Ο σκοπός της ζωής μέσα από τα δρώμενα των Ελευσινίων Μυστηρίων

Τα διασημότερα από τα αρχαία μυστήρια ήσαν τα Ελευσίνια που τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια στην πόλη της Ελευσίνας προς τιμήν της Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης. Οι μυημένοι φημίζονταν σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο για την ωραιότητα των φιλοσοφικών τους αντιλήψεων και τα υψηλά κριτήρια ηθικής που βίωναν στην καθημερινή τους ζωή.
Εξ αιτίας της υπεροχής τους τα Μυστήρια αυτά διαδώθηκαν στη Ρώμη και την Βρετανία, αλλά αργότερα οι τελετές μύησης υποχώρησαν και στις δυο αυτές χώρες. Τα Ελευσίνια Μυστήρια ιδρύθηκαν από τον Εύμολπο σε χρονολογία που χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας αλλά μέσω του Πλατωνικού φιλοσοφικού συστήματος οι αρχές τους διατηρήθηκαν μέχρι τις μέρες μας. Οι τελετές της Ελευσίνας με τις μυστηριακές αναπαραστάσεις των πιο πολύτιμων μυστικών της Φύσης, επισκίασαν και σταδιακά απορρόφησαν πολλές μικρότερες φιλοσοφικές σχολές ενσωματώνοντας στο δικό τους σύστημα οποιαδήποτε πολύτιμη πληροφορία κατείχαν. Το τελετουργικό των Ελευσινίων ήταν πολύπλοκο και η κατανόησή του απαιτούσε τη σε βάθος μελέτη της Ελληνικής Μυθολογίας. Τα Μυστήρια διαιρούνταν σε Κατώτερα, (που τελούνταν κατά την περίοδο της εαρινής ισημερίας στην πόλη Άγραι) και σε Ανώτερα κατά την φθινοπωρινή ισημερία στην πόλη της Ελευσίνος.

Τα Κατώτερα Μυστήρια
Ήσαν αφιερωμένα στην Περσεφόνη, και ο Τόμας Τέϋλορ στο βιβλίο του "Ελευσίνια και Βακχικά μυστήρια" συνοψίζει την πρόθεσή τους: "Τα Κατώτερα Μυστήρια δημιουργήθηκαν από τους αρχαίους θεολόγους, τους ιδρυτές τους, για να σημάνουν με αποκρυφιστικό τρόπο την κατάσταση της μη εξαγνισμένης ψυχής που έχει ενδυθεί το γήινο σώμα της και έχει περιβληθεί την υλική φύση. "Ο μύθος που χρησιμοποιείτο στις τελετές των Κατώτερων Μυστηρίων είναι της απαγωγής της Περσεφόνης της κόρης της Δήμητρος από τον Πλούτωνα τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου. Ενώ η Περσεφόνη μάζευε λουλούδια σε ένα υπέροχο λιβάδι, η γη άνοιξε ξαφνικά και ο σκαιός άρχοντας του θανάτου, οδηγώντας το μεγαλοπρεπές άρμα του αναδύθηκε από τα σκοτεινά βάθη και αρπάζοντάς την, οδήγησε τη θεά, που αγωνιζόταν να ξεφύγει από τα χέρια του, στο υπόγειο παλάτι του όπου την ανάγκασε να γίνει σύντροφος του και βασίλισσά του. Υπάρχουν πολλές αμφιβολίες αν πολλοί από τους μυημένους αντιλαμβάνονταν το μυστικό νόημα αυτής της αλληγορίας, αφού οι περισσότεροι από αυτούς πίστευαν ότι αναφερόταν στις διαδοχές των εποχών. Είναι πολύ δύσκολη η απόκτηση ικανοποιητικών πληροφοριών που σχετίζονται μα τα Μυστήρια γιατί οι υποψήφιοι δεσμεύονταν με αδιάρρηκτους όρκους να μην αποκαλύψουν ποτέ στους βέβηλους τα μυστικά που τους παραδίδονταν. Κατά την έναρξη της τελετουργίας μυήσεως, ο υποψήφιος πατούσε πάνω στο δέρμα των ζώων που είχαν θυσιαστεί γι'αυτό τον σκοπό και ορκιζόταν ότι ο θάνατος θα σφραγίσει τα χείλη του πριν αποκαλύψει τις ιερές αλήθειες που επρόκειτο να του αποκαλυφθούν. Μέσα από έμμεσες διόδους ωστόσο, ορισμένα από τα μυστικά διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα. Οι διδαχές που παραδίδονταν στους νεοφώτιστους σε γενικές γραμμές ήσαν οι ακόλουθες: Η ψυχή του ανθρώπου, που στα Ελευσίνια Μυστήρια συμβολιζόταν από την Περσεφόνη, είναι στην ουσία της πνευματική. Η πνευματική κατοικία της βρίσκεται στους ανώτερους κόσμους, όπου απαλλαγμένη από τα δεσμά της υλικής μορφής και των υλικών αντιλήψεων λέγεται ότι είναι αληθινά ζωντανή και αυτοεκφραζόμενη. Το υλικό σώμα είναι το "σήμα", ο τάφος της ψυχής, ένα ψευδές και προσωρινό πλάσμα, η πηγή όλων των θλίψεων. Ο Πλάτων περιγράφει το σώμα ως τον τάφο της ψυχής, εννοώντας με αυτό όχι μόνο την ανθρώπινη μορφή, μα και την ανθρώπινη φύση. Η κατήφεια και η αθυμία των Κατώτερων Μυστηρίων αναπαριστούσαν την αγωνία της πνευματικής ψυχής που είναι ανίκανη να εκφράσει τον εαυτό της διότι έχει δεχθεί τους περιορισμούς και τις αυταπάτες του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Ο άνθρωπος δεν είναι ούτε καλύτερος ούτε σοφότερος μετά τον θάνατο από ότι στην διάρκεια της ζωής του. Εάν δεν αναδυθεί πάνω από την άγνοια κατά την παραμονή του στη γη, ο άνθρωπος οδηγείται στον αιώνιο θάνατο όπου περιφέρεται για πάντα, κάνοντας τα ίδια λάθη που έκανε κι εδώ. Εάν δεν υπερβεί την επιθυμία του για υλικά αποκτήματα εδώ, θα την μεταφέρει στον αόρατο κόσμο, όπου επειδή δεν μπορεί να ικανοποιήσει την επιθυμία, θα συνεχίσει σε ατελείωτη αγωνία. Η "Κόλαση" του Δάντη είναι η συμβολική περιγραφή των βασανιστηρίων, εκείνων που ποτέ δεν ελευθέρωσαν την πνευματική τους φύση από τις αλόγιστες επιθυμίες, τις συνήθειες, τις απόψεις και τους περιορισμούς των Πλουτωνικών προσωπικοτήτων τους. Εκείνων που πότε δεν προσπάθησαν να βελτιώσουν τους εαυτούς τους (και των οποίων οι ψυχές κοιμούνται) κατά την διάρκεια της σωματικής τους ζωής, πέρασαν στον θάνατο του Άδη όπου και κοιμούνται στην αιωνιότητα, όπως κοιμόντουσαν και κατά την διάρκεια της ζωής τους.
Για τους φιλοσόφους των Ελευσινίων η γέννηση στον φυσικό κόσμο είναι ο θάνατος με την πλήρη σημασία της λέξεως και η μοναδική αληθινή γέννηση είναι αυτή της πνευματικής ψυχής του ανθρώπου που αναδύεται από τον τάφο της σωματικής φύσης. Ο θνητός είναι ένας νεκρός που κοιμάται και αυτό είναι κλειδί για την κατανόηση των Ελευσινίων Μυστηρίων. Ακριβώς όπως ο Νάρκισσος όταν είδε τον εαυτό του στην επιφάνεια του νερού (οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν αυτό το άστατο στοιχείο για να συμβολίσουν την παροδικότητα και το απατηλό του υλικού σύμπαντος) έχασε τη ζωή του προσπαθώντας να αγκαλιάσει μια αντανάκλαση, έτσι και ο άνθρωπος βλέποντας μέσα στον καθρέφτη της Φύσης και δεχόμενος σαν πραγματικό εαυτό του τον "πηλό που βλέπει να αντανακλάται" χάνει την ευκαιρία που του επιτρέπει η σωματική του ζωή να αποκαλύψει τον αόρατο κι αθάνατο εαυτό του. Ένας αρχαίος μύστης είπε κάποτε ότι οι ζωντανοί κυβερνώνται από τους νεκρούς.
Μόνον οι ειδήμονες των Ελευσινιακών αντιλήψεων ζωής μπορούν να αντιληφθούν το νόημα της φράσης αυτής. Σημαίνει ότι η πλειονότητα των ανθρώπων δεν κυβερνιέται από το ζωντανό τους πνεύμα αλλά από την ανόητη (γι'αυτό είναι νεκρή) κτηνώδη προσωπικότητά τους. Η μετεμψύχωση και η μετενσάρκωση συμπεριλαμβάνονταν στις διδαχές των Μυστηρίων αυτών αλλά κατά κάποιον ασυνήθιστο τρόπο. Επιστεύετο ότι κατά τα μεσάνυχτα οι αόρατοι κόσμοι πλησίαζαν τη γήινη σφαίρα και ότι οι ψυχές που αποκτούσαν υλική ύπαρξη εισέρχονταν την ώρα αυτή. Για τον λόγο αυτόν πολλές από τις Ελευσινιακές τελετουργίες τελούνταν κατά τα μεσάνυχτα. Ορισμένα από αυτά τα κοιμώνενα πνεύματα που απέτυχαν να αφυπνίσουν την υψηλή φύση τους κατά την διάρκεια της επίγειας ζωής και που τώρα περιφέρονται στους αόρατους κόσμους περιβεβλημένα το σκοτάδι που τα ίδια δημιούργησαν, περιοδικώς ξεγλιστρούν αυτή συγκεκριμένη ώρα και προσλαμβάνουν τη μορφή διαφόρων πλασμάτων.
Οι μύστες της Ελευσίνας αποδοκίμαζαν την αυτοκτονία εξηγώντας ότι υπάρχει ένα βαθύτερο μυστήριο που αφορά αυτό το έγκλημα για το οποίο δεν τους επιτρεπόταν να μιλήσουν, αλλά προειδοποιούσαν τους μαθητές τους ότι μια απέραντη θλίψη καταλαμβάνει όλους εκείνους που αφαίρεσαν τις ζωές τους. Αυτή ήταν στην ουσία η διδασκαλία που παρεδίδετο στους μυημένους στα Μικρά Μυστήρια. Καθώς ο βαθμός επεικτεινόταν στις δυστυχίες εκείνων που απέτυχαν να χρησιμοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τις φιλοσοφικές ευκαιρίες που τους παρουσιάστηκαν, οι αίθουσες της μυήσεως ήταν υπόγειες και ο τρόμος του Άδου απεικονιζόταν με ζωντάνια σε ένα πολύπλοκο τελετουργικό δράμα. Αφού περνούσαν επιτυχώς μέσα από τα βασανιστικά περάσματα με τις δοκιμασίες και τους κινδύνους τους, οι υποψήφιοι λάμβαναν τον τιμητικό τίτλο του Μύστη, που σημαίνει εκείνον που είδε μέσα από το πέπλο ή είδε ένα σκοτεινό όραμα. Επίσης σημαίνει πως ο υποψήφιος έφτασε μπροστά στο πέπλο το οποίο πρόκειται να σχιστεί στον υψηλότερο βαθμό. Η σύχρονη λέξη Μύστης που αναφέρεται στον ερευνητή της αλήθειας σύμφωνα με τις επιταγές της καρδιάς κατά μήκος της οδού της πίστεως, πιθανώς προέρχεται από αυτήν την αρχαία λέξη, αφού πίστη είναι η αποδοχή ως αλήθεια της πραγματικότητας καταστάσεων που δεν μπορούν να γίνουν ορατές.

Τα Ανώτερα Μυστήρια
Στα οποία ο υποψήφιος γινόταν δεκτός μόνον αφού είχε εισαχθεί στα κατώτερα και σε πολλές περιπτώσεις ούτε κι αυτό ήταν αρκετό) ήσαν αφιερωμένα στη Δήμητρα, την μητέρα της Περσεφόνης, και την παρουσίαζαν περιπλανώμενη ανά τον κόσμο σε αναζήτηση της απαχθείσας Κόρης. Η Δήμητρα έφερε δυο δαυλούς, την διαίσθηση και την αιτία, αρωγούς στην αναζήτηση του χαμένου της παιδιού, της ψυχής. Επιτέλους βρήκε την Περσεφόνη, όχι μακριά από την Ελευσίνα και δίδαξε στον λαό τον τρόπο καλλιέργειας του σίτου, που από τότε της είναι αφιερωμένος. Ίδρυσε επίσης τα Μυστήρια. Η Δήμητρα ζήτησε από τον Πλούτωνα, τον θεό των ψυχών των νεκρών να επιτρέψει στην Περσεφόνη να επιστρέψει κοντά της. Εκείνος αρνήθηκε στην αρχή γιατί η Περσεφόνη έφαγε σπόρους ροδιού κι έτσι έγινε θνητή, δηλαδή γονιμοποιήθηκε σε σώμα θνητό. Στο τέλος όμως συμβιβάστηκε και συμφώνησε να της επιτραπεί να ζει στον ανώτερο κόσμο κατά τα δυο τρίτα της ζωής της και να διαμένει μαζί του το υπόλοιπο ένα τρίτο. Οι αμύητοι γνώριζαν ότι η Περσεφόνη ήταν η εκδήλωση της ηλιακής ενέργειας η οποία κατά τους χειμερινούς μήνες ζούσε κάτω από τη γη μαζί με τον Πλούτωνα, αλλά το καλοκαίρι επέστρεφε μαζί με τη θεά της παραγωγικότητας. Ένας μύθος λέει πως τα λουλούδια αγαπούν την Περσεφόνη και κάθε χρόνο όταν εκείνη φεύγει για το σκοτεινό βασίλειο του Πλούτωνα, τα φυτά πεθαίνουν από λύπη. Κι ενώ οι βέβηλοι και οι αμύητοι είχαν αυτές τις απόψεις για το συγκεκριμένο θέμα, οι αλήθειες των ελληνικών αλληγοριών παρέμειναν προσεκτικά φυλαγμένες από τους μυημένους που μόνον εκείνοι γνώριζαν το μεγαλείο των σημαντικών αυτών φιλοσοφικών και θρησκευτικών παραλληλισμών.Τα Ανώτερα Μυστήρια μιλούν με μυστικό τρόπο και με έξοχα οράματα για την χαρά της ψυχής στη ζωή, αλλά και μετά τον θάνατο, όταν εξαγνιστεί από την μόλυνσή της εξαιτίας της υλικής φύσης και ανέλθει σε μια πραγματικότητα που ανήκει στα διανοητικά οράματα. Ακριβώς όπως τα Κατώτερα Μυστήρια πραγματεύονταν την εμβρυακή εποχή του ανθρώπου όταν η συνειδητότητα μέσα σε εννέα μέρες (στους εννέα μήνες της εμβρυακής ζωής που αναπαριστώντο στα Μυστήρια που διαρκούσαν εννέα μέρες) κατερχόταν στο βασίλειο της αυταπάτης και ενεδύετο το πέπλο της αναλήθειας, έτσι τα Ανώτερα Μυστήρια πραγματεύονταν τις χαρές της πνευματικής αναγεννήσεως και αποκάλυπταν στους μυημένους όχι μόνο την απλούστερη, αλλά και την πιο άμεση μέθοδο της απελευθέρωσης της ανώτερης φύσεώς τους από τους δεσμούς της υλικής άγνοιας. Όπως ο Προμηθέας ο δεμένος στην κορυφή του Καυκάσου, η ανώτερη φύση του ανθρώπου είναι δεμένη στην ανεπαρκή του προσωπικότητα. Οι εννέα ημέρες της μυήσεως συμβόλιζαν ακόμα τις εννέα σφαίρες μέσω των οποίων η ανθρώπινη ψυχή κατέρχεται κατά την διάρκεια της διαδικασίας ανάληψης της γήινης μορφής της. Σύμφωνα με τον Ομηρικό Ύμνο στην Δήμητρα η θεά δεν ανακάλυψε την νέα κατοικία της Κόρης παρά στο τέλος της περιόδου των εννέα ημερών. Αυτό το μέρος της αλληγορίας που αναφέρεται στις δυο περιόδους κατά την διάρκεια των οποίων η Περσεφόνη πρέπει να μείνει με τον Πλούτωνα και κατόπιν να μπορεί να επισκέπτεται τον ανώτερο κόσμο, προσφέρει υλικό για σκέψη. Είναι πιθανόν ότι οι Ελευσίνιοι συνειδητοποίησαν ότι η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα κατά την διάρκεια του ύπνου, ή τουλάχιστον είναι ικανή να το εγκαταλείπει μετά από ειδική εξάσκηση την οποία αναμφισβήτητα ήταν σε θέση να την παραδώσουν. Έτσι η Περσεφόνη παραμένει στο βασίλειο του Πλούτωνα κατά την διάρκεια της αφύπνισης αλλά μπορεί να ανέλθει στους πνευματικούς κόσμους κατά τις περιόδους του ύπνου.
Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟΝ ΑΔΗ: Ο μυημένος διδάσκονταν πώς να διαμεσολαβεί ώστε ο Πλούτων να επιτρέπει στην Περσεφόνη (την μυημένη ψυχή) να ανέρχεται από το σκοτάδι της υλικής του φύσης στο φως της κατανόησης. Όταν κατ'αυτόν τον τρόπο απελευθερωνόταν από τα δεσμά του πηλού και αποκρυσταλλώνονταν οι αντιλήψεις του, ο μυημένος απελευθερωνόταν όχι μόνο κατά την διάρκεια της ζωής του αλλά για ολόκληρη την αιωνιότητα, αφού ποτέ στο εξής δεν επρόκειτο να αποστερηθεί τις ιδιότητες εκείνες της ψυχής οι οποίες μετά τον θάνατο θα αποτελούσαν τα οχήματα για την εκδήλωση και την έκφραση στον αποκαλούμενο ουράνιο κόσμο. Σε αντίθεση με την αντίληψη του Άδη ως κυβερνήτη του σκότους, οι Θεοί κατοικούσαν στις κορυφές των βουνών με κέντρο τον Όλυμπο, όπου οι δώδεκα θεότητες του Ελληνικού Πανθέου κατοικούσαν μαζί. Στις μυητικές περιπλανήσεις του ο νεόφυτος εισήρχετο σε αίθουσες ολοένα και πιο λαμπρές για να εικονογραφηθεί έτσι η άνοδος του πνεύματος του από τους κατώτερους κόσμους στο βασίλειο του φωτός. Στο απώτατο σημείο των περιπλανήσεων αυτών έμπαινε σε μια αίθουσα στο κέντρο της οποίας ευρίσκετο το φωτισμένο άγαλμα της θεάς Δήμητρας. Εκεί και με την παρουσία του ιεροφάντη που περιτριγυριζόταν από ιερείς με λαμπρά ενδύματα, καθοδηγείτο στα υψηλότερα μυστικά των Ελευσινίων Μυστηρίων. Κατά την λήξη της τελετής αναγορευόταν Επόπτης, λέξη που σημαίνει εκείνον που είδε, που γνώρισε. Για τον λόγο αυτόν μύηση αποκαλείται αυτοψία. Οι Επόπτες παρελάμβαναν ορισμένα ιερά βιβλία πιθανώς κρυπτογραφημένα, μαζί με πέτρινες πλάκες στις οποίες ήταν εγχάρακτες μυστικές οδηγίες. Από τα διασωθέντα κείμενα μαθαίνουμε πως ένα πλήθος παράξενα και μεταφυσικά φαινόμενα συνόδευαν τις τελετές. Πολλοί μυημένοι ισχυρίζονταν ότι είχε δει τους ίδους τους Θεούς. Εάν αυτό ήταν αποτέλεσμα της θρησκευτικής έκστασης ή η συνεργασία των αόρατων δυνάμεων με τους ορατούς ιερείς παραμένει μυστήριο. Ο Απουλήϊος στο έργο του "Μεταμορφώσεις" ή "Ο Χρυσός Όνος" περιγράφει κατά πάσα πιθανότητα την μύηση του στα Ελευσίνια Μυστήρια."Άγγιξα τα σύνορα του θανάτου και πατώντας στο κατώφλι του παλατιού της Περσεφόνης επέστρεψα παλεύοντας σε όλα τα στοιχεία. Στο μέσον της νυχτός είδα τον ήλιο να λάμπει με ζωηρό φως έφτασα μπροστά στους Θεούς του Άδου και προσκύνησα από κοντά."

Οι γυναίκες και τα παιδιά δεν αποκλείονταν από τα Ελευσίνια Μυστήρια και υπήρξαν χιλιάδες μυημένοι. Όμως οι ανώτερες διδαχές παραδίδονταν μόνον σε έναν περιορισμένο αριθμό μυημένων οι οποίοι εξ αιτίας της ανώτερης πνευματικότητάς τους, επεδείκνυαν ισχυρή αντιληπτικότητα στις θεμελιώδεις βασικές διδαχές. Ο Σωκράτης αρνήθηκε να μυηθεί στα Ελευσίνια Μυστήρια, διότι γνωρίζοντας τις αρχές τους χωρίς να είναι μέλος του, συνειδητοποίησε ότι η συμμετοχή του θα του σφράγιζε το στόμα. Τα Μυστήρια βασίζονταν σε σπουδαίες και αιώνιες αλήθειες κι αυτό επιβεβαιώνεται από τον σεβασμό που τους απεδίδετο από τους σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους τους αρχαίου κόσμου. Τα ενδύματα που έφεραν οι υποψήφιοι προς μύηση διατηρούνταν για πολλά χρόνια και πίστευαν ότι κατείχαν σχεδόν ιερές ιδιότητες. Όπως ακριβώς η ψυχή δεν έχει ένδυμα άλλο από τη σοφία και την αρετή, έτσι και οι υποψήφιοι, οι οποίοι ως τότε δεν κατείχαν την αληθινή γνώση, παρουσιάζονταν στα Μυστήρια γυμνοί φέροντας στην αρχή το δέρμα ενός ζώου και κατόπιν ένα ειδικά αφιερωμένο ένδυμα για να συμβολίσουν τις φιλοσοφικές διδαχές που δέχθηκαν από τον μυσταγωγό.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ: Κατά την διάρκεια της μύησης ο υποψήφιος περνούσε μέσα από δυο πύλες. Η πρώτη ήταν κατωφερής, οδηγούσε προς τους κατώτερους κόσμους και συμβόλιζε την γέννησή του στην άγνοια. Η δεύτερη οδηγούσε προς τα άνω σε μια αίθουσα άπλετα φωτισμένη από αόρατες λάμπες και στην οποία βρισκόταν το άγαλμα της Δήμητρας. Η αίθουσα αυτή συμβόλιζε τους ανώτερους κόσμους ή την διαμονή του Φωτός και της Αλήθειας. Ο Στράβων επιβεβαιώνει ότι ο μεγάλος ναός της Ελευσίνας ήταν χωρητικότητας μεταξύ είκοσι και τριάντα χιλιάδων ατόμων. Η ακόλουθη παράγραφος από τον Πορφύριο παρουσιάζει με τον πλέον κατάλληλο τρόπο τον Ελευσινιακό συμβολισμό: "Ο Θεός είναι μια φωτεινή αρχή, που κατοικεί στο μέσον του λεπτότερου πυρός, παραμένει δια παντός αόρατος για τα μάτια εκείνων που δεν έχουν αναγάγει τους εαυτούς τους πάνω από την υλική ζωή. Υπ'αυτήν την έννοια, η όψη των διάφανων σωμάτων, όπως το κρύσταλλο, το παριανό μάρμαρο ακόμη και το ελεφαντοστούν, φέρνει στο νου την ιδέα του θεϊκού φωτός, όπως η όψη του χρυσού συνδέεται με την ιδέα της αγνότητας αφού ο χρυσός δεν μπορεί να κηλιδωθεί. Ορισμένοι θεώρησαν πως ένας μαύρος βράχος συμβόλιζε το αόρατον της θεϊκής ουσίας. Για να εκφραστεί η ανώτατη αιτία, η θεότητα αναπαρίστατο με ανθρώπινη μορφή, και απείρου κάλλους, αφού ο Θεός είναι η πηγή της ωραιότητας, διαφορετικών ηλικιών και συμπεριφορών, καθισμένη ή όρθια του ενός ή του άλλου φύλου, σαν παρθένος ή νεαρός άνδρας, σαν σύζυγος ή σαν νύφη, σημειώνοντας έτσι όλες τις μορφές και τις διαβαθμίσεις. Κάθε λαμπρό πράγμα κατά συνέπεια, απεδίδετο στους Θεούς, η σφαίρα και κάθε σφαιρικό σώμα στο σύμπαν, στον ήλιο και στη σελήνη και μερικές φορές στην Τύχη και στην Ελπίδα. Ο κύκλος και κάθε κυκλικό σχήμα στην αιωνιότητα, στις ουράνιες κινήσεις, στους κύκλους και τις ζώνες του ουρανού. Οι τομές των κύκλων στις φάσεις της σελήνης, οι πυραμίδες και οι οβελίσκοι στην αρχή του πυρός και μέσω αυτού στους Ουράνιους Θεούς. Ο κύλινδρος τη γη, ο φαλλός και το τρίγωνο (σύμβολο της μήτρας) ορίζουν την γονιμότητα."

Τα Ελευσίνια Μυστήρια διατηρήθηκαν περισσότερο από όλα τα άλλα Μυστήρια του αρχαίου κόσμου, μέχρι και τον 4ον μ.Χ αιώνα όταν ο Θεοδόσιος (ο επονομαζόμενος Μέγας) εξολόθρευσε βίαια όλους όσους αρνήθησαν να δεχθούν τον χριστιανισμό.
Γι αυτή την σπουδαία φιλοσοφική σχολή ο Κικέρων είπε ότι δίδασκε στους ανθρώπους όχι μόνο πώς να ζουν, αλλά και πώς να πεθαίνουν.
κείμενο: Δήμητρα Λιατσά