Η τελειοθηρία του μηχανιστή ανθρώπου και η νομοτελειακή αρμονία των φυσικών λειτουργιών

Ο τυπικός μηχανιστής φυσικός σκέφτεται σύμφωνα με τις αρχές της μηχανικής κατασκευής την οποία κυρίως υπηρετεί. Μια μηχανή πρέπει να είναι τέλεια. Συνεπώς και η σκέψη και η δράση του φυσικού πρέπει να είναι «τέλειες». Η τελειοθηρία είναι το ουσιώδες χαρακτηριστικό της μηχανιστικής σκέψης. Δεν επιτρέπει λάθη. Αβεβαιότητες και οι ρευστές καταστάσεις είναι ανεπιθύμητες. Ο μηχανιστής, όταν πειραματίζεται, εργάζεται με τεχνητά μοντέλα της φύσης. Τα μηχανιστικά πειράματα του εικοστού αιώνα έχουν χάσει κάθε ουσιώδες γνώρισμα της αυθεντικής έρευνας –τον έλεγχο και την αναπαραγωγή των φυσικών διαδικασιών- που χαρακτήριζαν πάντα το έργο όλων των πρωτοπόρων στις φυσικές επιστήμες. Όλες οι μηχανές που ανήκουν στον ίδιο τύπο μοιάζουν μεταξύ τους ως την τελευταία λεπτομέρεια. Οι παρεκκλίσεις θεωρούνται ανακρίβειες. Αυτό είναι πολύ σωστό για τον χώρο των μηχανικών κατασκευών. Αν όμως η αρχή αυτή εφαρμοστεί στις διαδικασίες της φύσης, θα οδηγήσει σε λάθη. Η φύση δεν είναι συγκεκριμένη, δε λειτουργεί μηχανιστικά. Γι΄αυτό, ο μηχανιστής όποτε χρησιμοποιεί της μηχανιστικές αρχές του πηγαίνει αντίθετα στη φύση. Υπάρχει μια νομοτελειακή αρμονία των φυσικών λειτουργιών που διαπερνά και διέπει όλο το είναι. Όμως αυτή η αρμονία και η νομοτέλεια δεν έχουν καμία σχέση με τον μηχανικό ζουρλομανδύα που επέβαλλε ο μηχανιστής άνθρωπος στο χαρακτήρα του και στον πολιτισμό του. Ο μηχανιστικός πολιτισμός είναι μια παρέκκλιση από το φυσικό νόμο, μια διαστροφή της φύσης, μια εξαιρετικά επικίνδυνη παραλλαγή με τον ίδιο τρόπο που ένας λυσσασμένος σκύλος είναι μια αρρωστημένη παραλλαγή του είδους του. Παρά τη νομοτέλεια των λειτουργιών τους, οι διαδικασίες της φύσης χαρακτηρίζονται από την απουσία κάθε είδους τελειοθηρίας. Μέσα σ΄ένα φυσικό δάσος παρατηρούμε μια ομοιόμορφη ανάπτυξη. Μα ανάμεσα στα χιλιάδες δέντρα του, δε θα βρούμε ούτε δυο που τα φύλλα τους να μοιάζουν με φωτογραφική ακρίβεια. Οι παραλλαγές είναι απείρως περισσότερες από τις ομοιομορφίες. Παρ΄όλο που ο νόμος της ομοιομορφίας παρατηρείται και λειτουργεί μέσα στη φύση ως και στην παραμικρή λεπτομέρεια, δεν υπάρχει τίποτα που να μας κάνει να συμπεράνουμε τελειοθηρία. Με όλη τη νομοτέλεια τους οι διαδικασίες της φύσης είναι αβέβαιες. Η τελειοθηρία και η αβεβαιότητα αλληλοαποκλείονται. Θα μπορούσε κανείς, αμφισβητώντας αυτό το γεγονός, να μας υποδείξει τη βεβαιότητα για τις λειτουργίες του ηλιακού μας συστήματος. Σωστά, είναι χιλιάδες χρόνια τώρα που οι τροχιές των πλανητών γύρω από τον ήλιο μένουν αμετάβλητες. Αλλά μερικές χιλιάδες, ακόμη και εκατομμύρια χρόνια, δεν παίζουν παρά δευτερεύοντα ρόλο στις διαδικασίες της φύσης. Η προέλευση του πλανητικού συστήματος είναι τόσο βέβαιη όσο και το μέλλον του. Αυτό είναι γενικά αποδεκτό. Ακόμη και το πλανητικό σύστημα, λοιπόν, που για τους αστροφυσικούς είναι ένας τέλειος μηχανισμός, έχει ατέλειες, "ακανόνιστες" διακυμάνσεις των θερμικών περιόδων, των ηλιακών κηλίδων, των σεισμών, κλπ. Η διαμόρφωση του καιρού και οι κινήσεις της παλίρροιας και της άμπωτης δεν ακολουθούν τους μηχανικούς νόμους. Η αποτυχία της μηχανιστικής επιστημονικής σκέψης σ’αυτούς τους χώρους της φύσης είναι τόσο ολοφάνερη όσο και η εξάρτηση τους από τις λειτουργίες της πρωτοταγούς κοσμικής ενέργειας. Η φύση έχει νόμους, αυτό είναι βέβαιο. Μα οι νόμοι αυτοί δεν είναι μηχανιστικοί. Συνεπώς, η τελειοθηρία είναι μια ψυχαναγκαστική ροπή του μηχανιστικού πολιτισμού για ακρίβεια, ακρίβεια μέσα στο χώρο των μηχανιστικών λειτουργιών και των τεχνιτών μοντέλων της φύσης κι όχι έξω απ’αυτόν. Όπως όλα μέσα στο εννοιολογικό πλαίσιο της τυπικής λογικής είναι λογικά αλλά γίνονται παράλογα έξω απ’ αυτό, όπως ακριβώς μέσα στο πλαίσιο των αφηρημένων μαθηματικών έχουν συνέπεια αλλά έξω απ’αυτό δεν έχουν κανένα σημείο αναφοράς, όπως ακριβώς όλες οι αρχές του αυταρχικού παιδαγωγικού συστήματος είναι λογικές αλλά έξω απ’αυτό είναι άχρηστες και αντιπαιδαγωγικές, έτσι και η μηχανιστική τελειοθηρία είναι αντιεπιστημονική έξω από το χώρο της δικής της λογικής και με την ψευδοακρίβειά της αποτελεί εμπόδιο για την έρευνα της φύσης. ’Ερευνα χωρίς λάθη δε γίνεται. Η έρευνα της φύσης είναι και ήταν πάντοτε ψηλαφητή, »ακανόνιστη», ασταθής, ελαστική, διορθώσιμη, ρευστή, αβέβαιη και επισφαλής, αλλά παρ’όλα αυτά διατηρεί την επαφή της με τις πραγματικές διαδικασίες. Επειδή αυτές οι διαδικασίες, παρά τους ενιαίους θεμελιώδεις νόμους τους, είναι εξαιρετικά μεταβλητές, ελεύθερες με την έννοια ότι είναι ακανόνιστες, απρόβλεπτες και ανεπανάληπτες. Αυτή ακριβώς η ελευθερία της φύσης είναι που τρομάζει τους μηχανιστές μας όταν τη συναντούν μπροστά τους. Ο μηχανιστής δεν μπορεί να ανεχτεί την αβεβαιότητα. Η ελευθερία αυτή, όμως, δεν είναι μεταφυσική ή μυστικιστική αλλά διέπεται από λειτουργικούς νόμους.
Βίλχελμ Ράιχ