Ρόναλντ Γιάνσεν: Ελλάδα - ΔΝΤ: Ποιος σώζει ποιον;Τρεις μήνες μετά την υπογραφή του μνημονίου με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κομισιόν, ακόμη και οι... φύσει αισιόδοξοι Έλληνες έχουν πια συνειδητοποιήσει τι εστί βερίκοκο και γιατί το Ταμείο- το βασικό χρηματοπιστωτικό εργαλείο του Μπρέτον Γουντς και της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον- έχει αποκτήσει την κακή φήμη που το συνοδεύει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Τι λένε όμως οι ξένοι αναλυτές για το πρώτο τρίμηνο του ΔΝΤ στη χώρα μας; Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά για λογαριασμό του αμερικανικού think tank CΕΡR (Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών) με τίτλο «Η Ελλάδα και το ΔΝΤ: Ποιός σώζει ποιόν;» ο γνωστός ολλανδός οικονομολόγος Ρόναλντ Γιάνσεν (ένας άνθρωπος που έχει δουλέψει χρόνια στις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου, όπως η Μerrill Lynch και η Cargill Ιnvestor Services, και ξέρει πολύ καλά πώς παίζεται το χρηματοπιστωτικό «παιχνίδι», όπως φαίνεται και από τις συχνές παρουσίες του στην τηλεόραση του Βloomberg) εξετάζει σε βάθος το ελληνικό πιστωτικό δράμα προκειμένου να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η παρέμβαση του ευαγούς ιδρύματος του Ντομινίκ Στρος-Καν όχι μόνο δεν θα σώσει την Ελλάδα αλλά αποτελεί κίνδυνο για τους λαούς ολόκληρης της Ευρώπης. Ο Γιάνσεν είναι άνθρωπος της αγοράς, υπεράνω κάθε υποψίας για φιλεργατικές, πόσω μάλλον...«αριστερές» ιδέες. Στη σημερινή συγκυρία αυτό κάνει τις απόψεις του ακόμη πιο ενδιαφέρουσες.
Θα έχουν θυσιαστεί
Τι λέει; «Σε τρία χρόνια από σήμερα η Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερα ελλείμματα, ενώ η απασχόληση και η οικονομική ανάπτυξη θα έχουν θυσιαστεί. Το μόνο που θα αλλάξει με το πακέτο διάσωσης είναι η ιδιοκτησία του χρέους. Το ελληνικό χρέος στην ουσία μεταβιβάζεται από τους ισολογισμούς των τραπεζών στους προϋπολογισμούς των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων- και ο πραγματικός στόχος της επιχείρησης είναι η διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών... από την πιθανότητα μιας ελληνικής χρεοκοπίας» γράφει χαρακτηριστικά στην εισαγωγή του. Έπειτα από μια σύντομη αναδρομή στο ιστορικό της κρίσης- όπου τονίζονται τα μεγάλα δημοσιονομικά λάθη των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαετίας, τα «μαγειρέματα» της Στατιστικής και τα τεράστια επικοινωνιακά σφάλματα της παρούσας κυβέρνησης από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά που οδήγησαν σε «διαδοχικά κύματα κερδοσκοπίας», στέρησαν τη χώρα από κάθε δυνατότητα δανεισμού και ουσιαστικά την οδήγησαν δεμένη χειροπόδαρα στο μνημόνιο Γιάνσεν μπαίνει στο «ζουμί» αναλύοντας διεξοδικά το βαρύτατο τίμημα που καλείται να πληρώσει ο ελληνικός λαός για την υποτιθέμενη «διάσωσή» του. Καταλήγει ότι βασικός στόχος του προγράμματος προσαρμογής είναι η ταχύτατη εξάλειψη του πρωτογενούς ελλείμματος μέσω των ήδη γνωστών, ασφυκτικών για μεγάλες μάζες του πληθυσμού μέτρων αλλά και όσων έρχονται. «Τα μόνα ελλείμματα που θα επιτραπεί στην Ελλάδα να δημιουργήσει τα επόμενα χρόνια θα είναι αυτά που θα οδεύουν κατευθείαν στην πληρωμή των τόκων και χρεολυσίων» καταλήγει. Ο Γιάνσεν χρησιμοποιεί τις προβλέψεις του ίδιου του Ταμείου για το κοντινό μέλλον (συρρίκνωση του ΑΕΠ 4% εφέτος και 2,6% του χρόνου και «χλωμή» επιστροφή στην ανάπτυξη το 2012) για να συμπεράνει πως ακόμη και αν επαληθευτούν- κάτι που ο ίδιος θεωρεί απίθανο, καθώς εκτιμά ότι το ΔΝΤ υποτιμά το μέγεθος της ύφεσης που θα επιφέρουν τα μέτρα που επιβάλλει- η Ελλάδα δεν θα φτάσει στα επίπεδα του ΑΕΠ που είχε το 2008 ούτε το 2015! Αντίθετα, θεωρεί ρεαλιστικές, αν όχι και «νερωμένες» προς τα κάτω, τις προβλέψεις του Ταμείου για έκρηξη της ανεργίας πέρα από το 14% ως το 2013, ενώ σημειώνει με ιδιαίτερη έμφαση την αναμενόμενη εκτόξευση του δημοσίου ελλείμματος ακόμη και πέρα από το 145% (το νούμερο που προβλέπει το ΔΝΤ για το 2014) από 115% πέρυσι και 99% πρόπερσι, καθώς το ονομαστικό χρέος θα αυξάνεται ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ θα μειώνεται ή στην καλύτερη περίπτωση (που ο ίδιος αμφισβητεί) θα αυξάνεται με πολύ αργούς ρυθμούς. Ακόμη και το 2020, αν όλα πάνε σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ταμείου, το δημόσιο χρέος θα υπερβαίνει το 120%! Κοντολογίς, η μακροπρόθεσμη «μηχανική του χρέους», όπως την αποκαλεί ο Γιάνσεν, είναι εξαιρετικά δυσοίωνη για τη χώρα μας, ακόμη και αν επιβεβαιωθούν τα πιο αισιόδοξα σενάρια. Πόσω μάλλον που, με βάση τα ως τώρα συμφωνηθέντα, η Ελλάδα καλείται από το 2014 και μετά να επιστρέψει στις αγορές και να δανειστεί λεφτά για να αποπληρώσει, εκτός από τα υπάρχοντα χρέη της, και τα 110 δισ. ευρώ του πακέτου σωτηρίας- ένα πρόσθετο χρέος που αντιστοιχεί στο 40% του σημερινού ΑΕΠ της. Και συνεχίζει: «Ακόμη κι αν οι αγορές συχνά λειτουργούν με παράλογους τρόπους, κατανοούν άριστα τη βασική αρχή ότι για να ξεπληρώσεις τα χρέη σου πρέπει να έχεις αρκετά έσοδα. Κατανοούν επίσης ότι μια πολιτική μείωσης των ελλειμμάτων μπορεί να είναι αυτοκαταστροφική· πως οι αρνητικές επιδράσεις της περικοπής των ελλειμμάτων στην οικονομική δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσουν στη μείωση των φορολογικών εσόδων και να σπρώξουν την οικονομία σε μακρόχρονη στασιμότητα, ιδίως σε συνάρτηση με τον αποπληθωρισμό. Οι αγορές έχουν δίκιο να φοβούνται καθώς η Ελλάδα, ως μέλος της ευρωζώνης, δεν διαθέτει δρόμο διαφυγής μέσω υποτίμησης ή χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής».
Τι λέει; «Σε τρία χρόνια από σήμερα η Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερα ελλείμματα, ενώ η απασχόληση και η οικονομική ανάπτυξη θα έχουν θυσιαστεί. Το μόνο που θα αλλάξει με το πακέτο διάσωσης είναι η ιδιοκτησία του χρέους. Το ελληνικό χρέος στην ουσία μεταβιβάζεται από τους ισολογισμούς των τραπεζών στους προϋπολογισμούς των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων- και ο πραγματικός στόχος της επιχείρησης είναι η διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών... από την πιθανότητα μιας ελληνικής χρεοκοπίας» γράφει χαρακτηριστικά στην εισαγωγή του. Έπειτα από μια σύντομη αναδρομή στο ιστορικό της κρίσης- όπου τονίζονται τα μεγάλα δημοσιονομικά λάθη των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαετίας, τα «μαγειρέματα» της Στατιστικής και τα τεράστια επικοινωνιακά σφάλματα της παρούσας κυβέρνησης από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά που οδήγησαν σε «διαδοχικά κύματα κερδοσκοπίας», στέρησαν τη χώρα από κάθε δυνατότητα δανεισμού και ουσιαστικά την οδήγησαν δεμένη χειροπόδαρα στο μνημόνιο Γιάνσεν μπαίνει στο «ζουμί» αναλύοντας διεξοδικά το βαρύτατο τίμημα που καλείται να πληρώσει ο ελληνικός λαός για την υποτιθέμενη «διάσωσή» του. Καταλήγει ότι βασικός στόχος του προγράμματος προσαρμογής είναι η ταχύτατη εξάλειψη του πρωτογενούς ελλείμματος μέσω των ήδη γνωστών, ασφυκτικών για μεγάλες μάζες του πληθυσμού μέτρων αλλά και όσων έρχονται. «Τα μόνα ελλείμματα που θα επιτραπεί στην Ελλάδα να δημιουργήσει τα επόμενα χρόνια θα είναι αυτά που θα οδεύουν κατευθείαν στην πληρωμή των τόκων και χρεολυσίων» καταλήγει. Ο Γιάνσεν χρησιμοποιεί τις προβλέψεις του ίδιου του Ταμείου για το κοντινό μέλλον (συρρίκνωση του ΑΕΠ 4% εφέτος και 2,6% του χρόνου και «χλωμή» επιστροφή στην ανάπτυξη το 2012) για να συμπεράνει πως ακόμη και αν επαληθευτούν- κάτι που ο ίδιος θεωρεί απίθανο, καθώς εκτιμά ότι το ΔΝΤ υποτιμά το μέγεθος της ύφεσης που θα επιφέρουν τα μέτρα που επιβάλλει- η Ελλάδα δεν θα φτάσει στα επίπεδα του ΑΕΠ που είχε το 2008 ούτε το 2015! Αντίθετα, θεωρεί ρεαλιστικές, αν όχι και «νερωμένες» προς τα κάτω, τις προβλέψεις του Ταμείου για έκρηξη της ανεργίας πέρα από το 14% ως το 2013, ενώ σημειώνει με ιδιαίτερη έμφαση την αναμενόμενη εκτόξευση του δημοσίου ελλείμματος ακόμη και πέρα από το 145% (το νούμερο που προβλέπει το ΔΝΤ για το 2014) από 115% πέρυσι και 99% πρόπερσι, καθώς το ονομαστικό χρέος θα αυξάνεται ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ θα μειώνεται ή στην καλύτερη περίπτωση (που ο ίδιος αμφισβητεί) θα αυξάνεται με πολύ αργούς ρυθμούς. Ακόμη και το 2020, αν όλα πάνε σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ταμείου, το δημόσιο χρέος θα υπερβαίνει το 120%! Κοντολογίς, η μακροπρόθεσμη «μηχανική του χρέους», όπως την αποκαλεί ο Γιάνσεν, είναι εξαιρετικά δυσοίωνη για τη χώρα μας, ακόμη και αν επιβεβαιωθούν τα πιο αισιόδοξα σενάρια. Πόσω μάλλον που, με βάση τα ως τώρα συμφωνηθέντα, η Ελλάδα καλείται από το 2014 και μετά να επιστρέψει στις αγορές και να δανειστεί λεφτά για να αποπληρώσει, εκτός από τα υπάρχοντα χρέη της, και τα 110 δισ. ευρώ του πακέτου σωτηρίας- ένα πρόσθετο χρέος που αντιστοιχεί στο 40% του σημερινού ΑΕΠ της. Και συνεχίζει: «Ακόμη κι αν οι αγορές συχνά λειτουργούν με παράλογους τρόπους, κατανοούν άριστα τη βασική αρχή ότι για να ξεπληρώσεις τα χρέη σου πρέπει να έχεις αρκετά έσοδα. Κατανοούν επίσης ότι μια πολιτική μείωσης των ελλειμμάτων μπορεί να είναι αυτοκαταστροφική· πως οι αρνητικές επιδράσεις της περικοπής των ελλειμμάτων στην οικονομική δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσουν στη μείωση των φορολογικών εσόδων και να σπρώξουν την οικονομία σε μακρόχρονη στασιμότητα, ιδίως σε συνάρτηση με τον αποπληθωρισμό. Οι αγορές έχουν δίκιο να φοβούνται καθώς η Ελλάδα, ως μέλος της ευρωζώνης, δεν διαθέτει δρόμο διαφυγής μέσω υποτίμησης ή χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής».
«Τη διάσωση ποιού;»
«Για τι και για τη διάσωση ποιου μιλάμε;» διερωτάται. Για να απαντήσει αμέσως:
«Ο σκοπός του πακέτου διάσωσης είναι η μεταβίβαση χρέους από τις (κυρίως ιδιωτικές) τράπεζες σε δημόσια χέρια. Τα 110 δισ. ευρώ που δίνονται στην Ελλάδα από το ΔΝΤ και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα χρησιμοποιηθούν κυρίως για την αποπληρωμή των τραπεζών και των θεσμικών επενδυτών που κατέχουν σήμερα τα ελληνικά χρεόγραφα. Τράπεζες, ασφαλιστικές και Ταμεία θα είναι οι αληθινοί ωφελημένοι αφού η πιθανότητα μιας ελληνικής στάσης πληρωμών έχει απομακρυνθεί».
Γιώργος Τσιάρας από το «Βήμα»
