Η στρατηγική του Δελφινιού

Πρόκειται για ένα βιβλίο με θέμα το μάναντζμεντ, που όμως οφείλει τον τίτλο και το περιεχόμενό του στα χαρακτηριστικά του Δελφινιού. Θ' αναφερθούμε παρακάτω στο περιεχόμενο του βιβλίου αυτού, τονίζοντας κάποια από τα θέματα που θίγει. Βέβαια, η ευρύτητα της ανάπτυξης των επιμέρους θεμάτων και το μέγεθος του βιβλίου δεν μας επιτρέπει μια διεξοδική ανάλυση σ'ένα άρθρο. Ομως, ο στόχος είναι να παρακινηθεί ο κάθε ενδιαφερόμενος και να μελετήσει ο ίδιος το βιβλίο. Ακόμη να προσθέσουμε ότι το περιεχόμενό του είναι τέτοιο, που δεν είναι απαραίτητο αυτός που θα το διαβάσει ν' ασχολείται μ' επιχειρήσεις. Τα στοιχεία προβληματισμού που περιέχει το κάνουν χρήσιμο για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για την αυτογνωσία και την αυτοανάπτυξή του, καθώς και για τις σχέσεις του με τους άλλους.Να σκέφτεσαι και να ενεργείς σαν Δελφίνι, είναι ο κύριος άξονας του θέματός μας. Ομως, όλοι οι άνθρωποι σκέφτονται και ενεργούν έτσι; Σίγουρα όχι! Μέσα στο χώρο της "ανθρωποθάλασσας" κυκλοφορούν πολλοί τύποι ανθρώπων. Τονίζεται η ύπαρξη τριών κύριων τύπων:του Δελφινιού, του Καρχαρία και του ΚυπρίνουΣτον Καρχαρία θ' αναγνωρίσουμε τον επιθετικό και αρπακτικό τυπο, που θέλει πάντα να έχει όσο το δυνατόν περισσότερα. Στις θέσεις της "Δεξαμενής της Υπαρξης " παίρνει τη θέση του διώκτη. Χωρίζει τους άλλους σε θύτες και θύματα, σε χαμένους και κερδισμένους και τα παρόμοια. Μέσα στα "χωρικά ύδατα" του Καρχαρία υπάρχει απάτη, ομίχλη, ("θόλωμα των νερών") αλαζονία, έλεγχος και άλλα παρόμοια που "σηματοδοτούν" την περιοχή του. Η τακτική που εφαρμόζει είναι η εξαγορά και ο συμβιβασμός, μια και έχει να κάνει με θύματα.Ομως, μέσα στη "δεξαμενή" έχουν χώρο και άλλες τακτικές, όπως π.χ. η Υπέρβαση, αλλά και η Φυγή. Στην Υπέρβαση θ' αναγνωρίσουμε το Δελφίνι, που "σπάει" τα όρια και διευρύνει τις διαστάσεις της δεξαμενής, ενώ οι Κυπρίνοι παίρνουν τη γωνιά του θύματος και υιοθετούν τη Φυγή με τις διάφορες μορφές της. Η Φυγή και η υποχώρηση είναι οι πρακτικές που θα υιοθετήσει ο Κυπρίνος, όταν βρεθεί αντιμέτωπος με δυσκολίες. Ομως υπάρχουν και κάποια άλλα προσωπεία που μπορεί να υιοθετήσει μια και η πίστη του είναι ότι δεν είναι μόνο αυτός θύμα, αλλά και οι άλλοι. Ετσι, μπορεί να εμφανιστεί σαν σωτήρας (για άλλα θύματα) σαν εμπόδιο στη διεξαγωγή του παιχνιδιού, (όποιο κι άν είναι αυτό) στο να παριστάνει τον καλό ή τον προβληματικό ή αυτόν που μένει απέξω.Ομως, οι Κυπρίνοι μέσα από ένα τρόπο προσαρμογής στην πραγματικότητα κατορθώνουν τελικά να επιβιώσουν. Ενα μεγάλο πλήθος απ' αυτούς κατηγορεί, αλλά ταυτόχρονα στηρίζεται στο σύστημα. Προκειται για τους ψευτοανοικτόμυαλους Κυπρίνους, του ΨΑΚ (όπως αναφέρονται στο βιβλίο), οι οποίοι θα λέγαμε ότι καταλαμβάνουν ένα μεγάλο χώρο μέσα στην κοινωνική δεξαμενή του σημερινού υλιστικού και εμπορικού πολιτισμού, που κυριαρχεί στον πλανήτη.Πρόκειται για τους μικροαστούς, που έχουν άνετο εισόδημα, εποφθαλμιούν και θέλουν μεγαλύτερο, αλλά φοβούνται και το χάσιμο της άνεσης και τους κινδύνους που περιέχει το ρίσκο μιας οποιασδήποτε απόφασης. Ετσι, υιοθετούν και αυτοί τις τακτικές τους προκειμένου να επιβιώσουν. Δεν περνά από το μυαλό τους ότι ίσως κάποια στιγμή υπάρξει έλλειψη σε ο,τιδήποτε, γιατί πιστεύουν στην αφθονία. Δεν αναλαμβάνουν ευθύνες για αλλαγές. Είναι ο τύπος του διανοούμενου, που μόνο συζητά για τα κακώς κείμενα και τα υποδεικνύει.* Αφήνουν το χρόνο να διαλέξει για τα πράγματα, δεν εμβαθύνουν στους σκοπούς και πιστεύουν ότι τελικά "όλα θα πάνε καλά".Ενα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο μέσα στα χαρακτηριστικά τους είναι αυτό της επιπόλαιης γενίκευσης. Εδώ αναφέρεται η θεωρία του εκατοστού πιθήκου, που βασίζεται στην ποσοτική θεώρηση των πραγμάτων. Αν εκατό άτομα κάνουν κάτι, τότε και όλοι οι άλλοι θα αρχίσουν να το κάνουν. Αυτό έχει μια δόση αλήθειας, αλλά κρύβει μέσα του τον κίνδυνο της επιπόλαιας γενίκευσης, που εξομοιώνει εύκολα τα πάντα.Να επαναλάβουμε λοιπόν εδώ ότι μέσα στην κοινωνική Δεξαμενή κυκλοφορούν Καρχαρίες, Δελφίνια και ΨΑΚ (ψευτοανοικτόμυαλοι Κυπρίνοι). Τα Δελφίνια υποκινούν το κύμα, εκμεταλλεύονται το "δημιουργικό" άγχος, διευρύνουν τα όρια της Δεξαμενής, πετυχαίνουν την Υπέρβαση, επιδιώκουν πάντα το κομψό αποτέλεσμα.Οι Καρχαρίες κυνηγούν απεγνωσμένα τη νίκη, λέγοντας συνεχώς: "πρέπει να νικήσω"! Θεοποιούν τον ανταγωνισμό, βλέπουν μόνο χαμένους και κερδισμένους. Και όμως, τελικά νικιούνται από τα Δελφίνια.Οι Κυπρίνοι χαρακτηρίζονται από την ηττοπάθεια και έτσι μια και "τραγουδούν": " δεν μπορώ να είμαι νικητής", προσπαθούν με κάθε τρόπο να "τα βολέψουν", καλύπτοντας με κάθε τρόπο τον συμβιβασμό και την αποτυχία τους, την οποία μάλιστα δεν θέλουν να δουν. Προτιμούν να μην ξέρουν. Δέχονται την ήττα, τη θυσία και την αδυναμία σαν κύριους κανόνες του παιχνιδιιού της ζωής.Ανατρέχοντας στις γραμμές του κειμένου, ο καθένας μπορεί να διακρίνει τον εαυτό του, αλλά και τους "άλλους". Ομως πρέπει ν' αναρωτηθούμε. Για τον καθένα έξω από μένα και εγώ δεν ανήκω στους άλλους;Ας αναφέρουμε ακόμη κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία που συναντάμε στο βιβλίο αυτό. Ετσι π.χ. αναφέρονται τα κύματα του Τόφλερ,* που ως γνωστόν -για να το σημειώσουμε περιληπτικά- τονίζει ότι η ανθρωπότητα πέρασε από τη βάση του κυνηγού νομάδα, στη γεωργική φάση, μετά στη βιομηχανική και σήμερα βρίσκεται στη φάση (κύμα) που οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αντικαθιστούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο, ενώ άλλο κύμα εξέλιξης βρίσκεται μπροστά μας ή ίσως άλλα κύματα που θε εξαπλωθούν με πολύ γρήγορο ρυθμό, ενώ πολλοί άνθρωποι δεν θα προλάβουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.Ακόμη αναφέρεται η θεωρία του Χάους με όλα τα αξιοπερίεργα που κρύβει. Κυρίως όμως το ότι το Χάος είναι φαινομενικό, υπάρχει μια αδιόρατη τάξη στο εμφανιζόμενο χαοτικό σύμπαν, ενώ φαινομενικά ασήμαντοι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν, λόγω της κλιμάκωσής τους, σε τεράστιες διαταραχές.Ενα ταξίδι μέσα στη δεξαμενή ακόμη εμφανίζει "τύπους" ανθρώπων, οι οποίοι διακρίνονται από τους άλλους βάσει της κοσμοαντίληψής τους.* Αναφέρουμε χαρακτηριστικά μερικούς: ο συμμέτοχος, ο ατομιστής, ο νομοταγής, ο κυνηγός επιλογών. Ο καθένας υιοθετεί κάποιες αξίες και κάνει κάποιες επιλογές προκειμένου να επιβιώσει. Εσείς σε ποιο μέρος της Δεξαμενής κινείστε; Και με τι τρόπο αξιολογείται τους άλλους και κυρίως τον εαυτό σας;Παράλληλα αναφέρεται και η μεγάλη σημασία που έχουν τα ημισφαίρια του εγκεφάλου και οι τρόποι συμπεριφοράς που αντιστοιχούν στο καθένα. Προχωρούν ακόμη οι ερευνητές μας στις συμπεριφορές που αντιστοιχούν στα τεταρτημόρια του εγκεφάλου που επικρατούν στον καθένα. Επίσης, στη σχέση του ανθρώπου με το χρόνο και πώς τοποθετείται ο καθένας μπροστά στο όραμα του μέλλοντος. Μέχρι και τα Μορφογενετικά Πεδία αναφέρονται (πρόκειται για τη Δεξαμενή από την οποία αντλούνται όλες οι ανθρώπινες εμπνεύσεις κάθε είδους για να το αναφέρουμε απλά). Ομως αγγίζει αυτή η θεώρηση βαθύτερες εσωτερικές αλήθειες.*Τελικά, είναι χρήσιμο το διάβασμα ενός βιβλίου για το σύγχρονο Μάναντζμεντ; Αν το προσεγγίσει κανείς με φιλοσοφικό πνεύμα, πιστεύω πως ναι. Σημασία δεν έχει να προσπαθήσει κανείς να δει τον εαυτό του σαν Δελφίνι που νικά τους Καρχαρίες και πάντα δημιουργεί "κομψά" αποτελέσματα, που νικά το άγχος και τη μονοτονία, που σπα τα όρια και "δημιουργεί όραμα".Σημασία εχει το ότι μια και είμαστε άνθρωποι και σκεφτόμαστε, πρέπει ν' ασχοληθούμε και με το πώς Σκεφτόμαστε. Αλλιώς θα σκέφτονται και θ'αποφασίζουν άλλοι για μας.

Η Εαρινή Ισημερία στις 20 Μαρτίου

Εαρινή Ισημερία έχουμε την 20ή Μαρτίου. Κατά την ημερομηνία αυτή ο Ήλιος εισέρχεται στον αστερισμό του Κριού και έτσι εισερχόμαστε αστρονομικά στην εποχή της άνοιξης.
Η Εαρινή Ισημερία του Ηλίου συμβολίζει τον θάνατο της τιτανικής φύσεως του ανθρώπου και την ανάστασή του στις πνευματικές φύσεις του πνευματικού κόσμου των αθανάτων. Ταυτόχρονα συμβολίζει τον θάνατο των παθών της τιτανικής φύσεως των μυημένων και την εμφάνιση (στη θέση των παθών) των αρετών εκείνων, οι οποίες εξασφαλίζουν τον θρίαμβο των μυστών επί του νόμου του θανάτου.
Η περίοδος από την Εαρινή Ισημερία μέχρι την Θερινή Τροπή του Ηλίου συμβολίζει την εποχή της αναγεννήσεως και μεταμορφώσεως των ανθρωπίνων ψυχών στις πνευματικές φύσεις του πνευματικού κόσμου ως και της προετοιμασίας τους για τον πλήρη αποχωρισμό τους από το έρεβος. Στο φυτικό επίπεδο, είναι η εποχή της μεταμορφώσεως των ανθέων και των χρωμάτων αυτών.

Η σπηλιά λειτουργεί

ΝΑΙ, λειτουργεί, και όλοι είμαστε σε θέση να διαπιστώσουμε καθημερινά τα όλο και πιο ποικίλα, άθλια και βλαβερά σκηνικά της Σπηλιάς. Αναφερόμαστε, όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, στη σπηλιά του Πλατωνικού μύθου, σε αυτόν τον κόσμο από σκιές και ψέματα μεταμφιεσμένα με πραγματικότητες, εικόνα με την οποία ο κλασικός φιλόσοφος περιγράφει, όχι μόνο την εποχή του, αλλά και πολλές άλλες στιγμές της Ιστορίας. Και ανάμεσα σε αυτές, την τωρινή στιγμή.
Εκτός από τις συνηθισμένες πολιτικές ομιλίες που καταφέρνουν να μας δείξουν αντικρουόμενες όψεις ενός ίδιου γεγονότος, η επιστήμη, που είναι σήμερα πρωτοπόρος της αντικειμενικής έρευνας, έχει πέσει στα δίχτυα μιας απλουστευμένης παρουσίασης για λιγότερο καταρτισμένους αναγνώστες, και κάτω από την προστασία ευγενικών λέξεων, χειραγωγεί και αυτή τα γεγονότα με κρυφή σκοπιμότητα.
Τον Αύγουστο, είχα την ευκαιρία να διαβάσω ένα τμήμα της «ψυχαγωγικής Επιστήμης» σε κάποιο περιοδικό μεγάλης κυκλοφορίας. Κάθε μέρα, με λίγα λόγια, παρουσίαζε κάποιο θέμα κοινού ενδιαφέροντος, με εύκολα και συμπαθητικά συμπεράσματα... Αλλά... αληθινά; Είναι αλήθεια ότι πάντα μπορούμε να μάθουμε κάτι περισσότερο, αλλά το κάνουμε κάτω από τον παραμορφωτικό φακό μιας συμφεροντολογικής επικοινωνίας.
Μου έκανε εξαιρετική εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο υποβιβάζουν το επίπεδο των μεγάλων προσωπικοτήτων, ώστε να έχουμε όλο και λιγότερα μεγάλα παραδείγματα στα οποία να μπορούμε να αναφερθούμε. Είναι σαν να έχει αναλάβει η επιστήμη να μας δείξει ότι όλοι είμαστε ίδιοι, αλλά μεταφέροντας τα μέτρα και τα σταθμά πολύ χαμηλά, στα χυδαία και τα επιπόλαια. Η μεγαλοφυΐα δεν υπάρχει. Είναι ένα λάθος της Φύσης. Ακριβώς έτσι ονομάζεται το άρθρο που θέλω να σχολιάσω: «λάθη προς τα πάνω».
Ο συγγραφέας περιγράφει δύο πολύ γνωστές περιπτώσεις εξαιρετικών ανθρώπων: ενός μουσικού, του Μότσαρτ, και ενός φιλοσόφου, του Καντ. Αναφέρεται σε μελέτες που προσπαθούν να αποδείξουν ότι τόσο ο ένας όσο και ο άλλος ήταν άρρωστοι, και αυτό που εμείς θεωρούμε μεγαλοφυΐα δεν είναι παρά το αποτέλεσμα γενετικών λαθών.
Στην περίπτωση του Μότσαρτ, γίνεται λόγος για το «σύνδρομο του Ουίλλιαμς», που δημιουργεί προβλήματα αρτηριακής κυκλοφορίας, κάποια διανοητική καθυστέρηση, χαμηλή προσοχή και μεγάλο άγχος. Αντίθετα, δημιουργεί πολύ κοινωνικούς ανθρώπους, με καλή ακουστική μνήμη και μεγάλο ταλέντο για τη μουσική. Αυτό το σύνδρομο δημιουργείται σε ένα χρωμόσωμα που επηρεάζει 16 γονίδια, δηλ. ένα γενετικό λάθος, το οποίο, αν το δει κανείς από την προοπτική άπειρων όπως εμείς ανθρώπων, μετατρέπεται σε ένα «λάθος προς τα πάνω». Δεν υπάρχει μεγαλοφυΐα, υπάρχει λάθος στη Φύση. Ένας εξαιρετικός άνθρωπος είναι ένα λάθος της Φύσης.
Η περίπτωση του Καντ είναι παρόμοια. Αναλύοντας τα γραπτά του, μας λένε ότι όλα τους είχαν μεγάλη σαφήνεια ιδεών και εκθέτονταν πολύ σωστά, μέχρι που έφτασε στα 47 του χρόνια. Από τότε και μετά ο Καντ οδήγησε τη φιλοσοφική του έρευνα προς το έδαφος του Λόγου. Γεννήθηκαν τα πιο μεγαλειώδη έργα του, στα οποία θεμελιώνει την ανθρώπινη γνώση σε εννοιολογικές δομές ανεξάρτητες από τις συγκινήσεις.
Συμπτωματικά, από τότε παραπονιέται για δυνατούς πονοκεφάλους και απώλεια όρασης στο αριστερό μάτι, στοιχεία που δίνουν την εντύπωση ότι είχε κάποιο εγκεφαλικό όγκο στον αριστερό μετωπιαίο λοβό, εκεί όπου βρίσκονται τα κέντρα που κάνουν δυνατή τη σχέση μεταξύ των συναισθημάτων και του ορθού λόγου.Έτσι λοιπόν, η ικανότητα του Καντ να φτάσει στον Καθαρό Λόγο, να αποκολληθεί η σκέψη από τη συναισθηματική επιρροή, είναι άλλο ένα γενετικό λάθος στους εγκεφαλικούς νευρώνες. Πρέπει να είναι κανείς άρρωστος, λοιπόν, για διαχωρίσει το λόγο από το συναίσθημα και για να δώσει στο λόγο το ρόλο στήριξης των υπερβατικών ανθρώπινων γνώσεων!!!Ο συγγραφέας του άρθρου δεν ισχυρίζεται τίποτα. Παρουσιάζει αυτές τις μελέτες και αφήνει τον αναγνώστη ελεύθερο να αναλύσει αυτές -και ίσως και άλλες- περιπτώσεις ως πιθανές. Καταλήγει λέγοντας: «Εν τέλει, τι είναι η εξέλιξη αν όχι μια υπομονετική συλλογή λαθών προς τα πάνω;».Αυτή είναι, πιθανόν -για να αφήσουμε κάποιο χώρο στην αμφιβολία, όπως το απαιτεί η σημερινή μόδα- η κρυφή γλώσσα της μυθικής Σπηλιάς του Πλάτωνα. Τίποτα από όσα βλέπουμε δεν είναι πραγματικότητα. Παρατηρούμε μονάχα σκιές, οι οποίες, εξαιτίας μιας ειδικής διάθεσης της Σπηλιάς, φαίνονται πραγματικότητες στις αισθήσεις μας, και ίσως και στο λογισμό μας...Αν συνεχίζουμε αυτόν το συλλογισμό, η εξέλιξη δεν είναι πια μια προοδευτική ανύψωση της ανθρώπινης κατάστασης, η οποία επιτρέπει να αναπτύξουμε και να γεννήσουμε τις εσωτερικές και τις πρακτικές μας αξίες. Η εξέλιξη είναι ένα λάθος της Φύσης. Τραβάει προς τα επάνω, επειδή παράγει εξαιρέσεις, αλλά όχι επειδή αποτελεί μια υπέρβαση. Το «φυσικό» είναι να είμαστε όπως είμαστε, σήμερα, αύριο και πάντα. Γιατί να αλλάξουμε, αφού έχουμε μια εξαιρετική γενετική μηχανή που μας αποκαλύπτει πώς πρέπει να είμαστε εμείς οι άνθρωποι;Σε κάτι όμως είμαστε σύμφωνοι.Αυτή η ασφυκτική μαζικοποίηση μέσα στην οποία είμαστε βυθισμένοι, πρέπει να έχει κάποιο «λάθος», μια πόρτα διαφυγής, για να μπορούμε να αναπνεύσουμε πιο καθαρούς ανέμους, πιο υψηλούς. Η Σπηλιά έχει μια πόρτα εξόδου, και ο άνθρωπος που είναι αρκετά έξυπνος για να τη βρει, θα βρει επίσης την πραγματικότητα, με ή χωρίς όγκους στον εγκέφαλο.
Και επίσης συμφωνούμε στο ότι η εξέλιξη είναι μια υπομονετική συλλογή... αλλά ανθρώπινων δυνατοτήτων, ανοιχτών σε μια όλο και πιο σωστή έκφραση, μια υπομονετική συλλογή αρετών, όσο και αν δεν αρέσει πολύ σήμερα η λέξη αρετή.
Η εξέλιξη πάντα πηγαίνει προς τα επάνω. Και σε αυτό είμαστε. Μέσα στη Σπηλιά, αλλά προσπαθώντας να βγούμε έξω.

Delia Steinberg Guzman,
πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Νέα Ακρόπολη,
Σταυρός των Παρισίων του Πανεπιστημίου της Σορβόνης σε Επιστήμες, Τέχνες και Γράμματα.
Άρθρο περιοδικού "Νέα Ακρόπολη" (Τεύχος: 112)