αν κι εγώ μύριζα παρόμοια, πιθανόν τα ζώα να μη μ’ αντιλαμβάνονταν επίσης. Αργότερα συναντήσαμε δύο ινδιάνους κυνηγούς, που λειώνανε κοντά σ’ ένα ποτάμι το λίπος απ’ τα θηράματά τους. Τους ζήτησα λίγο υγρό λίπος κι έτριψα μ’ αυτό το κορμί μου. Τα ρουθούνια μου δεν άντεχαν την βρώμα. Ξαναμπήκα στη ζούγκλα. Το πρώτο και δεύτερο βήμα μου, ήταν πετυχημένα. Τα ζώα φάνηκε να μην καταλαβαίνουνε τίποτα. Όμως με το τρίτο βήμα μου, κάθε ήχος -και κυριολεκτώ σε αυτό- σταμάτησε οριστικά. Μου χρειάστηκε προσπάθεια πέντε ολόκληρων χρόνων για να πετύχω ό,τι έκανε ο Δον Ραμόν. Πέντε ολόκληρα χρόνια. Το τρίτο σημείο του “Θεραπευτικού Τροχού” είναι ο Βορράς, που σηματοδοτεί τον Δρόμο της Κυριαρχίας και της Υπεροχής. Συμβολίζεται από τον Άσπρο Βούβαλο, από τη Χιονολεοπάρδαλη και από τον Δράκοντα. Στον τομέα αυτό, ο Σαμάνος κατανοεί τις λειτουργίες της Γης και τ’ Ουρανού κι αποκτάει την Δύναμη να χειρίζεται τις δυνάμεις της Φύσης και την ικανότητα να επηρεάζει το συλλογικό μας πεπρωμένο. Ο περίφημος Rolling Thunder, ο μάγος-θεραπευτής της φυλής των βορειοαμερικανών Ινδιάνων Σοσόνι, θα μείνει στην ιστορία για την αναμφισβήτητη ικανότητά του να επηρεάζει τον καιρό. Τον είχα δει παλιά, να προκαλεί από το τίποτα μια ολόκληρη καταιγίδα, στο μέσον μίας μεγάλης ξηρασίας. Η κάθετη από Βορρά προς Νότο διάμετρος του “Θεραπευτικού Κύκλου” αποφεύγεται από τους Σαμάνους. Είναι επικίνδυνη και πολλές φορές οδηγεί στην κατάχρηση της δύναμης και την μανία για εξουσία.
Η Ανατολή, τέλος, αντιπροσωπεύει την κατεύθυνση και τον τομέα της θεραπευτικής μέσα από την Δύναμη του Οράματος. Δίνει έμφαση στο πιθανό και το πραγματοποιήσιμο. Συμβολίζεται από τον Αετό και διδάσκει στον Σαμάνο την χρήση του Οράματος. Το Όραμα είναι πολυτιμότερο από την Όραση, είναι μία δύναμη δημιουργίας και σχηματισμού ενός μέλλοντος που επιθυμούμε εμείς.
Η οριζόντια τέλος από Ανατολή προς Δύση διάμετρος του “Κύκλου” είναι η πορεία της κατανόησης, της συμπόνοιας και του Οράματος. Είναι ο Ορίζοντας που εκεί ακριβώς κινείται και δρα ο Σαμάνος. Επιτρέπει τον χειρισμό της Δύναμης, αλλά ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται κι από συμπόνοια κι αρωγή. Στα γραπτά τού Κάρλος Καστανέντα βλέπουμε, ότι αυτή η διάσταση απουσιάζει σχεδόν καθολικά. Ο δάσκαλός του, ο Δον Χουάν, είναι περισσότερο Μάγος παρά Σαμάνος. Σε καμία από τις σελίδες τού Καστανέντα δε συναντάμε πρόθεση θεραπευτική. Εκτιμώ τα γραπτά του, είναι καλός αφηγητής, ωστόσο όμως εκείνα που περιγράφει τελικά, δεν είναι Σαμανισμός. Ο Δον Χουάν είναι ένας Μάγος, δηλαδή ένας άνθρωπος που μπορεί να συγκεντρώνει, να συσσωρεύει και να χειρίζεται τη Δύναμη. Ο Σαμανισμός χειρίζεται την Δύναμη μόνο για να θεραπεύει και να βοηθά.
Ο ρόλος του Σαμάνου είναι σύνθετος και μοιράζεται ανάμεσα σε τέσσερις μικρότερους ρόλους: Θεραπευτής, Μάγος, Ιερέας-Μεσολαβητής και τέλος Μυθοπλάστης. Οι δικοί μας ιερείς, επαναλαμβάνουν απαράλλακτα τις παλιές ιστορίες και διαιωνίζουν την ίδια συμπαγή «κυρίαρχη μυθολογία», ενώ ο Σαμάνος προσπαθεί πάντα να μας συνδέσει απευθείας με την Γνώση που κρύβεται επιδέξια πίσω από τον όποιο μύθο. Πολιτισμοί που θέλουνε τον ιερέα να κάθεται στην κορυφή μιας αυστηρής κοινωνικής ιεραρχίας κρατώντας φιλάρεσκα τη γνώση στα χέρια του και μακριά από τον λαό, δεν μπορούν φυσικά να ανεχθούν τη Σαμανιστική αντίληψη και λειτουργία. Εκεί είναι και που ξεκινούν την προσπάθεια για αφανισμό των Σαμάνων. Θα βρείτε ακόμα Σαμάνους στην Βόρεια Αμερική σήμερα, ωστόσο οι πιο ανέγγιχτοι απ’ αυτούς θα βρεθούν μόνον στον Αμαζόνιο και στις νοτιοαμερικάνικες οροσειρές, όπως οι Άνδεις. (2) Οι ιερείς των Θρησκειών της πεπατημένης, ενδιαφέρονται περισσότερο για “απαντήσεις”. Ο Σαμάνος αντίθετα, ενδιαφέρεται περισσότερο να σε προκαλέσει να κάνεις ερωτήσεις που θα σ’ οδηγήσουν σε παράδοξα και δυαδικότητες. Θέλει να σε κάνει να μάθεις, πώς μπορείς να δραπετεύσεις από τον μονοχρονικό Χρόνο, τον γραμμικό Χρόνο, που μοιάζει μεν γραμμικός, πλην όμως ξεδιπλώνεται προς τα εμπρός πατώντας πάνω στον ίδιο του τον εαυτό. Στις περισσότερες μη - ιουδαιοχριστιανικές κουλτούρες, βλέπουμε συχνά το Χρόνο και την Ιστορία να επαναλαμβάνονται. Κι εάν μπορέσεις να κατανοήσεις τους κύκλους της Ιστορίας, τότε προβλέπεις και το μέλλον της. Αν έχεις κατανοήσει τις εποχές, τότε γνωρίζεις πάρα πολύ καλά πως η άνοιξη πάντα διαδέχεται και θα διαδέχεται τον χειμώνα και πως αυτός ο κάθε χειμώνας, είναι η εποχή που τα πάντα αναδιπλώνονται. Άπαξ και συντονισθείς με την περιοδικότητα της Φύσης, αρχίζεις ταυτόχρονα να κατανοείς την ύπαρξη των δυνατοτήτων δραπέτευσης από τον συμβατικό Χρόνο στον Ονειρόχρονο. Εκεί δεν θα κουβαλήσεις μαζί σου το Εγώ σου, αλλά μόνο τις Προθέσεις σου. Η “προσωπικότητα” δεν σημαίνει εκεί τίποτε απολύτως.
Η περί χρόνου αντίληψη του Σαμάνου, δεν είναι γραμμική. Τρομερό ενδιαφέρον έχει ο τρόπος που ο Σαμάνος αντικρίζει το μέλλον. Πιστεύει πως αυτό είναι που μπορεί να επηρεασθεί, σε βαθμό ανάλογο με την “Θεωρία του Χάους”, που μας δηλώνει πως μια καταιγίδα που σαρώνει το Τέξας, υπάρχει πιθανότητα να προκλήθηκε ουσιαστικά κάποιες μέρες πριν από μία ασήμαντη πεταλούδα που φτερούγιζε αθόρυβα στο Πεκίνο.
Ο Σαμάνος μας διδάσκει πως οφείλουμε να ζήσουμε τις ζωές μας, με ψυχική δύναμη, αξιοπρέπεια και τιμή. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να φαντασθούμε τον εαυτό μας κατά δέκα χρόνια γηραιότερο να αναρωτιέται: Τι είναι εκείνο που θα ‘θελα να είχα προσπαθήσει –προσπαθήσει, όχι πετύχει- αυτά τα δέκα χρόνια που πέρασαν; Τι θα με είχε κάνει να γίνω εκείνο που πάντοτε ήθελα;
Οι Σαμάνοι διδάσκουν πως όλοι μας έχουμε από ένα μέλλον, μα μόνο μερικοί άνθρωποι έχουν έναν προορισμό. Δηλαδή κάτι που πρέπει να επιτελέσουν. Και διδάσκουν επίσης ότι για να γίνει αυτό, πρέπει να ξεχάσουμε οριστικά τις μυθολογίες που μας θέλουν εκπεσόντες τάχα κακούργους και εξόριστους εξαθλιωμένους ανθρώπους, διωγμένους από κάποιον αόριστο παράδεισο, και να υιοθετήσουμε υγιείς μυθολογίες που θέλουν “να συνεχίσουμε να περπατάμε με ομορφιά επάνω στην Γη”. Και πως για να γίνει αυτό, πρέπει να ζήσουμε τις ζωές μας με Μεγαλείο και με Οράματα, συμφιλιωμένοι παράλληλα με τη συνειδητοποίηση ότι κάθε άλλος άνθρωπος δεν είναι υποχρεωμένος να σκέφτεται και να αντιλαμβάνεται όμοια με εμάς. Μιλάμε για μία Εσωτερική και Προσωπική μας Οικολογία. Αυτή είναι και η μοναδική πρακτική του Σαμανισμού.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Βλάσης Ρασσιάς
Σημειώσεις του μεταφραστή:
(1) Σύμφωνα με το «Collins English Dictionary» η λέξη «religion» προέρχεται από το λατινικό «religio», που σημαίνει τρόμο για το υπερφυσικό με περαιτέρω συγγένεια προς τα «religare» και «ligare» που και τα δύο εκφράζουν δέσιμο, δέσμευση. (2) Οι τελευταίοι αυτοί αυθεντικοί Σαμάνοι υπάρχει περίπτωση να μην γνωρίσουν καν την αυγή της επόμενης χιλιετίας, αφού στις ημέρες μας εξολοθρεύονται συστηματικά μαζί με ολόκληρες σχεδόν τις φυλές τους, είτε στα πλαίσια εθνοκαθάρσεων των διαφόρων παραστρατιωτικών, είτε από τις «εκπολιτιστικές» μπουλντόζες των καπιταλιστών «αναβαθμιστών» του Αμαζονίου.
Περιοδικό ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ, τεύχος 27 Φθινόπωρο 1991
Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2008
Ο άνθρωπος της πρωϊνής αιχμής
Ένας από τους καλύτερους βιολιστές στον κόσμο παίζει εξαίσια μουσική παριστάνοντας τον πλανόδιο μουσικό την ώρα της πρωινής αιχμής σε σταθμό του μετρό της Ουάσιγκτον. Άραγε πόσοι θα σταματήσουν για να τον ακούσουν;
Το πείραμα έκανε η «Ουάσιγκτον Ποστ». Ο βιολιστής ήταν ο 39χρονος Τζόσουα Μπελ, διεθνούς φήμης βιρτουόζος που τρεις μέρες νωρίτερα είχε γεμίσει τη μεγαλοπρεπή Αίθουσα Συμφωνικής Μουσικής της Βοστώνης. Το βιολί του, ένα πολύτιμο Στραντιβάριους. Στις 7.51 π.μ. της Παρασκευής 12 Ιανουαρίου, την ώρα της πρωινής αιχμής, σ' έναν σταθμό που εξυπηρετεί κυρίως εργαζομένους σε κυβερνητικά γραφεία, ο Μπελ, ντυμένος με τζιν, μπλουζάκι και καπέλο του μπέιζμπολ, εκτέλεσε μέσα σε 43 λεπτά της ώρας έξι αριστουργήματα της κλασικής μουσικής - ξεκίνησε με το «Chaconne» από την παρτίτα Αρ. 2 του Μπαχ. Μπροστά του είχε ανοιχτή τη θήκη του βιολιού, με μερικά δολάρια για «μαγιά».
Τρία λεπτά πέρασαν χωρίς να συμβεί το παραμικρό. Εξήντα τρεις άνθρωποι είχαν ήδη περάσει όταν ένας μεσήλικας κοντοστάθηκε για κλάσμα του δευτερολέπτου και έστρεψε το κεφάλι προς τον μουσικό. Μισό λεπτό αργότερα, μια γυναίκα έριξε ένα δολάριο στη θήκη και απομακρύνθηκε. Χρειάστηκε να περάσουν έξι λεπτά για να σταματήσει κάποιος, να ακουμπήσει στον τοίχο και να ακούσει.
Στα τρία τέταρτα που έπαιξε ο Μπελ πέρασαν από μπροστά του 1.097 άνθρωποι. Επτά σταμάτησαν τουλάχιστον ένα λεπτό για να απολαύσουν τη μουσική. Είκοσι επτά έδωσαν χρήματα, οι περισσότεροι χωρίς να επιβραδύνουν - συγκεντρώθηκαν 32 δολάρια και κάτι ψιλά. Απομένουν 1.070 άνθρωποι που πέρασαν χωρίς να καταλάβουν τίποτε, πολλοί μόλις ένα μέτρο μακριά από τον βιρτουόζο, οι περισσότεροι χωρίς καν να γυρίσουν το κεφάλι. Και στις τρεις ομάδες υπήρχαν λευκοί, μαύροι και ασιάτες, νέοι και ηλικιωμένοι, άνδρες και γυναίκες. Μία μόνο δημογραφική ομάδα είχε απολύτως συνεπή συμπεριφορά. Κάθε φορά που περνούσε ένα παιδί, προσπαθούσε να σταματήσει για να δει και να ακούσει. Και κάθε φορά ένας γονιός το έσπρωχνε μακριά. Όλα βιντεοσκοπήθηκαν με μια κρυφή κάμερα. Στην ταινία βλέπεις ανθρώπους να περνούν κατά κύματα, με χάρτινα ποτήρια καφέ στο χέρι και κινητά στο αυτί, σ' έναν θλιβερό χορό αδιαφορίας, αδράνειας και βιασύνης. Ο βιολιστής μοιάζει αποκομμένος από το κοινό του, που δεν τον βλέπει και δεν τον ακούει - ένα φάντασμα. Όμως είναι ο μοναδικός που βρίσκεται πραγματικά εκεί - τα φαντάσματα είναι οι άλλοι. Αν δεν μπορούμε να βρούμε λίγο χρόνο στη ζωή μας για να ακούσουμε έναν από τους καλύτερους μουσικούς στον κόσμο να παίζει μερικά από τα καλύτερα μουσικά κομμάτια που έχουν γραφτεί ποτέ, σχολιάζει η «Ποστ», αν η πίεση της σύγχρονης ζωής μάς κατακυριεύει σε σημείο να γινόμαστε κωφοί και τυφλοί σε κάτι τέτοιο, τότε τι άλλα πράγματα μπορεί να χάνουμε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε;
Γιώργος Αγγελόπουλος ("ΤΑ ΝΕΑ" , 13/04/2007)
Το πείραμα έκανε η «Ουάσιγκτον Ποστ». Ο βιολιστής ήταν ο 39χρονος Τζόσουα Μπελ, διεθνούς φήμης βιρτουόζος που τρεις μέρες νωρίτερα είχε γεμίσει τη μεγαλοπρεπή Αίθουσα Συμφωνικής Μουσικής της Βοστώνης. Το βιολί του, ένα πολύτιμο Στραντιβάριους. Στις 7.51 π.μ. της Παρασκευής 12 Ιανουαρίου, την ώρα της πρωινής αιχμής, σ' έναν σταθμό που εξυπηρετεί κυρίως εργαζομένους σε κυβερνητικά γραφεία, ο Μπελ, ντυμένος με τζιν, μπλουζάκι και καπέλο του μπέιζμπολ, εκτέλεσε μέσα σε 43 λεπτά της ώρας έξι αριστουργήματα της κλασικής μουσικής - ξεκίνησε με το «Chaconne» από την παρτίτα Αρ. 2 του Μπαχ. Μπροστά του είχε ανοιχτή τη θήκη του βιολιού, με μερικά δολάρια για «μαγιά».
Τρία λεπτά πέρασαν χωρίς να συμβεί το παραμικρό. Εξήντα τρεις άνθρωποι είχαν ήδη περάσει όταν ένας μεσήλικας κοντοστάθηκε για κλάσμα του δευτερολέπτου και έστρεψε το κεφάλι προς τον μουσικό. Μισό λεπτό αργότερα, μια γυναίκα έριξε ένα δολάριο στη θήκη και απομακρύνθηκε. Χρειάστηκε να περάσουν έξι λεπτά για να σταματήσει κάποιος, να ακουμπήσει στον τοίχο και να ακούσει.
Στα τρία τέταρτα που έπαιξε ο Μπελ πέρασαν από μπροστά του 1.097 άνθρωποι. Επτά σταμάτησαν τουλάχιστον ένα λεπτό για να απολαύσουν τη μουσική. Είκοσι επτά έδωσαν χρήματα, οι περισσότεροι χωρίς να επιβραδύνουν - συγκεντρώθηκαν 32 δολάρια και κάτι ψιλά. Απομένουν 1.070 άνθρωποι που πέρασαν χωρίς να καταλάβουν τίποτε, πολλοί μόλις ένα μέτρο μακριά από τον βιρτουόζο, οι περισσότεροι χωρίς καν να γυρίσουν το κεφάλι. Και στις τρεις ομάδες υπήρχαν λευκοί, μαύροι και ασιάτες, νέοι και ηλικιωμένοι, άνδρες και γυναίκες. Μία μόνο δημογραφική ομάδα είχε απολύτως συνεπή συμπεριφορά. Κάθε φορά που περνούσε ένα παιδί, προσπαθούσε να σταματήσει για να δει και να ακούσει. Και κάθε φορά ένας γονιός το έσπρωχνε μακριά. Όλα βιντεοσκοπήθηκαν με μια κρυφή κάμερα. Στην ταινία βλέπεις ανθρώπους να περνούν κατά κύματα, με χάρτινα ποτήρια καφέ στο χέρι και κινητά στο αυτί, σ' έναν θλιβερό χορό αδιαφορίας, αδράνειας και βιασύνης. Ο βιολιστής μοιάζει αποκομμένος από το κοινό του, που δεν τον βλέπει και δεν τον ακούει - ένα φάντασμα. Όμως είναι ο μοναδικός που βρίσκεται πραγματικά εκεί - τα φαντάσματα είναι οι άλλοι. Αν δεν μπορούμε να βρούμε λίγο χρόνο στη ζωή μας για να ακούσουμε έναν από τους καλύτερους μουσικούς στον κόσμο να παίζει μερικά από τα καλύτερα μουσικά κομμάτια που έχουν γραφτεί ποτέ, σχολιάζει η «Ποστ», αν η πίεση της σύγχρονης ζωής μάς κατακυριεύει σε σημείο να γινόμαστε κωφοί και τυφλοί σε κάτι τέτοιο, τότε τι άλλα πράγματα μπορεί να χάνουμε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε;
Γιώργος Αγγελόπουλος ("ΤΑ ΝΕΑ" , 13/04/2007)
Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2008
Η αυθεντική ματιά του έρωτα
Οι άνθρωποι λες και δεν ξέρουν πια να αγαπιούνται. Ξέχασαν την τέχνη της αγάπης κυνηγώντας το χρήμα, θέσεις, επιτυχίες. Λησμόνησαν τον έρωτα, παρασυρμένοι από το μαυλιστικό τραγούδι των σειρήνων του τεχνολογικού πολιτισμού. Και είμαστε σε αδιέξοδο.
Πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε από την αρχή. Ολοκληρωμένα. Μάθαμε να κάνουμε σεξ, ή έτσι νομίζουμε. Ας μάθουμε και να αγαπάμε.
Ο έρωτας είναι γυιός του Πλούτου και της Πενίας, θνητής και αθανάτου, ούτε πλούσιος, ούτε πτωχός.
Εμείς αντίθετα, τον έρωτα τον ντύσαμε με ακριβά φανταχτερά ρούχα, τον βάλαμε να κοιμηθεί σε ορθοπεδικά στρώματα. Τον κάναμε δειλό, του αφαιρέσαμε τη γοητεία του ή τον έχουμε αγαλματάκι να στολίζει κάποια γωνιά του σαλονιού μας.
Ο έρωτας είναι και πόνος. Σε κάνει να συνειδητοποιείς τα όριά σου, να βλέπεις πως είσαι ελλιπής, πεπερασμένος. Είναι όμως ευτυχία και δημιουργία, γιατί σε ωθεί να τα ξεπεράσεις αυτά τα όρια και να γίνεις ολοκληρωμένος, τελειωμένος, αθάνατος.
Εμείς τον πόνο τον στενέψαμε στα μέτρα ενός αισθηματικού ρομάντσου και τη μέθη της χαράς του τη μασκαρέψαμε με τα χάχανα των συναναστροφών.
Το πρώτο κοίταγμα δύο υπάρξεων, το ψυχανέμισμά τους, τον ηλεκτρομαγνητικό κυκλώνα που δημιουργείται από το μακρινό πλησίασμά τους, το ονομάζουμε φλερτ. Σας είπαν θηλυκά, πώς πρέπει να φλερτάρετε, πώς να ορκιζόσαστε, πώς να καμώνεστε τις αδιάφορες, για να «ανάβετε» τα αρσενικά.
Πνίγετε την καθαρή ματιά σας, κάτω από τα τσαχπίνικα βλεφαρίσματα. Αποδυναμώνετε την ένταση της ψυχής σας με ευπρέπειες κοινωνικές.
Αντί να σταθείτε αντιμέτωποι με αυτόν που σας μαγνήτισε, να αναμετρηθείτε, να ζυγιαστείτε απλά, σαν δύο άγρια θηρία.
Ποιος άνδρας, όμως και ποια γυναίκα; Χάσαμε την ταυτότητα του φύλου μας, πλαστογραφήσαμε το πρόσωπό μας. Ξεκομμένοι από τη φύση, παρατημένοι στη μέση ενός αχανούς σύμπαντος πρέπει να ψάξουμε και πάλι για την αλήθεια.
Ο άνδρας υποδούλωσε τη γυναίκα και η γυναίκα σήκωσε μαχαίρι να κτυπήσει τη σάρκα της.
Ο πόλεμος των φύλων. Δεν έχει γράψει γι αυτόν η ιστορία. Όμως αυτός ο πόλεμος μας στοίχισε κιόλας πολύ.
Η συμβίωση. Να ζεις με κάποιον άλλο, να μοιράζεσαι τη ζωή σου. Να είσαι ένα με τον άλλο και να μη χάνεις την προσωπικότητά σου. Να συνταιριάζεις τους ρυθμούς σου με του άλλου τους ρυθμούς, χωρίς παραφωνίες. Τέχνες άγνωστες σε μας.
Εμείς τη συμβίωση την κάμαμε ρουτίνα. Γρήγορα κουραζόμαστε από τον άλλο. Νομίζουμε πως τον ξέρουμε, πως αποκρυπτογραφήσαμε το μυστικό της υπάρξεώς του. Τον κάνουμε εξάρτημα του σπιτιού μας. Απαραίτητο, μα με χωρίς ενδιαφέρον, οικιακό σκεύος. Πόσο γελιόμαστε. Πόσο λίγο τον ξέρουμε τον άγνωστο που έχουμε δίπλα μας! Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε τον εαυτό μας. Πόσα επίπεδα έχουμε, πόσες αντιθέσεις, πόσες φωτοσκιάσεις, που αγνοούν οι άλλοι. Μέσα μας δίνονται μάχες, κερδίζονται πόλεμοι. Πονάμε, λυγάμε, ορθονώμαστε. Πόσοι θάνατοι και πόσες γέννες συντελούνται στη ψυχή μας!
Η ματιά μας είναι επιπόλαιη,. Σταματάει στην επιφάνεια. Πάψαμε να θαυμάζουμε, να απορούμε μπροστά στο μυστήριο του ανθρώπου. Η μοναδικότητα, η προσωπικότητα του ανθρώπου μοιάζει να έχει ξεχαστεί.
Και το κορμί του, το αγνοούμε. Μάθαμε ανατομία, αλλά το κορμί ως αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας, το αγνοούμε. Και ας είναι το μοναδικό και ανεπανάληπτο.
Κοιτάμε το κορμί μόνο αισθησιακά. Αν πληροί τους σύγχρονους περί αισθησιασμού όρους, καλώς. Αλλιώς, το απορρίπτουμε. Πρέπει, λέει, να ζυγίζει τόσο, οι αναλογίες στήθους, γοφών και μέσης να είναι αυτές και αυτές.
Κρέας με το κιλό, εμπόριο. Κατανάλωση. Το κόβουμε και το ράβουμε. Το διορθώνουμε, για να μοιάζει στο ιδανικό που επιβάλλουν οι έμποροι. Τι θα φορεθεί εφέτος; Πώς τη θέλουν τη γυναίκα το 2009; Λεπτή; Ψηλή; Ναι, αλλά και με καμπύλες και σιλικόνες. Οι σύγχρονοι Προκρούστες επί τω έργω.
Κάνουμε σεξ όχι έρωτα. Ανακαλύψαμε τη σημασία του οργασμού και ανασκουμπωθήκαμε. «Πόσους οργασμούς είχες;» «Δύο» «Μόνο;» «Να πας σε σεξολόγο». Και πήγε! Και ο έρωτας έγινε γυμναστική! Τα βίντεο, τα περιοδικά και τα βιβλία γύρω από το σεξ μοσχοπουλιούνται, διαστρεβλώνοντας ιδιαίτερα τους νέους. «Πώς θα γίνετε καλοί εραστές». «Πενήντα τρόποι να κάνεις έρωτα». Τα διαβάζουμε και πέφτουμε στα κρεβάτια μας και τα εφαρμόζουμε, για να έχουμε οργασμούς. Και οι οργασμοί έρχονται, μα δεν μας δίνουν αυτό που περιμένουμε. Μας πρόδωσαν. Και η γεύση στο στόμα μας πικρή. Και είμαστε πιο μόνοι από πριν. Με μία ψυχή που δεν γνωρίσαμε, γιατί δεν ξέρουμε πώς.
Αγνοούμε τη ψυχή του, αγνοούμε τους ρυθμούς του, τα «κλειδιά» του. Κι όμως θέλουμε να το κάνουμε να βγάλει μελωδία. Πώς θα γευτείς τη μουσική του ανθρώπου, του πιο δύσκολου και περίπλοκου οργάνου, αν δεν το σπουδάσεις;
Δεν έχουμε χρόνο. Χαμένοι στο φαύλο κύκλο του κυνηγιού της επιτυχίας, δεν έχουμε χρόνο να γνωριστούμε. Τρέχουμε, τρέχουμε να τα προλάβουμε όλα και τελικά δεν προφταίνουμε να ζήσουμε. Η ευτυχία δεν βρίσκεται εκεί που την κυνηγάμε. Σπαταλάμε τη ζωή μας για ψευδαισθήσεις.
Βέβαια, δε λέω πως πρέπει να εγκαταλείψουμε τα πάντα και να κοιταζόμαστε στα μάτια. Μιλάω για ποιότητα ζωής. Για ποιότητα επαφής. Συνταγές δεν υπάρχουν. Επισημαίνω μόνο τις ελλείψεις μας. Καθένας πρέπει να βρει τη δική του αλήθεια.
Ο έρωτας και η αγάπη είναι ποιότητες και όχι ποσότητες. Η έκφραση «πόσο με αγαπάς» είναι λανθασμένη. Η σωστή είναι «πως με αγαπάς». Τι κάνεις για μένα, τι κάνω για σένα. Ο διάλογος. Η επικοινωνία. Η ευτυχία να μοιράζεσαι τις σκέψεις, τα βιώματά σου με κάποιον άλλο. Ο λόγος και ο αντίλογος. Να μπορείς να λες αυτό που νιώθεις, ελεύθερα, χωρίς φραγμούς. Η συμφωνία ή η δημιουργική διαφωνία. Ο εσωτερικός διάλογος. Η συγκλονιστική εμπειρία να καταλαβαίνεις τον άλλο, χωρίς λόγια. Με μια κίνηση, με ένα βλέμμα. Η ευγλωττία της σιωπής. Η γεμάτη ήχους σιωπή.
Εμείς λέμε λόγια, λόγια, λόγια που δε σημαίνουν τίποτα. Και από πάνω αγνοούμε και τις μυστικές γλώσσες του κορμιού. Την αφή, την όσφρηση, την όραση, την ακοή, τη γεύση. Τη γλώσσα των αισθήσεων.
Τα δάχτυλά μας δεν έχουν αγγίξει το αγαπημένο κορμί, σε όλη του την έκταση. Δεν έχουν ανακαλύψει τις μικρές πτυχές του, το δέρμα του, τη θερμότητά του. Δεν έχουμε μυρίσει τις οσμές, τις ιδιαίτερες, τις χαρακτηριστικές οσμές, γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν πια οσμές.
Τις εξαφανίσαμε. Τις πνίξαμε στα αποσμητικά και τα αρώματα. Το βλέμμα μας δεν στέκεται αρκετά πάνω στις λεπτομέρειες. Τα μάτια του, αλήθεια, θυμόμαστε τι χρώμα έχουν; Η ακοή μας έχασε την ικανότητα να πιάνει ηχοχρώματα λεπτά, βομβαρδισμένη από τους βάρβαρους ήχους της τεχνολογίας.
Κυνηγάμε την ομορφιά. Αλλά ποια ομορφιά; Ξεχνάμε πως όλοι οι άνθρωποι είναι όμορφοι γιατί είναι μοναδικοί.
Η αυθεντικότητα είναι ομορφιά. Κάθε προσπάθεια μιμήσεως και αλλαγής είναι ψεύδος. Και δε μπορούμε ούτε να ζήσουμε, ούτε να αγαπηθούμε μέσα στο ψεύδος.
Πριν αγαπήσουμε τον άλλο, ας αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Γι αυτό που είναι και για αυτό που μπορεί να γίνει. Γιατί ο άνθρωπος είναι μια δυνατότητα και όχι μια τελειωμένη υπόθεση.
Άννα Μαρκάκη
περιοδικό "Ιδεοθέατρον"
Πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε από την αρχή. Ολοκληρωμένα. Μάθαμε να κάνουμε σεξ, ή έτσι νομίζουμε. Ας μάθουμε και να αγαπάμε.
Ο έρωτας είναι γυιός του Πλούτου και της Πενίας, θνητής και αθανάτου, ούτε πλούσιος, ούτε πτωχός.
Εμείς αντίθετα, τον έρωτα τον ντύσαμε με ακριβά φανταχτερά ρούχα, τον βάλαμε να κοιμηθεί σε ορθοπεδικά στρώματα. Τον κάναμε δειλό, του αφαιρέσαμε τη γοητεία του ή τον έχουμε αγαλματάκι να στολίζει κάποια γωνιά του σαλονιού μας.
Ο έρωτας είναι και πόνος. Σε κάνει να συνειδητοποιείς τα όριά σου, να βλέπεις πως είσαι ελλιπής, πεπερασμένος. Είναι όμως ευτυχία και δημιουργία, γιατί σε ωθεί να τα ξεπεράσεις αυτά τα όρια και να γίνεις ολοκληρωμένος, τελειωμένος, αθάνατος.
Εμείς τον πόνο τον στενέψαμε στα μέτρα ενός αισθηματικού ρομάντσου και τη μέθη της χαράς του τη μασκαρέψαμε με τα χάχανα των συναναστροφών.
Το πρώτο κοίταγμα δύο υπάρξεων, το ψυχανέμισμά τους, τον ηλεκτρομαγνητικό κυκλώνα που δημιουργείται από το μακρινό πλησίασμά τους, το ονομάζουμε φλερτ. Σας είπαν θηλυκά, πώς πρέπει να φλερτάρετε, πώς να ορκιζόσαστε, πώς να καμώνεστε τις αδιάφορες, για να «ανάβετε» τα αρσενικά.
Πνίγετε την καθαρή ματιά σας, κάτω από τα τσαχπίνικα βλεφαρίσματα. Αποδυναμώνετε την ένταση της ψυχής σας με ευπρέπειες κοινωνικές.
Αντί να σταθείτε αντιμέτωποι με αυτόν που σας μαγνήτισε, να αναμετρηθείτε, να ζυγιαστείτε απλά, σαν δύο άγρια θηρία.
Ποιος άνδρας, όμως και ποια γυναίκα; Χάσαμε την ταυτότητα του φύλου μας, πλαστογραφήσαμε το πρόσωπό μας. Ξεκομμένοι από τη φύση, παρατημένοι στη μέση ενός αχανούς σύμπαντος πρέπει να ψάξουμε και πάλι για την αλήθεια.
Ο άνδρας υποδούλωσε τη γυναίκα και η γυναίκα σήκωσε μαχαίρι να κτυπήσει τη σάρκα της.
Ο πόλεμος των φύλων. Δεν έχει γράψει γι αυτόν η ιστορία. Όμως αυτός ο πόλεμος μας στοίχισε κιόλας πολύ.
Η συμβίωση. Να ζεις με κάποιον άλλο, να μοιράζεσαι τη ζωή σου. Να είσαι ένα με τον άλλο και να μη χάνεις την προσωπικότητά σου. Να συνταιριάζεις τους ρυθμούς σου με του άλλου τους ρυθμούς, χωρίς παραφωνίες. Τέχνες άγνωστες σε μας.
Εμείς τη συμβίωση την κάμαμε ρουτίνα. Γρήγορα κουραζόμαστε από τον άλλο. Νομίζουμε πως τον ξέρουμε, πως αποκρυπτογραφήσαμε το μυστικό της υπάρξεώς του. Τον κάνουμε εξάρτημα του σπιτιού μας. Απαραίτητο, μα με χωρίς ενδιαφέρον, οικιακό σκεύος. Πόσο γελιόμαστε. Πόσο λίγο τον ξέρουμε τον άγνωστο που έχουμε δίπλα μας! Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε τον εαυτό μας. Πόσα επίπεδα έχουμε, πόσες αντιθέσεις, πόσες φωτοσκιάσεις, που αγνοούν οι άλλοι. Μέσα μας δίνονται μάχες, κερδίζονται πόλεμοι. Πονάμε, λυγάμε, ορθονώμαστε. Πόσοι θάνατοι και πόσες γέννες συντελούνται στη ψυχή μας!
Η ματιά μας είναι επιπόλαιη,. Σταματάει στην επιφάνεια. Πάψαμε να θαυμάζουμε, να απορούμε μπροστά στο μυστήριο του ανθρώπου. Η μοναδικότητα, η προσωπικότητα του ανθρώπου μοιάζει να έχει ξεχαστεί.
Και το κορμί του, το αγνοούμε. Μάθαμε ανατομία, αλλά το κορμί ως αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας, το αγνοούμε. Και ας είναι το μοναδικό και ανεπανάληπτο.
Κοιτάμε το κορμί μόνο αισθησιακά. Αν πληροί τους σύγχρονους περί αισθησιασμού όρους, καλώς. Αλλιώς, το απορρίπτουμε. Πρέπει, λέει, να ζυγίζει τόσο, οι αναλογίες στήθους, γοφών και μέσης να είναι αυτές και αυτές.
Κρέας με το κιλό, εμπόριο. Κατανάλωση. Το κόβουμε και το ράβουμε. Το διορθώνουμε, για να μοιάζει στο ιδανικό που επιβάλλουν οι έμποροι. Τι θα φορεθεί εφέτος; Πώς τη θέλουν τη γυναίκα το 2009; Λεπτή; Ψηλή; Ναι, αλλά και με καμπύλες και σιλικόνες. Οι σύγχρονοι Προκρούστες επί τω έργω.
Κάνουμε σεξ όχι έρωτα. Ανακαλύψαμε τη σημασία του οργασμού και ανασκουμπωθήκαμε. «Πόσους οργασμούς είχες;» «Δύο» «Μόνο;» «Να πας σε σεξολόγο». Και πήγε! Και ο έρωτας έγινε γυμναστική! Τα βίντεο, τα περιοδικά και τα βιβλία γύρω από το σεξ μοσχοπουλιούνται, διαστρεβλώνοντας ιδιαίτερα τους νέους. «Πώς θα γίνετε καλοί εραστές». «Πενήντα τρόποι να κάνεις έρωτα». Τα διαβάζουμε και πέφτουμε στα κρεβάτια μας και τα εφαρμόζουμε, για να έχουμε οργασμούς. Και οι οργασμοί έρχονται, μα δεν μας δίνουν αυτό που περιμένουμε. Μας πρόδωσαν. Και η γεύση στο στόμα μας πικρή. Και είμαστε πιο μόνοι από πριν. Με μία ψυχή που δεν γνωρίσαμε, γιατί δεν ξέρουμε πώς.
Αγνοούμε τη ψυχή του, αγνοούμε τους ρυθμούς του, τα «κλειδιά» του. Κι όμως θέλουμε να το κάνουμε να βγάλει μελωδία. Πώς θα γευτείς τη μουσική του ανθρώπου, του πιο δύσκολου και περίπλοκου οργάνου, αν δεν το σπουδάσεις;
Δεν έχουμε χρόνο. Χαμένοι στο φαύλο κύκλο του κυνηγιού της επιτυχίας, δεν έχουμε χρόνο να γνωριστούμε. Τρέχουμε, τρέχουμε να τα προλάβουμε όλα και τελικά δεν προφταίνουμε να ζήσουμε. Η ευτυχία δεν βρίσκεται εκεί που την κυνηγάμε. Σπαταλάμε τη ζωή μας για ψευδαισθήσεις.
Βέβαια, δε λέω πως πρέπει να εγκαταλείψουμε τα πάντα και να κοιταζόμαστε στα μάτια. Μιλάω για ποιότητα ζωής. Για ποιότητα επαφής. Συνταγές δεν υπάρχουν. Επισημαίνω μόνο τις ελλείψεις μας. Καθένας πρέπει να βρει τη δική του αλήθεια.
Ο έρωτας και η αγάπη είναι ποιότητες και όχι ποσότητες. Η έκφραση «πόσο με αγαπάς» είναι λανθασμένη. Η σωστή είναι «πως με αγαπάς». Τι κάνεις για μένα, τι κάνω για σένα. Ο διάλογος. Η επικοινωνία. Η ευτυχία να μοιράζεσαι τις σκέψεις, τα βιώματά σου με κάποιον άλλο. Ο λόγος και ο αντίλογος. Να μπορείς να λες αυτό που νιώθεις, ελεύθερα, χωρίς φραγμούς. Η συμφωνία ή η δημιουργική διαφωνία. Ο εσωτερικός διάλογος. Η συγκλονιστική εμπειρία να καταλαβαίνεις τον άλλο, χωρίς λόγια. Με μια κίνηση, με ένα βλέμμα. Η ευγλωττία της σιωπής. Η γεμάτη ήχους σιωπή.
Εμείς λέμε λόγια, λόγια, λόγια που δε σημαίνουν τίποτα. Και από πάνω αγνοούμε και τις μυστικές γλώσσες του κορμιού. Την αφή, την όσφρηση, την όραση, την ακοή, τη γεύση. Τη γλώσσα των αισθήσεων.
Τα δάχτυλά μας δεν έχουν αγγίξει το αγαπημένο κορμί, σε όλη του την έκταση. Δεν έχουν ανακαλύψει τις μικρές πτυχές του, το δέρμα του, τη θερμότητά του. Δεν έχουμε μυρίσει τις οσμές, τις ιδιαίτερες, τις χαρακτηριστικές οσμές, γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν πια οσμές.
Τις εξαφανίσαμε. Τις πνίξαμε στα αποσμητικά και τα αρώματα. Το βλέμμα μας δεν στέκεται αρκετά πάνω στις λεπτομέρειες. Τα μάτια του, αλήθεια, θυμόμαστε τι χρώμα έχουν; Η ακοή μας έχασε την ικανότητα να πιάνει ηχοχρώματα λεπτά, βομβαρδισμένη από τους βάρβαρους ήχους της τεχνολογίας.
Κυνηγάμε την ομορφιά. Αλλά ποια ομορφιά; Ξεχνάμε πως όλοι οι άνθρωποι είναι όμορφοι γιατί είναι μοναδικοί.
Η αυθεντικότητα είναι ομορφιά. Κάθε προσπάθεια μιμήσεως και αλλαγής είναι ψεύδος. Και δε μπορούμε ούτε να ζήσουμε, ούτε να αγαπηθούμε μέσα στο ψεύδος.
Πριν αγαπήσουμε τον άλλο, ας αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Γι αυτό που είναι και για αυτό που μπορεί να γίνει. Γιατί ο άνθρωπος είναι μια δυνατότητα και όχι μια τελειωμένη υπόθεση.
Άννα Μαρκάκη
περιοδικό "Ιδεοθέατρον"
Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2008
Γαία, ο ζωντανός πλανήτης
Πριν από λίγες δεκαετίες ο Τζέιμς Λάβλοκ παρουσίασε μια επιστημονική θεωρία που έμελλε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει ο σύγχρονος άνθρωπος τον πλανήτη Γη. Η θεωρία αυτή δεν είναι άλλη από τη Θεωρία της Γαίας η οποία στάθηκε πηγή έμπνευσης για πλήθος ανθρώπων που αφουγκράζονταν τις ανάγκες του πλανήτη και προσπαθούσαν να θεραπεύσουν τις πληγές και την ανισορροπία που ο άνθρωπος έχει επιφέρει πάνω στη Γη.
Σύμφωνα με τη Θεωρία της Γαίας που παρουσίασε ο Λάβλοκ και την οποία τεκμηρίωσε με συγκεκριμένα επιστημονικά επιχειρήματα, ο ίδιος ο πλανήτης Γη αποτελεί ουσιαστικά μια ζωντανή οντότητα ικανή να αντεπεξέρχεται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, να μαθαίνει από αυτές, να ισορροπεί κάθε ανισορροπία, να αυτοθεραπεύεται και να εξελίσσεται όπως κάθε άλλος ζωντανός οργανισμός. Σύμφωνα με τις προϋπάρχουσες της Γαίας επιστημονικές θεωρήσεις, η ζωή πάνω στη Γη προσαρμόστηκε στις συνθήκες που βρήκε και έτσι μπόρεσε να αναπτυχθεί και να εκλεπτυνθεί. Επρόκειτο για μα μηχανιστική και παθητική διαδικασία προσαρμογής. Ωστόσο, ο Λάβλοκ αντέστρεψε αυτό το επιχείρημα ισχυριζόμενος ότι το σύνολο της ζωής πάνω στη Γη μέσα από την δημιουργική και αρμονική αλληλεπίδραση όλων των μερών του ήταν εκείνο που τροποποίησε τις συνθήκες του πλανήτη έτσι ώστε να η ζωή να μπορέσει να στεριώσει πάνω σε αυτόν και να εξελιχθεί. Με άλλα λόγια ο Λάβλοκ ισχυρίζεται ότι δεν ήταν η ζωή που προσαρμόστηκε στις συνθήκες που βρήκε, αλλά ότι ήταν η ζωή που έφτιαξε τις κατάλληλες συνθήκες.
Τα συμπεράσματα του Λάβλοκ, ο οποίος σημειωτέον απασχολείτο ως χημικός της ατμόσφαιρας από τη NASA, είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα γιατί μας λένε κάτι πολύ σημαντικό. Λένε ούτε λίγο ούτε πολύ πως η Γη στο σύνολό της αποτελεί μια ζωντανή οντότητα ικανή να αυτορυθμίζεται κάθε στιγμή προς μια κατάσταση δυναμικής ισορροπίας. Πέρα όμως από την καθαρά βιολογική και χημική θεώρηση του συνόλου της βιόσφαιρας του πλανήτη μας ο Λάβλοκ οδηγήθηκε στο συμπέρασμα πως υπάρχουν συγκλίνουσες ενδείξεις για το ότι εκτός από τη βιολογική συνάφεια του συνόλου της ζωής πάνω στη Γη υπάρχει και συνάφεια σε συγκινησιακό και σε νοητικό επίπεδο. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως τα συναισθήματά μας και οι σκέψεις μας μπορούν να αλληλεπιδρούν και να διαμορφώνουν καταστάσεις πάνω στον πλανήτη οι οποίες τελικά γίνονται αντιληπτές ως φυσικά φαινόμενα.
Όπως ήταν φυσικό η παρουσίαση μιας τέτοιας θεωρίας άνοιξε τους «ασκούς του Αιόλου». Ήταν η πρώτη φορά που ένας επιστήμονας ευθαρσώς υποστήριξε μια τέτοια άποψη και αυτός ήταν και ο λόγος που δέχτηκε έναν μεγάλο πόλεμο από πολλά μέλη της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας. Παρόλο όμως τον πόλεμο που δέχτηκε, η Θεωρία της Γαίας βρήκε απήχηση σε εκατομμύρια ανθρώπους που αναγνώριζαν σε αυτή κάτι πολύ ουσιαστικό που μιλούσε στην ίδια τους την ψυχή. Από εκεί και πέρα η θεωρία τούτη αποτέλεσε τον πυρήνα κα το σημείο αναφοράς μεταγενέστερων επιστημονικών και οικολογικών ερευνών που συνδύαζαν την επιστήμη με τη διάθεση προσφοράς προς τον πλανήτη που μας φιλοξενεί. Έτσι σιγά -σιγά δομήθηκε μια γέφυρα ανάμεσα στην επιστήμη και τις εσωτερικές ανάγκες των ανθρώπων. Μια γέφυρα που είναι ορατή σήμερα για όλους εκείνους που με όλη τους την καρδιά νοιάζονται για το σύνολο της ζωής πάνω στη Γη, αλλά που παραμένει αόρατη για εκείνους που δεν θέλουν να αποδεχθούν ότι τα πάντα γύρω μας είναι ζωντανά και εξελίσσονται, ίσως επειδή φοβούνται να αναλάβουν τις ευθύνες και το μόχθο που σημαίνει μια τέτοια συνειδητοποίηση και αποδοχή.
Η Μητέρα Γη
Η Θεωρία της Γαίας αν και πρωτόγνωρη για τα επιστημονικά δεδομένα δεν ήταν κάτι το πρωτόγνωρο για τον άνθρωπο, αφού εδώ και χιλιάδες χρόνια στις εσωτερικές παραδόσεις η Γη πάντοτε αντιμετωπιζόταν με μεγάλο σεβασμό όχι μόνο ως ένας απλός ζωντανός οργανισμός αλλά σαν Μητέρα Γη από την οποία η ζωή ανάβλυζε και στην οποία επέστρεφε μέσω της διαδικασίας του θανάτου.
Η Γη αποτέλεσε πάντα και για όλους τους λαούς του κόσμου πηγή ζωής και συνείδησης. Ειδικά στη μακρινή αρχαιότητα ο άνθρωπος έχοντας μια πιο άμεση επαφή με τη φύση και δίχως τη σημερινή καταδυνάστευση από τον νου, μπορούσε να αφουγκράζεται τον παλμό της φύσης και να αναγνωρίζει ότι τα πάντα γύρω του σφύζουν από ζωή. Μα πάνω απ’ όλα αναγνώριζε ότι όλα γύρω του αλληλεπιδρούν, ως ζωντανοί οργανισμοί που είναι, και ότι όλα μαζί αποτελούν κύτταρα ενός ευρύτερου ζωντανού οργανισμού που είναι ο ίδιος ο πλανήτης. Κυριολεκτικά οι μακρινοί μας πρόγονοι βίωναν την στοργική αγκαλιά της Μητέρας Γης. Αυτή τους έδινε τροφή, αυτή τους καθοδηγούσε στην κατανόηση του κόσμου και τη γνώση των Νόμων της ζωής, αυτή τους χάριζε κάθε χαρά και πόνο και με περισσή αγάπη πάντα συνέπασχε μαζί τους. Κάτω από το βλέμμα της κάθε πέτρα, φυτό, ζώο και άνθρωπος είναι αδέλφια που συμπορεύονται στο ίδιο μονοπάτι. Δεν είναι τυχαίο ότι στις επικλήσεις και τις προσευχές των Ινδιάνων τις Αμερικής όλα τα πλάσματα αποκαλούνται και βιώνονται ως «αδέλφια ανθρώπου» και ότι οι Ινδιάνοι, οι Δρυίδες και οι απανταχού Σαμάνοι προσεγγίζουν με μεγάλο σεβασμό και ταπεινότητα το Πνεύμα της Μητέρας Γης. Οι αποκαλούμενες «πρωτόγονες» φυλές που υπάρχουν σε διάφορα μέρη του κόσμου απ’ ότι φαίνεται κατέχουν σημαντικά κλειδιά που ο «πολιτισμένος» σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει εδώ και πολλούς αιώνες. Παρόλα αυτά είναι παρήγορο το γεγονός της σημερινής αυξανόμενης παρουσίας οικολογικών κινημάτων που δρουν συνδυάζοντας τις εσωτερικές αξίες και πρακτικές με την επιστημονική δράση.
Η πλανητική ύπαρξη
Σύμφωνα με τη δυτική εσωτερική παράδοση η Γη αποτελεί όντως έναν ζωντανό οργανισμό που εξελίσσεται. Η Γη δεν είναι, όπως λανθασμένα θεωρεί ο σύγχρονος άνθρωπος, ένας νεκρός πλανήτης από πετρώματα που πάνω του ζουν κάποιοι ζωντανοί οργανισμοί όπως τα ζώα, τα φυτά και ο άνθρωπος.
Άλλωστε αποτελεί βασική παραδοχή της εσωτερικής παράδοσης ότι τα πάντα είναι συνείδηση και ότι τα πάντα διαπερνώνται από την πνοή ζωής του Δημιουργού. Υπό τούτη την οπτική τίποτα μέσα στην Εκδήλωση δεν μπορεί να είναι νεκρό. Όλα είναι ζωντανά και διαρκώς εξελίσσονται. Έτσι και η Γη αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό. Κατά την Εσωτερική Παράδοση πάνω στη Γη υπάρχουν και εξελίσσονται το ορυκτό, το φυτικό, το ζωικό και το ανθρώπινο βασίλειο, καθώς και το βασίλειο των στοιχειακών οντοτήτων που μοχθούν αέναα για να συγκροτούν και να υποβοηθούν τη μορφή του κόσμου μας. Όλα αυτά τα βασίλεια, σε κάθε επίπεδο ύπαρξης και λειτουργίας τους, λέγεται πως αποτελούν αυτό που ονομάζουμε Ζωντανή Γη, Γαία, ή Πλανητική Ύπαρξη σύμφωνα με τον όρο που χρησιμοποιείται από τη δυτική εσωτερική παράδοση. Η Πλανητική Ύπαρξη είναι η συνισταμένη πλανητική συνείδηση που αναδύεται από τη σύνθεση όλων των συνιστωσών συνειδήσεων όλων των βασιλείων του πλανήτη. Είναι μια εξελισσόμενη συνείδηση που μοχθεί για να εξελιχθεί και σε αυτό το σημείο πολλά έχουν να προσφέρουν οι άνθρωποι ως τα πιο προηγμένα εξελικτικά παιδιά της. Ο ρόλος της ανθρωπότητας, μας λένε οι εσωτερικές παραδόσεις, είναι ιδιαίτερα νευραλγικός και σημαντικός τόσο για την εξέλιξη του κάθε βασιλείου χωριστά αλλά και της ίδιας της Πλανητικής ύπαρξης, καθώς μπορεί να δράσει καταλυτικά στα εξελικτικά δρώμενα του πλανήτη ως αγωγός και εκφραστής ισχυρών πνευματικών και κοσμικών δυνάμεων ικανών να μετουσιώσουν ραγδαία την ποιότητα της ζωής πάνω στη Γη.
Η Ντιον Φόρτσιουν στο έργο της «Κοσμικό Δόγμα» αναφέρεται με πολύ γλαφυρό τρόπο στην Πλανητική Ύπαρξη: «Η Πλανητική Ύπαρξη είναι ένα πελώριο Στοιχειακό που αποτελείται από τη συνείδηση (χρησιμοποιώντας τη λέξη με την πλατιά της έννοια) καθενός από τα παιδιά της – τα παιδιά της είναι όλες οι ζωές πάνω στη γη, άνθρωποι, αγρίμια, πουλιά, ερπετά, ψάρια, έντομα, κ.λ.π. Στο Μεγάλο Στοιχειακό, την Πλανητική Ύπαρξη, όλα αυτά είναι, ή θα έπρεπε να είναι, ένα. Επειδή αυτή η ενωτική σχέση έχει κλονιστεί, εκδηλώνονται διάφορες αρρώστιες. Μπορεί να υποτεθεί ότι όταν ‘‘έρθει η Βασιλεία’’, όταν η Λογοϊκή Ιδέα αυτού του πλανήτη εκδηλωθεί αληθινά, τότε πραγματικά όλα τα γήινα πλάσματα θα γίνουν ένα σ’ ένα ορισμένο επίπεδο.
“Θα πρέπει να θυμάσαι ότι οι ανθρώπινες υπάρξεις, καθώς αναπτύσσονται και προοδεύουν, οφείλουν ένα μεγάλο χρέος στη γη, η οποία είναι η μητέρα τους, ο γονιός τους. Είναι πλασμένοι από την ουσία της και ζουν επάνω της και όλα όσα κάνουν εδώ στη γη, όλα όσα ανακαλύπτουν στην επιστήμη, όλα όσα δημιουργούν στην τέχνη ή στη βιομηχανία, είναι επίσης μέρος δικό της. Αλλά αυτή αναπτύσσεται με πιο αργό ρυθμό από τα παιδιά της και είναι καθήκον των παιδιών της να βοηθήσουν τη δική της εξέλιξη μέσα από τη δική τους. Επομένως, οτιδήποτε κάνεις, ας γίνεται όχι μόνο για το προσωπικό σου κέρδος ή συμφέρον, αλλά και για όφελος της Πλανητικής Ύπαρξης. Όσο περισσότερο μοιράζεσαι συνειδητά με αυτή την πελώρια Στοιχειακή μάνα ό,τι κάνεις, τόσο αυτό που κάνεις θα καρποφορεί και θα ευημερεί περισσότερο – όχι μόνο μέσα σ’ αυτήν, αλλά και σε σένα. Δεν υπάρχει κανένα πλάσμα πάνω στη γη, ούτε ακόμα και εκείνα που ήρθαν αργότερα στον πλανήτη που να μην ενδιαφέρουν την Πλανητική Ύπαρξη. Ο άνθρωπος έχει πολύ μεγάλη ευθύνη όχι μόνο προς τον εαυτό του, αλλά επίσης και προς τη μεγάλη ομαδική ψυχή της γης, τη μεγάλη μητέρα όλης της ανθρωπότητας”.
Οι κοσμικές προοπτικές της Γαίας
Ο πλανήτης Γη ως ζωντανή οντότητα αποτελεί αδελφό πλανήτη των υπολοίπων πλανητών που γυρνούν γύρω από τον Ήλιο και ζωντανό κύτταρο αυτού του ευρύτερου οργανισμού που τον αποκαλούμε Ηλιακό Σύστημα. Μέσα σε αυτό τον οργανισμό αλληλεπιδρά διαρκώς με τους υπόλοιπους πλανήτες και για αυτό το λόγο όσο πιο πολύ εξελίσσεται τόσο πιο αποτελεσματικά προσφέρει μέσα σε αυτόν τον γιγάντιο οργανισμό. Έτσι γίνεται αντιληπτό πως η εξέλιξη της Πλανητικής Ύπαρξης της Γης έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία για το σύνολο της ζωής μέσα στο Ηλιακό μας Σύστημα (η εσωτερική παράδοση θεωρεί πως το Ηλιακό μας Σύστημα σφύζει από ποικίλες μορφές ζωής που δεν είναι κατ’ ανάγκη εκδηλωμένες στο φυσικό πεδίο). Λέγεται πως ο πλανήτης μας δεν ανήκει, ακόμη, στους αποκαλούμενους «Ιερούς Πλανήτες» του Ηλιακού μας Συστήματος και ότι σε αυτό ακριβώς το σημείο ο άνθρωπος μπορεί να συμβάλει καθοριστικά με τη συνειδητή προσφορά του προς το σύνολο της ζωής της Γης. Έτσι κάποια στιγμή η Μητέρα Γη θα μπορέσει να αφυπνιστεί συνειδητά και να λειτουργήσει ως συνειδητός φορέας του Πνεύματος, αποκτώντας το δικό της ενεργό ρόλο μέσα στον απέραντο Κοσμικό Χορό του Σύμπαντος.
Όμως η Μητέρα Γη και όλοι εμείς, τα παιδιά της, δε στεκόμαστε μόνοι και αβοήθητοι σε αυτή την τεράστια προσπάθεια εξέλιξης. Σύντροφοι, συνοδοιπόροι και καθοδηγητές μας στέκονται εκείνες οι υπάρξεις που έχοντας τελειώσει την εκπαίδευσή τους πάνω στο σχολείο που ονομάζουμε Γη, στέκονται δίπλα μας για μας βοηθήσουν να φθάσουμε εκεί που εκείνοι έφθασαν. Πρόκειται για τους Διδασκάλους της Σοφίας, εκείνες τις λαμπρές πνευματικές υπάρξεις που μοχθούν αέναα για την εξέλιξη της Γης και οι οποίες αποτελούν μέρος του ευρύτερου ιστού της Κοσμικής Ιεραρχίας μέσω του οποίου ενεργός βοήθεια διαρκώς καταφθάνει πάνω στη Μητέρα Γη.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Abraham, R.H., Chaos, Gaia, Eros, Harper Collins, 1994Bunyard, P. Gaia in Action: Science of the Living Earth, Floris Books, 1996Lovelock, J.E., Gaia: A New Look at Life on Earth, Oxford University Press, 1979Lovelock, J.E., Healing Gaia. Harmony Books, 1991Margulis, L. and Sagan, D., Slanted Truths: Essays on Gaia, Evolution and Symbiosis, New York, 1997Maturana, H.R. and F.J. Varela, The Tree of Knowledge, Shambala, 1987
Πηγή: "earthhour.gr"
Σύμφωνα με τη Θεωρία της Γαίας που παρουσίασε ο Λάβλοκ και την οποία τεκμηρίωσε με συγκεκριμένα επιστημονικά επιχειρήματα, ο ίδιος ο πλανήτης Γη αποτελεί ουσιαστικά μια ζωντανή οντότητα ικανή να αντεπεξέρχεται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, να μαθαίνει από αυτές, να ισορροπεί κάθε ανισορροπία, να αυτοθεραπεύεται και να εξελίσσεται όπως κάθε άλλος ζωντανός οργανισμός. Σύμφωνα με τις προϋπάρχουσες της Γαίας επιστημονικές θεωρήσεις, η ζωή πάνω στη Γη προσαρμόστηκε στις συνθήκες που βρήκε και έτσι μπόρεσε να αναπτυχθεί και να εκλεπτυνθεί. Επρόκειτο για μα μηχανιστική και παθητική διαδικασία προσαρμογής. Ωστόσο, ο Λάβλοκ αντέστρεψε αυτό το επιχείρημα ισχυριζόμενος ότι το σύνολο της ζωής πάνω στη Γη μέσα από την δημιουργική και αρμονική αλληλεπίδραση όλων των μερών του ήταν εκείνο που τροποποίησε τις συνθήκες του πλανήτη έτσι ώστε να η ζωή να μπορέσει να στεριώσει πάνω σε αυτόν και να εξελιχθεί. Με άλλα λόγια ο Λάβλοκ ισχυρίζεται ότι δεν ήταν η ζωή που προσαρμόστηκε στις συνθήκες που βρήκε, αλλά ότι ήταν η ζωή που έφτιαξε τις κατάλληλες συνθήκες.
Τα συμπεράσματα του Λάβλοκ, ο οποίος σημειωτέον απασχολείτο ως χημικός της ατμόσφαιρας από τη NASA, είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα γιατί μας λένε κάτι πολύ σημαντικό. Λένε ούτε λίγο ούτε πολύ πως η Γη στο σύνολό της αποτελεί μια ζωντανή οντότητα ικανή να αυτορυθμίζεται κάθε στιγμή προς μια κατάσταση δυναμικής ισορροπίας. Πέρα όμως από την καθαρά βιολογική και χημική θεώρηση του συνόλου της βιόσφαιρας του πλανήτη μας ο Λάβλοκ οδηγήθηκε στο συμπέρασμα πως υπάρχουν συγκλίνουσες ενδείξεις για το ότι εκτός από τη βιολογική συνάφεια του συνόλου της ζωής πάνω στη Γη υπάρχει και συνάφεια σε συγκινησιακό και σε νοητικό επίπεδο. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως τα συναισθήματά μας και οι σκέψεις μας μπορούν να αλληλεπιδρούν και να διαμορφώνουν καταστάσεις πάνω στον πλανήτη οι οποίες τελικά γίνονται αντιληπτές ως φυσικά φαινόμενα.
Όπως ήταν φυσικό η παρουσίαση μιας τέτοιας θεωρίας άνοιξε τους «ασκούς του Αιόλου». Ήταν η πρώτη φορά που ένας επιστήμονας ευθαρσώς υποστήριξε μια τέτοια άποψη και αυτός ήταν και ο λόγος που δέχτηκε έναν μεγάλο πόλεμο από πολλά μέλη της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας. Παρόλο όμως τον πόλεμο που δέχτηκε, η Θεωρία της Γαίας βρήκε απήχηση σε εκατομμύρια ανθρώπους που αναγνώριζαν σε αυτή κάτι πολύ ουσιαστικό που μιλούσε στην ίδια τους την ψυχή. Από εκεί και πέρα η θεωρία τούτη αποτέλεσε τον πυρήνα κα το σημείο αναφοράς μεταγενέστερων επιστημονικών και οικολογικών ερευνών που συνδύαζαν την επιστήμη με τη διάθεση προσφοράς προς τον πλανήτη που μας φιλοξενεί. Έτσι σιγά -σιγά δομήθηκε μια γέφυρα ανάμεσα στην επιστήμη και τις εσωτερικές ανάγκες των ανθρώπων. Μια γέφυρα που είναι ορατή σήμερα για όλους εκείνους που με όλη τους την καρδιά νοιάζονται για το σύνολο της ζωής πάνω στη Γη, αλλά που παραμένει αόρατη για εκείνους που δεν θέλουν να αποδεχθούν ότι τα πάντα γύρω μας είναι ζωντανά και εξελίσσονται, ίσως επειδή φοβούνται να αναλάβουν τις ευθύνες και το μόχθο που σημαίνει μια τέτοια συνειδητοποίηση και αποδοχή.
Η Μητέρα Γη
Η Θεωρία της Γαίας αν και πρωτόγνωρη για τα επιστημονικά δεδομένα δεν ήταν κάτι το πρωτόγνωρο για τον άνθρωπο, αφού εδώ και χιλιάδες χρόνια στις εσωτερικές παραδόσεις η Γη πάντοτε αντιμετωπιζόταν με μεγάλο σεβασμό όχι μόνο ως ένας απλός ζωντανός οργανισμός αλλά σαν Μητέρα Γη από την οποία η ζωή ανάβλυζε και στην οποία επέστρεφε μέσω της διαδικασίας του θανάτου.
Η Γη αποτέλεσε πάντα και για όλους τους λαούς του κόσμου πηγή ζωής και συνείδησης. Ειδικά στη μακρινή αρχαιότητα ο άνθρωπος έχοντας μια πιο άμεση επαφή με τη φύση και δίχως τη σημερινή καταδυνάστευση από τον νου, μπορούσε να αφουγκράζεται τον παλμό της φύσης και να αναγνωρίζει ότι τα πάντα γύρω του σφύζουν από ζωή. Μα πάνω απ’ όλα αναγνώριζε ότι όλα γύρω του αλληλεπιδρούν, ως ζωντανοί οργανισμοί που είναι, και ότι όλα μαζί αποτελούν κύτταρα ενός ευρύτερου ζωντανού οργανισμού που είναι ο ίδιος ο πλανήτης. Κυριολεκτικά οι μακρινοί μας πρόγονοι βίωναν την στοργική αγκαλιά της Μητέρας Γης. Αυτή τους έδινε τροφή, αυτή τους καθοδηγούσε στην κατανόηση του κόσμου και τη γνώση των Νόμων της ζωής, αυτή τους χάριζε κάθε χαρά και πόνο και με περισσή αγάπη πάντα συνέπασχε μαζί τους. Κάτω από το βλέμμα της κάθε πέτρα, φυτό, ζώο και άνθρωπος είναι αδέλφια που συμπορεύονται στο ίδιο μονοπάτι. Δεν είναι τυχαίο ότι στις επικλήσεις και τις προσευχές των Ινδιάνων τις Αμερικής όλα τα πλάσματα αποκαλούνται και βιώνονται ως «αδέλφια ανθρώπου» και ότι οι Ινδιάνοι, οι Δρυίδες και οι απανταχού Σαμάνοι προσεγγίζουν με μεγάλο σεβασμό και ταπεινότητα το Πνεύμα της Μητέρας Γης. Οι αποκαλούμενες «πρωτόγονες» φυλές που υπάρχουν σε διάφορα μέρη του κόσμου απ’ ότι φαίνεται κατέχουν σημαντικά κλειδιά που ο «πολιτισμένος» σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει εδώ και πολλούς αιώνες. Παρόλα αυτά είναι παρήγορο το γεγονός της σημερινής αυξανόμενης παρουσίας οικολογικών κινημάτων που δρουν συνδυάζοντας τις εσωτερικές αξίες και πρακτικές με την επιστημονική δράση.
Η πλανητική ύπαρξη
Σύμφωνα με τη δυτική εσωτερική παράδοση η Γη αποτελεί όντως έναν ζωντανό οργανισμό που εξελίσσεται. Η Γη δεν είναι, όπως λανθασμένα θεωρεί ο σύγχρονος άνθρωπος, ένας νεκρός πλανήτης από πετρώματα που πάνω του ζουν κάποιοι ζωντανοί οργανισμοί όπως τα ζώα, τα φυτά και ο άνθρωπος.
Άλλωστε αποτελεί βασική παραδοχή της εσωτερικής παράδοσης ότι τα πάντα είναι συνείδηση και ότι τα πάντα διαπερνώνται από την πνοή ζωής του Δημιουργού. Υπό τούτη την οπτική τίποτα μέσα στην Εκδήλωση δεν μπορεί να είναι νεκρό. Όλα είναι ζωντανά και διαρκώς εξελίσσονται. Έτσι και η Γη αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό. Κατά την Εσωτερική Παράδοση πάνω στη Γη υπάρχουν και εξελίσσονται το ορυκτό, το φυτικό, το ζωικό και το ανθρώπινο βασίλειο, καθώς και το βασίλειο των στοιχειακών οντοτήτων που μοχθούν αέναα για να συγκροτούν και να υποβοηθούν τη μορφή του κόσμου μας. Όλα αυτά τα βασίλεια, σε κάθε επίπεδο ύπαρξης και λειτουργίας τους, λέγεται πως αποτελούν αυτό που ονομάζουμε Ζωντανή Γη, Γαία, ή Πλανητική Ύπαρξη σύμφωνα με τον όρο που χρησιμοποιείται από τη δυτική εσωτερική παράδοση. Η Πλανητική Ύπαρξη είναι η συνισταμένη πλανητική συνείδηση που αναδύεται από τη σύνθεση όλων των συνιστωσών συνειδήσεων όλων των βασιλείων του πλανήτη. Είναι μια εξελισσόμενη συνείδηση που μοχθεί για να εξελιχθεί και σε αυτό το σημείο πολλά έχουν να προσφέρουν οι άνθρωποι ως τα πιο προηγμένα εξελικτικά παιδιά της. Ο ρόλος της ανθρωπότητας, μας λένε οι εσωτερικές παραδόσεις, είναι ιδιαίτερα νευραλγικός και σημαντικός τόσο για την εξέλιξη του κάθε βασιλείου χωριστά αλλά και της ίδιας της Πλανητικής ύπαρξης, καθώς μπορεί να δράσει καταλυτικά στα εξελικτικά δρώμενα του πλανήτη ως αγωγός και εκφραστής ισχυρών πνευματικών και κοσμικών δυνάμεων ικανών να μετουσιώσουν ραγδαία την ποιότητα της ζωής πάνω στη Γη.
Η Ντιον Φόρτσιουν στο έργο της «Κοσμικό Δόγμα» αναφέρεται με πολύ γλαφυρό τρόπο στην Πλανητική Ύπαρξη: «Η Πλανητική Ύπαρξη είναι ένα πελώριο Στοιχειακό που αποτελείται από τη συνείδηση (χρησιμοποιώντας τη λέξη με την πλατιά της έννοια) καθενός από τα παιδιά της – τα παιδιά της είναι όλες οι ζωές πάνω στη γη, άνθρωποι, αγρίμια, πουλιά, ερπετά, ψάρια, έντομα, κ.λ.π. Στο Μεγάλο Στοιχειακό, την Πλανητική Ύπαρξη, όλα αυτά είναι, ή θα έπρεπε να είναι, ένα. Επειδή αυτή η ενωτική σχέση έχει κλονιστεί, εκδηλώνονται διάφορες αρρώστιες. Μπορεί να υποτεθεί ότι όταν ‘‘έρθει η Βασιλεία’’, όταν η Λογοϊκή Ιδέα αυτού του πλανήτη εκδηλωθεί αληθινά, τότε πραγματικά όλα τα γήινα πλάσματα θα γίνουν ένα σ’ ένα ορισμένο επίπεδο.
“Θα πρέπει να θυμάσαι ότι οι ανθρώπινες υπάρξεις, καθώς αναπτύσσονται και προοδεύουν, οφείλουν ένα μεγάλο χρέος στη γη, η οποία είναι η μητέρα τους, ο γονιός τους. Είναι πλασμένοι από την ουσία της και ζουν επάνω της και όλα όσα κάνουν εδώ στη γη, όλα όσα ανακαλύπτουν στην επιστήμη, όλα όσα δημιουργούν στην τέχνη ή στη βιομηχανία, είναι επίσης μέρος δικό της. Αλλά αυτή αναπτύσσεται με πιο αργό ρυθμό από τα παιδιά της και είναι καθήκον των παιδιών της να βοηθήσουν τη δική της εξέλιξη μέσα από τη δική τους. Επομένως, οτιδήποτε κάνεις, ας γίνεται όχι μόνο για το προσωπικό σου κέρδος ή συμφέρον, αλλά και για όφελος της Πλανητικής Ύπαρξης. Όσο περισσότερο μοιράζεσαι συνειδητά με αυτή την πελώρια Στοιχειακή μάνα ό,τι κάνεις, τόσο αυτό που κάνεις θα καρποφορεί και θα ευημερεί περισσότερο – όχι μόνο μέσα σ’ αυτήν, αλλά και σε σένα. Δεν υπάρχει κανένα πλάσμα πάνω στη γη, ούτε ακόμα και εκείνα που ήρθαν αργότερα στον πλανήτη που να μην ενδιαφέρουν την Πλανητική Ύπαρξη. Ο άνθρωπος έχει πολύ μεγάλη ευθύνη όχι μόνο προς τον εαυτό του, αλλά επίσης και προς τη μεγάλη ομαδική ψυχή της γης, τη μεγάλη μητέρα όλης της ανθρωπότητας”.
Οι κοσμικές προοπτικές της Γαίας
Ο πλανήτης Γη ως ζωντανή οντότητα αποτελεί αδελφό πλανήτη των υπολοίπων πλανητών που γυρνούν γύρω από τον Ήλιο και ζωντανό κύτταρο αυτού του ευρύτερου οργανισμού που τον αποκαλούμε Ηλιακό Σύστημα. Μέσα σε αυτό τον οργανισμό αλληλεπιδρά διαρκώς με τους υπόλοιπους πλανήτες και για αυτό το λόγο όσο πιο πολύ εξελίσσεται τόσο πιο αποτελεσματικά προσφέρει μέσα σε αυτόν τον γιγάντιο οργανισμό. Έτσι γίνεται αντιληπτό πως η εξέλιξη της Πλανητικής Ύπαρξης της Γης έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία για το σύνολο της ζωής μέσα στο Ηλιακό μας Σύστημα (η εσωτερική παράδοση θεωρεί πως το Ηλιακό μας Σύστημα σφύζει από ποικίλες μορφές ζωής που δεν είναι κατ’ ανάγκη εκδηλωμένες στο φυσικό πεδίο). Λέγεται πως ο πλανήτης μας δεν ανήκει, ακόμη, στους αποκαλούμενους «Ιερούς Πλανήτες» του Ηλιακού μας Συστήματος και ότι σε αυτό ακριβώς το σημείο ο άνθρωπος μπορεί να συμβάλει καθοριστικά με τη συνειδητή προσφορά του προς το σύνολο της ζωής της Γης. Έτσι κάποια στιγμή η Μητέρα Γη θα μπορέσει να αφυπνιστεί συνειδητά και να λειτουργήσει ως συνειδητός φορέας του Πνεύματος, αποκτώντας το δικό της ενεργό ρόλο μέσα στον απέραντο Κοσμικό Χορό του Σύμπαντος.
Όμως η Μητέρα Γη και όλοι εμείς, τα παιδιά της, δε στεκόμαστε μόνοι και αβοήθητοι σε αυτή την τεράστια προσπάθεια εξέλιξης. Σύντροφοι, συνοδοιπόροι και καθοδηγητές μας στέκονται εκείνες οι υπάρξεις που έχοντας τελειώσει την εκπαίδευσή τους πάνω στο σχολείο που ονομάζουμε Γη, στέκονται δίπλα μας για μας βοηθήσουν να φθάσουμε εκεί που εκείνοι έφθασαν. Πρόκειται για τους Διδασκάλους της Σοφίας, εκείνες τις λαμπρές πνευματικές υπάρξεις που μοχθούν αέναα για την εξέλιξη της Γης και οι οποίες αποτελούν μέρος του ευρύτερου ιστού της Κοσμικής Ιεραρχίας μέσω του οποίου ενεργός βοήθεια διαρκώς καταφθάνει πάνω στη Μητέρα Γη.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Abraham, R.H., Chaos, Gaia, Eros, Harper Collins, 1994Bunyard, P. Gaia in Action: Science of the Living Earth, Floris Books, 1996Lovelock, J.E., Gaia: A New Look at Life on Earth, Oxford University Press, 1979Lovelock, J.E., Healing Gaia. Harmony Books, 1991Margulis, L. and Sagan, D., Slanted Truths: Essays on Gaia, Evolution and Symbiosis, New York, 1997Maturana, H.R. and F.J. Varela, The Tree of Knowledge, Shambala, 1987
Πηγή: "earthhour.gr"
Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2008
Ο σύγχρονος άνθρωπος
Οι άνθρωποι βιάζονται να αποβάλουν την παιδικότητά τους, θέλουν να μεγαλώσουν γρήγορα και ύστερα παρακαλούν να ξαναγίνουν παιδιά. Από την προσκόλληση στο παρελθόν αγχώνονται για το μέλλον τους, φοβούνται το παρόν τους κι έτσι δεν ζουν. Χάνουν την υγεία τους προσπαθώντας να βγάλουν χρήματα και ύστερα χάνουν χρήματα προσπαθώντας να ξαναβρούν την υγεία τους. Ζουν σαν να μην πρόκειται να πεθάνουν ποτέ και πεθαίνουν σαν να μην έζησαν καθόλου.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
