Η Ιστορικός και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Μαρία
Ευθυμίου, παραιτήθηκε χθες από την Επιτροπή για τα 200 χρόνια της
Παλιγγενεσίας, καταγγέλλοντας «ουδετεροπατρία» και «αποχρωματισμό» της
Ελληνικής Ιστορίας από το εθνικό της περιεχόμενο.
Τελευταία δημοσιεύματα από άλλους συνεργάτες της Επιτροπής –
που παρουσίαζαν τον Ιωάννη Καποδίστρια ως… «δικτάτορα» και τον Γεώργιο
Καραϊσκάκη ως… «σεξιστή» – την έφτασαν στα όρια της. Ή μάλλον ξεπέρασαν τις
αντοχές της.
Η κα. Μαρία Ευθυμίου είναι από τις σπάνιες εκπροσώπους της
σύγχρονης Ελληνικής διανόησης με βαθιά καλλιέργεια και ευρύτατη κατάρτιση στο
αντικείμενό της – ιδιότητες όχι και τόσο «αυτονόητες» για τους Πανεπιστημιακούς
μας.
Παράλληλα, δεν τη χαρακτηρίζει η αηδιαστική τάση να
«πιθηκίζει» διάφορους συρμούς – όπως συμβαίνει με κάποιους συναδέλφους της.
Ούτε να δίνει τα «διαπιστευτήριά» της στους καλικάντζαρους της «Πολιτικής
Ορθότητας». Αντίθετα είχε συχνά το θάρρος να τους αποκηρύξει.
Γιατί μεγάλα πνευματικά αναστήματα δεν έχουν ανάγκη να
γίνονται «εξαπτέρυγα» σε πομπές φανατισμένων μασκαράδων του ψευτο-ακαδημαϊκού
δογματισμού ούτε να δηλώνουν υποταγή σε κλίκες πανεπιστημιακών φατριών…
Είναι αυτόφωτη πνευματικά. Γι’ αυτό ξεχωρίζει.
Κι αυτό δεν της συγχωρούν…
Αυτά που ανέφερε χθες περί «ουδετεροπατρίας» και εθνικού
«αποχρωματισμού», ωστόσο, δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα ή ασχολίαστα.
Γιατί δεν αφορούν μόνο την ίδια, ως Ιστορικό και
Πανεπιστημιακό…
Ούτε αφορούν μόνο την… εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα
«Επιτροπή για το 1821» από την οποία η κα. Ευθυμίου, απηυδισμένη παραιτήθηκε…
Για να καταλάβουμε «τι παίζεται» και μας αφορά όλους,
μερικές παρατηρήσεις:
* Πρώτον, η Ιστορική έρευνα δικαιούται και υποχρεούται να
ασχολείται με τα πάντα: Με ιστορικά πρόσωπα, με ιστορικά γεγονότα, με τις
λεπτομέρειές τους, με το αφανές παρασκήνιό τους, με τις διασυνδέσεις τους, με
ο,τιδήποτε μπορεί να στοιχειοθετηθεί από πηγές και να διασταυρωθεί στη
συνέχεια…
Προσοχή, όμως: άλλο η έρευνα και η μελέτη της Ιστορίας κι
άλλο η αποτίμηση των Ιστορικών γεγονότων και των προσώπων που πρωταγωνίστησαν.
Άλλο η έρευνα της Ιστορίας από τους ιστορικούς σε
πανεπιστημιακό επίπεδο κι εντελώς άλλο πράγμα η καλλιέργεια της Ιστορικής συνείδησης
ενός λαού που έχει τεράστια Ιστορία, αλλά την αγνοεί. Και συχνά την υποτιμά…
Η επέτειος για το 1821 δεν έρχεται να καλύψει οποιοδήποτε
κενό «ιστορικής έρευνας». Έρχεται να καλύψει ένα εντελώς διαφορετικό κενό:
Καλλιέργειας ιστορικής συνείδησης. Να μορφοποιήσει σκόρπια «θραύσματα
αναμνήσεων» σε σύγχρονη ιστορική αυτογνωσία της ελληνικής κοινωνίας.
Αυτό ακριβώς έκαναν όλες οι αντίστοιχες Επιτροπές για τα 200
χρόνια άλλων μεγάλων επετείων, άλλων ιστορικών κοινωνιών της Δύσης: Όπως η
αντίστοιχη για τα 200 χρόνια της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας στις ΗΠΑ το 1976 ή
για τα 200 χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης το 1989…
Εδώ λοιπόν, δεν χρειάζεται να… «ανακαλύψουμε την Αμερική»!
Ξέρουμε πώς λειτουργούν τέτοιες εκδηλώσεις. Και ξέρουμε τι χρειάζεται να κάνουν
για να πετύχουν το σκοπό τους…
Ή μάλλον θα έπρεπε να ξέρουμε.
Αλλά η εν λόγω Επιτροπή για τα 200 χρόνια από το 1821 μάλλον
είναι «μακριά νυχτωμένη»…
* Δεύτερον, η επέτειος για το 1821, λοιπόν, ΔΕΝ είναι…
«διαρκές συμπόσιο Ιστορικών» (ή ξαναμμένων λεκτόρων που βιάζονται να
«αποδομήσουν» ό,τι μάθανε λίγο πριν στα θρανία). Δεν είναι ευκαιρία για να
λύσουν τις διαφορές τους οι ιστορικοί και οι «ιστορικοί»…
Είναι μια μεγάλη ευκαιρία να στοχαστεί ο Ελληνισμός τον
εαυτό του, την Ιστορία του και το Παρόν του με προέκταση στο μέλλον του. Είναι
μια παιδαγωγική διαδικασία εξωστρεφής προς την κοινωνία, κι όχι εσωστρεφής
μεταξύ «ειδημόνων».
Αφορά πώς βιώνει η κοινωνία το ιστορικό παρελθόν της (γιατί
αυτό καθορίζει, σε ένα βαθμό και το μέλλον της) – κι όχι τους «δογματισμούς»
μεταξύ ιστορικών (που αναπαράγονται συνεχώς και δεν θα «λυθούν» ποτέ).
* Τρίτον, η Επανάσταση του 1821 υπήρξε ένας εθνικός
ξεσηκωμός! Είχε και άλλες «διαστάσεις» αναμφίβολα. Ταξικές, φυλετικές,
θρησκευτικές και πολιτιστικές, οικονομικές, διπλωματικές, οικονομικές και
στρατιωτικές.
Αλλά βασικά ήταν εθνική Επανάσταση!
Δεν μπορούμε να μηδενίζουμε την εθνική της υπόσταση, όπως
δεν μπορούμε να αναφερόμαστε στην Επανάσταση του Σπάρτακου (73-71 π.Χ) που
συγκλόνισε την αρχαία Ρώμη μηδενίζοντας την ταξική της υπόσταση.
Η επανάσταση των δούλων τότε, ήταν πρωτίστως «ταξική», η
Γαλλική Επανάσταση του 1789 ήταν ενάντια στο ancient regime της Φεουδαρχίας και
η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν κατά βάσιν «εθνική Παλιγγενεσία»!
Το Ελληνικό «1821» ήταν η πρώτη ίσως εθνική Επανάσταση που
έγινε και πέτυχε την Ανεξαρτησία και τη συγκρότηση εθνικού κράτους στην Ευρώπη!
Έστω και «κρατιδίου», αρχικά, έστω και υπό την «Προστασία» των Μεγάλων
Δυνάμεων. Αλλά δεν έπαψε να επεκτείνει τα σύνορά του, παρά τις παθογένειές του,
τα επόμενα 100 χρόνια…
Κι από αυτή την άποψη – συμβολικά τουλάχιστον – έχει
διαστάσεις που ξεπερνούν τον εθνικό μας χώρο – γιατί δημιούργησε μοναδικό
προηγούμενο τότε στην ευρύτερη Ευρώπη…
Δεν μπορούμε να απαλείψουμε τον ταξικό χαρακτήρα της
Επανάστασης του Σπάρτακου, δεν μπορούμε να απαλείψουμε τον αντί-αποικιακό
χαρακτήρα της Αμερικανικής Επανάστασης του 1776, δεν μπορούμε να απαλείψουμε τον
«αντι-μοναρχικό» χαρακτήρα της Επανάστασης του Όλιβερ Κρόμγουελ στην Αγγλία
(1642-49) – και ακριβώς για τους ίδιους λόγους δεν μπορούμε να απαλείψουμε τον
Εθνικό χαρακτήρα της Ελληνικής Επανάστασης…
Ένας «αναστοχασμός» του 1821 που διαγράφει τον εθνικό του
χαρακτήρα, αποτελεί παραχάραξη της Ιστορίας! Από αυτές τις παραχαράξεις που
μόνο τυραννικά καθεστώτα συνηθίζουν για να ξεριζώσουν από τους λαούς μνήμες
Ελευθερίας και αναμνήσεις Υπερηφάνειας.
Μια «νέα Πατριδογνωσία» χωρίς… Πατρίδα, είναι «σχήμα οξύμωρο».
Για την ακρίβεια είναι ανοησία. Που δεν πείθει κανένα. Αλλά εξοργίζει όλο και
περισσότερους…
* Τέταρτον, το πράγμα γίνεται ακόμα πιο εξοργιστικό, όταν
παρατηρείται – και επιβεβαιώνεται συνεχώς – η προσπάθεια όχι μόνο αλλοίωσης του
«εθνικού χαρακτήρα» της Παλιγγενεσίας, αλλά και «αποδόμησης» (για την ακρίβεια,
χυδαίου ευτελισμού) των πρωταγωνιστών της. Κυρίως των ηρώων της.
Τους οποίους μάλιστα τους κρίνουν με μέτρα σημερινά. Πράγμα
που και για δογματικούς ιστορικούς ακόμα θεωρείται ανεπίτρεπτο. Ή μάλλον
αθεράπευτα παιδαριώδες.
Δεν μπορούμε με βάση τις ορθοπολιτικές εμμονές κάποιων, να…
αμφισβητούμε την «δημοκρατικότητα» του αρχαίου Αθηναίου Περικλή (επειδή τότε
επικρατούσε η δουλοκτησία). Ή να θεωρούμε… «σεξιστή» τον Καραϊσκάκη (επειδή
«παρέπεμπε» μεγαλοπρεπώς τους αντιπάλους τους – κοινώς τους «έγραφε», εκεί που
τους έγραφε, τέλος πάντων) Ή να θεωρούμε «πορνοβοσκό» των Παπαφλέσσα…
Πρόκειται για ανθρώπους που πολέμησαν πεισματικά και έδωσαν
τη ζωή τους για την Ελευθερία!
Ένας σοβαρός Ιστορικός, είναι ακριβώς αυτό: σοβαρός (κι όχι
κουτσομπόλης του ιδιότυπου ιστορικού «κιτρινισμού»), όταν αναγνωρίζει στις
ιστορικές προσωπικότητες – και πολύ περισσότερο στους ήρωες – αυτή ακριβώς την
υπέρβαση: Από τις μικρότητες και τις ιδιαιτερότητες που όλοι οι άνθρωποι έχουν,
στην ευθύνη του ιστορικού τους ρόλου, την κρίσιμη στιγμή – ή τις κρίσιμες
εποχές.
Αν δεν δεις και δεν μπορείς να αξιολογήσεις αυτή την
υπέρβαση, δεν είσαι ιστορικός, δεν κάνεις Ιστορία, δεν αναγνωρίζεις
«ιστορικά μεγέθη», κοιτάς από την «κλειδαρότρυπα» και καταγράφεις σκαμπρόζικα
στιγμιότυπα, ενίοτε και κακοήθεις διαδόσεις της εποχής…
Η τραγικότητα των προσώπων αυτών ήταν ότι έγραψαν Ιστορία, ή
πρωταγωνίστησαν στην Ιστορία, παρά τις ανθρώπινες αδυναμίες και τα ανθρώπινα
πάθη τους. Όταν ο ιστορικός αδυνατεί να καταλάβει αυτή την υπέρβαση, δεν
«γράφει» Ιστορία. Μουτζουρώνει την Ιστορία…
* Πέμπτο, χρειαζόμαστε σήμερα – δηλαδή είναι τώρα
περισσότερο επίκαιρο και απαραίτητο ίσως από κάθε άλλη στιγμή – να στοχαστούμε
και την εθνική διάσταση της Ιστορίας μας και την ηρωϊκή υπέρβαση των
πρωταγωνιστών της, ακριβώς γιατί η χώρα αντιμετωπίζει εθνικούς κινδύνους! Πιο
άμεσους και απειλητικούς από οποιαδήποτε φορά στο πρόσφατο παρελθόν.
Τη στιγμή που ίσως χρειαστεί να υπερασπιστούμε τον Έβρο ή τα
νησιά μας θέλουμε Έλληνες που αναριγούν αντικρύζοντας τη γαλανόλευκη, δεν
θέλουμε φρικιά που ξεσαλώνουν σε gay parades!
Θέλουμε ανθρώπους που θα σέβονται στον Γεώργιο Καραϊσκάκη
και θα «γράφουν» κι εκείνοι (εκεί όπου έγραφε και ο Καραϊσκάκης) τις απειλές
των «υπέρτερων εχθρών»! Δεν θέλουμε λιμοκοντόρους που βρίσκουν αυτή τη
στάση…«σεξιστική».
Θέλουμε άντρες ψυχωμένους και γυναίκες ανυπότακτες! Δεν
θέλουμε σούργελα να κραυγάζουν κατά της «τοξικής αρρενοπότητας». (Αλλά να
σιωπούν όταν λαθρομετανάστες μουσουλμάνοι κακοποιούν βάναυσα τις γυναίκες
τους!)
Το Ισραήλ είναι ένα σύγχρονο κράτος που έχουμε πολλά να του
ζηλέψουμε. Εκεί τα 16χρονα κορίτσια κατέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο ζητώντας
να στρατολογούνται κι αυτά στις Ειδικές Δυνάμεις της χώρας τους! Αυτές έχουν
επίγνωση της Ιστορίας τους! Αλλά έχουν κυρίως επίγνωση του σήμερα και του αύριο
της κοινωνίας τους.
Πολύ περισσότερο από κάτι δικές μας που καταγγέλλουν την
«Πατριαρχία» γενικώς και αορίστως αλλά σιωπούν για τις… κλειτοριδοεκτομές που
πραγματοποιούνται σήμερα ΚΑΙ στην Ελλάδα, στα στέκια των λαθρομεταναστών.
Με δύο λόγια η ιστορική συνείδηση είναι όπλο να
αντιμετωπίζουν οι λαοί το σήμερα και το αύριο.
Γι’ αυτό και τα μεγάλα Κινήματα Διαφωτισμού που προετοίμασαν
ιστορικά ξεσπάσματα Ελευθερίας των λαών, είχαν αυτό το χαρακτήρα εθνικής
αυτοσυνειδησίας και εθνικής αφύπνισης – όχι εθνομηδενισμού!
–Οι Γάλλοι επαναστάτες του 1789 ανέδειξαν ως λαϊκό τους ήρωα
τον Βερσεζεντορίξ, τον Γαλάτη αρχηγό που το 52 π.Χ επαναστάτησε κατά της
Ρωμαϊκής κυριαρχίας και νίκησε τους Ρωμαίους (του Ιουλίου Καίσαρα) στη
Ζεργκόβια πριν ηττηθεί στην Αλέσια…
–Οι Γερμανοί όλο τον 19ο Αιώνα ανέδειξαν ως ήρωά τους τον
Aρμίνιο, τον ηγέτη που εξόντωσε δύο ρωμαϊκές λεγεώνες το 9 μ.Χ στον
Τευτουργιανό Δρυμό ουσιαστικά αποτρέποντας τη ρωμαϊκή κατάκτηση πέραν του
Ρήνου.
–Οι Ιταλοί του Rizorgimento, επίσης των 19ο Αιώνα, ανέδειξαν
ως μεγάλο ήρωα του λαού τους τον Ρωμαίο ύπατο του 4ου π.Χ. Αιώνα Κάμιλλο, ο
οποίος ανακατέλαβε την Ρώμη που την είχαν κατακτήσει οι Γαλάτες το 390 π.Χ.
–Και οι Γάλλοι ηγέτες του 20ου Αιώνα, από τον «συντηρητικό»
Ντε Γκώλ ως τον Σοσιαλιστή Μιτεράν, ανέδειξαν σε μεγάλη ηρωϊδα του Γαλλικού
Έθνους την Ιωάννα της Λωρραίνης! Ένα 16χρονο κορίτσι, που… ηγήθηκε του
στρατού της χώρας στην πιο κρίσιμη στιγμή του 100ετούς Πολέμου κατά της
Βρετανικής εισβολής και έπαιξε ρόλο στην διαμόρφωση της Γαλλικής εθνικής ταυτότητας.
Κανείς δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα για τις… σεξουαλικές
προτιμήσεις του Βερσιζετορίξ ή του Αρμίνιου ή του Κάμιλλου ή της καημένης της
Ιωάννας, που άκουγε «φωνές αγίων» και πέθανε παρθένα! Γιατί όλα αυτά τα
πρόσωπα, στις ιστορικές και τις μυθολογικές προεκτάσεις τους, είχαν ήδη
σημαδέψει βαθιά την πολιτιστική φυσιογνωμία των κοινωνιών τους. Και αποτύπωσαν
το ιστορικό υπόβαθρο χωρίς το οποίο οι κοινωνίες διαλύονται.
Και οι «βάρβαροι τελικώς περνούν»…
Αυτό που έχουν καταλάβει όλες οι άλλες σύγχρονες κοινωνίες,
κάποιοι «φωστήρες» της Επιτροπής για τα διακόσια χρόνια της Παλιγγενεσίας δεν
το έχουν αντιληφθεί ακόμα. Ούτε και πρόκειται…
Μήπως πολύ ασχοληθήκαμε μαζί τους;
Μήπως είναι καιρός να πάνε σπίτι τους;
Μήπως αυτό ακριβώς τους υπέδειξε η κα. Μαρία Ευθυμίου με την
παραίτησή της; Να πάνε σπίτι τους!
ΥΓ. Πάντως «αποχρωματισμό» της εθνικής μας συνείδησης δεν θα
καταφέρουν. Που να χτυπιούνται…
