Εδιμβούργο
Το βακτήριο της λέπρας έχει την ικανότητα να
επαναπρογραμματίζει ώριμα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος και να τους δίνει
ιδιότητες που υπάρχουν μόνο στα βλαστοκύτταρα, ανακάλυψαν σχεδόν τυχαία
Βρετανοί ερευνητές. Υποψιάζονται μάλιστα ότι υπάρχουν και άλλες ασθένειες με
την ίδια ικανότητα, η οποία θα μπορούσε ίσως να αξιοποιηθεί στην ιατρική.
Τα βλαστικά κύτταρα μπορούν να μετατρέπονται σε μια ποικιλία διαφορετικών ιστών. Μόλις πριν από λίγα χρόνια οι ερευνητές κατάφεραν να δημιουργήσουν τεχνητά βλαστοκύτταρα (iPS) αλλάζοντας το γενετικό πρόγραμμα που εκτελούν τα ώριμα, ή διαφοροποιημένα, κύτταρα του σώματος.
Φαίνεται όμως ότι στην πορεία της εξέλιξης η λέπρα κατάφερε πρώτη αυτό για το οποίο πανηγυρίζουν σήμερα οι βιολόγοι. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου αναφέρουν στην έγκριτη επιθεώρηση Cell ότι το βακτήριο της νόσου του Χάνσεν, όπως ονομάζεται διαφορετικά η λέπρα, δημιουργεί βλαστοκύτταρα για να διευκολύνει την εξάπλωσή της στον οργανισμό.
Προσπαθώντας να διαλευκάνουν αυτό το μηχανισμό εξάπλωσης, οι ερευνητές εργάστηκαν με κύτταρα Σβαν (Schwann), τα πρώτα κύτταρα στα οποία στοχεύει η λέπρα. Τα κύτταρα αυτά δημιουργούν ένα προστατευτικό περίβλημα γύρω από τα νεύρα, όπως το πλαστικό που μονώνει ένα ηλεκτροφόρο καλώδιο.
Αυτό που δεν περίμεναν οι ερευνητές ήταν ότι το βακτήριο της λέπρας (Mycobacterium leprae) θα μετέτρεπε τα κύτταρα Σβαν σε κύτταρα που συμπεριφέρονται όπως τα βλαστοκύτταρα. Τα μολυσμένα κύτταρα Σβαν μετατρέπονται σταδιακά σε άλλου είδους κύτταρα, για παράδειγμα μυϊκά, και μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές του σώματος μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Μαζί τους, όπως, μεταφέρουν το μολυσματικό βακτήριο.
«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε λειτουργικά ώριμα κύτταρα να επαναπρογραμματίζονται σε βλαστοκύτταρα από μια φυσική βακτηριακή λοίμωξη» σχολιάζει o Ανούρα Ραμπουκάνα, επικεφαλής της μελέτης στο Εδιμβούργο.
Επισημαίνει επίσης ότι τα βλαστοκύτταρα της λέπρας δεν δείχνουν να μετατρέπονται σε καρκινικά κύτταρα που πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα -ένας κίνδυνος που απειλεί πολλές προσπάθειες αξιοποίησης των βλαστικών κυττάρων στην ιατρική.
«Θεωρητικά θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει βακτήρια για να αλλάξει την πλαστικότητα των κυττάρων και να δημιουργήσει βλαστοκύτταρα, και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει ένα αντιβιοτικό για να σκοτώσει όλα τα βακτήρια» συνεχίζει ο ερευνητής. «Τα κύτταρα θα μπορούσαν στη συνέχεια να μεταμοσχευθούν σε περιοχές που έχουν υποστεί βλάβες από εκφυλιστικές ασθένειες».
Τα βλαστικά κύτταρα μπορούν να μετατρέπονται σε μια ποικιλία διαφορετικών ιστών. Μόλις πριν από λίγα χρόνια οι ερευνητές κατάφεραν να δημιουργήσουν τεχνητά βλαστοκύτταρα (iPS) αλλάζοντας το γενετικό πρόγραμμα που εκτελούν τα ώριμα, ή διαφοροποιημένα, κύτταρα του σώματος.
Φαίνεται όμως ότι στην πορεία της εξέλιξης η λέπρα κατάφερε πρώτη αυτό για το οποίο πανηγυρίζουν σήμερα οι βιολόγοι. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου αναφέρουν στην έγκριτη επιθεώρηση Cell ότι το βακτήριο της νόσου του Χάνσεν, όπως ονομάζεται διαφορετικά η λέπρα, δημιουργεί βλαστοκύτταρα για να διευκολύνει την εξάπλωσή της στον οργανισμό.
Προσπαθώντας να διαλευκάνουν αυτό το μηχανισμό εξάπλωσης, οι ερευνητές εργάστηκαν με κύτταρα Σβαν (Schwann), τα πρώτα κύτταρα στα οποία στοχεύει η λέπρα. Τα κύτταρα αυτά δημιουργούν ένα προστατευτικό περίβλημα γύρω από τα νεύρα, όπως το πλαστικό που μονώνει ένα ηλεκτροφόρο καλώδιο.
Αυτό που δεν περίμεναν οι ερευνητές ήταν ότι το βακτήριο της λέπρας (Mycobacterium leprae) θα μετέτρεπε τα κύτταρα Σβαν σε κύτταρα που συμπεριφέρονται όπως τα βλαστοκύτταρα. Τα μολυσμένα κύτταρα Σβαν μετατρέπονται σταδιακά σε άλλου είδους κύτταρα, για παράδειγμα μυϊκά, και μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές του σώματος μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Μαζί τους, όπως, μεταφέρουν το μολυσματικό βακτήριο.
«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε λειτουργικά ώριμα κύτταρα να επαναπρογραμματίζονται σε βλαστοκύτταρα από μια φυσική βακτηριακή λοίμωξη» σχολιάζει o Ανούρα Ραμπουκάνα, επικεφαλής της μελέτης στο Εδιμβούργο.
Επισημαίνει επίσης ότι τα βλαστοκύτταρα της λέπρας δεν δείχνουν να μετατρέπονται σε καρκινικά κύτταρα που πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα -ένας κίνδυνος που απειλεί πολλές προσπάθειες αξιοποίησης των βλαστικών κυττάρων στην ιατρική.
«Θεωρητικά θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει βακτήρια για να αλλάξει την πλαστικότητα των κυττάρων και να δημιουργήσει βλαστοκύτταρα, και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει ένα αντιβιοτικό για να σκοτώσει όλα τα βακτήρια» συνεχίζει ο ερευνητής. «Τα κύτταρα θα μπορούσαν στη συνέχεια να μεταμοσχευθούν σε περιοχές που έχουν υποστεί βλάβες από εκφυλιστικές ασθένειες».
Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press
