Η διαστρέβλωση των αρχαιοελληνικών εννοιών "φιλία" και "έλεος" από την υποκριτική χριστιανική ηθική

Θα έβλεπα δύο πολύ σημαντικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις στην Ελλάδα και εκφράζονται με τις λέξεις φιλία και έλεος. Ας αρχίσουμε από την πρώτη. Ο Αριστοτέλης, ο οποίος είναι παραδόξως ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος της κλασικής πόλης, θα τη συζητήσει δια μακρών. Έχουμε συνηθίσει, μετά από τους Ρωμαίους, να μεταφράζουμε αυτή τη λέξη ως «amitié» («φιλική σχέση»), καθόλου δόκιμη απόδοση. Η φιλία προέρχεται από το ρήμα φιλώ, που σημαίνει αγαπώ. Όχι αγαπώ ερωτικά, αν και αυτό το νόημα είναι επίσης δυνατό. Η φιλία είναι το γένος, που σαν επιμέρους είδη του έχει τις διάφορες μορφές συναισθημάτων, που μπορούν να συνδέσουν τα άτομα. Και στην ελληνική πόλη, η φιλία έχει πολύ σημαντικές θεσμικές πτυχές. Βεβαίως, πρόκειται κυρίως για τη φιλική σχέση μεταξύ ανδρών, συχνά βάσει άτυπων πολιτικών συνδέσμων που ονομάζονται εταιρείαι, ενώ ο Πλάτων, όπως και ο Αριστοτέλης, θα πουν δικαίως, ότι η φιλία είναι κατ’ εξοχήν ο τύπος σχέσης, που μπορεί να ευδοκιμήσει και να αναπτυχθεί σε μια ελεύθερη κοινότητα και ότι μια τέτοια κοινότητα την προϋποθέτει.
Κατά κανόνα, η τυραννία δεν μπορεί να ανεχθεί τη φιλίαν (Πλάτων, «Πολιτεία», Ι, 576a, Αριστοτέλης, «Ηθικά Νικομάχεια», Θ, 1161a 30-35, 1161b 1-10). O τύραννος έχει κάθε συμφέρον να εμποδίσει την, ανεξάρτητα από αυτό τον ίδιο, δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των ανθρώπων, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τον αγώνα εναντίον της εξουσίας του και, εν πάση περιπτώσει, τη σύσταση μέσα στην κοινωνία ενός κέντρου αναφοράς που διαφεύγει του ελέγχου του. Μπορούμε να δούμε το πράγμα από μια μακιαβέλεια σκοπιά -δεν λέω μακιαβελική-, θέτοντας το ερώτημα του πώς πρέπει να ενεργήσει ο τύραννος για να κυβερνήσει. Απάντηση: πρέπει να καταστρέψει τις φιλικές σχέσεις. Ας μεταθέσουμε το ερώτημα στην εποχή μας: τι χρειάζεται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς για να εξασφαλίσει τη θέση του; Να διαρρήξει με κάθε τρόπο όλες τις ανεξάρτητες από αυτό σχέσεις μέσα στην κοινωνία, να καταφέρει να κονιορτοποιήσει το λαό και να καταστήσει μοναδικό κέντρο αναφοράς και ενοποίησης τους την ίδια την εξουσία. (Διαβάστε επίσης: Η εκμηδένιση του ατόμου στο μαζικό κίνημα).
Δεν είναι εξ’ άλλου τυχαίο το γεγονός ότι, πολύ συχνά, οι αφηγήσεις των τυραννοκτόνων φέρνουν στο προσκήνιο φίλους, όπως στο περίφημο παράδειγμα του Αρμόδιου και του Αριστογείτονος στην Αθήνα, οι οποίοι σκότωσαν τον Ίππαρχο, γιο του τυράννου Πεισίστρατου. Θα βρούμε και άλλους στη νότια Ιταλία... Επομένως, η πρώτη διαπροσωπική σχέση, που μετρά στην πολιτική ζωή της κοινότητας είναι η φιλία, θα επανέλθω.
Το δεύτερο στοιχείο, για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του Αριστοτέλη στον ορισμό της τραγωδίας, είναι ο έλεος -θα μπορούσαμε να πούμε επίσης η συμπάθεια-, δεν πρόκειται για οίκτο ή για κάπως δακρύβρεχτη συμπόνια, αλλά για το γεγονός ότι ο ένας μπαίνει στη θέση του άλλου και συμπάσχει, δηλαδή μεταφορικά, υφίσταται αυτό που κάνει τον άλλο να πάσχει, δεν μένει απαθής απέναντι στη δυστυχία του. Βρίσκουμε έτσι σε ένα λόγο του Δημοσθένη («Κατά Τιμοκράτους», 171,1) το απόσπασμα, όπου λέει, ότι κατά γενική ομολογία, πρέπει τους ασθενείς ελεείν, να επιδεικνύεται έλεος απέναντι στους αδύναμους, να λαμβάνεται υπόψη αυτό που τους συμβαίνει...
Η ιδέα, φυσικά, βρίσκεται ήδη στην Ιλιάδα. Σας θυμίζω τη σκηνή, στο τέλος του έπους, μεταξύ Αχιλλέως και Πριάμου. Βρίσκουμε εκεί όλο τον έλεον του κόσμου, ο καθένας μπαίνει στη θέση του άλλου, και μάλιστα με διάφορους τρόπους. Μπορούμε λοιπόν να συγκρατήσουμε από τη μια τη φιλίαν, και από την άλλη τον έλεον, ως τυπικά συναισθήματα, που αφορούν στις σχέσεις μεταξύ ατόμων. Το επαναλαμβάνω, έχουμε να κάνουμε εδώ, φυσικά, με μια άτυπη θέσμιση, κάτι σαν έθιμο, αλλά με την ισχυρή έννοια του όρου, δηλαδή αυτού, που κατά τα ειωθότα εφαρμόζεται στην πόλη.
Εδώ είναι αναγκαία μια παρέκβαση. Όταν μιλάμε για συναισθήματα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα θεμελιώδες γεγονός, που αποτελεί επίσης κοινοτυπία – και τις κοινοτυπίες δεν τις πολυσκεφτόμαστε∙ τα συναισθήματα δεν λειτουργούν κατά παραγγελία. Μπορούμε, μέχρι ενός σημείου, να κατευθύνουμε την εξωτερική μας συμπεριφορά και να κυριαρχήσουμε στα συναισθήματα μας. Δεν είναι όμως δυνατό να τα αλλάξουμε επιβάλλοντας τη θέληση μας ή από απλό ηθικό καθήκον. Το περισσότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα διαμορφώσουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, όπως λέει ο Αριστοτέλης στην αρχή του δεύτερου βιβλίου των «Ηθικών Νικομαχείων»: «Ουτ' άρα φύσει ούτε παρά φύσιν εγγίνονται αι αρεταί, αλλά πεφυκόσι μεν ημίν δέξασβαι αυτάς, τελειουμένοις δε δια του εθους». [Oι αρετές δεν υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως - ούτε όμως και είναι αντίθετη προς τη φύση μας η γένεσή τους μέσα μας; η φύση μας έκανε επιδεκτικούς στις αρετές, τέλειοι όμως σ' αυτές γινόμαστε με τη διαδικασία του έθους (1103a 25).]
Και ιδού ένα πολύ ωραίο ανέκδοτο: κάποιοι φίλοι του Σωκράτη γνώρισαν ένα διάσημο φυσιογνωμιστή, του έδειξαν από μακριά τον Σωκράτη και του ζήτησαν να περιγράφει το χαρακτήρα του. Εκείνος, αφού τον κοίταξε καλά, απάντησε, ότι είναι ευέξαπτος και ανίκανος για αυτοέλεγχο, φιλήδονος, ψεύτης κ.λπ.. Κατάπληξη και γέλια των φίλων, που τα μετέφεραν όλα στον Σωκράτη. Έτσι ακριβώς ήμουν, τους απαντά· έκτοτε άλλαξα τον εαυτό μου, τα ελαττώματα όμως αυτά παρέμειναν χαραγμένα στο πρόσωπο μου (Κικέρων, Τusculanes, IV, 37).
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε, ότι στην ελληνική αντίληψη -και ο Αριστοτέλης το αναφέρει ρητά- φιλία μόνο μεταξύ ίσων μπορεί να υπάρχει. Αυτό είναι εξάλλου που την ανάγει στο κατεξοχήν δημοκρατικό συναίσθημα, θα ήταν γελοίο, λέει, να φανταστούμε ότι δεσμοί φιλίας μπορούν να συνδέσουν ένα θνητό με τον Δία. Από την άλλη, το συναίσθημα αυτό απευθύνεται σε ό,τι αξιολογούμε θετικά στον άλλο. Αυτό μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά μην ξεχνάτε ότι η χριστιανική θέση είναι εντελώς διαφορετική - θα επανέλθω επ' αυτού. Βλέπετε λοιπόν, ότι η φιλία εξαρτάται, κατά μία έννοια, από την πολιτική θέσμιση της πόλης, δεδομένου ότι η ίδια η πόλη θέτει τα άτομα ως ίσα, δημιουργώντας ως εκ τούτου τις συνθήκες για αυτό τον τύπο δεσμών. Και ταυτόχρονα η πόλη βεβαίως δίνει σε καθένα από τα μέλη της τη δυνατότητα να εξυψωθεί ώστε να γίνει άξιο φιλίας.
Υποθέστε τώρα, ότι η θεμελιώδης ηθική προτροπή σε μια κοινότητα είναι η αγάπη, όχι η ανοχή ή η λύπηση, αλλά η αγάπη των πάντων ανεξάρτητα από το τι είναι ο καθένας, επιπλέον δε, ότι πρέπει η αγάπη αυτή να επιδεικνύεται ακόμη περισσότερο, όταν το άτομο δεν αξίζει ηθικά. Σε αυτό ακριβώς έγκειται, όπως ξέρουμε, το περιεχόμενο της χριστιανικής προτροπής σε ό,τι αφορά τις ατομικές σχέσεις. Ο πραγματικός χριστιανικός ήρωας είναι αυτός, που μπορεί να φιλήσει τις πληγές των λεπρών ή ο Χριστός της παραβολής του Dostoevsky, ο οποίος φιλά στο στόμα τον Μέγα Ιεροεξεταστή, που μόλις του εξήγησε τις ορθολογικές φρικαλεότητες, που γνωρίζετε.
Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο στον ελληνικό κόσμο. Η φιλία απευθύνεται στον άλλο στο βαθμό που ενσαρκώνει μια αξία, στο μέτρο που είναι καλός καγαθός, δηλαδή ένα ον «καλό και ωραίο». Όσο για τον έλεον, απευθύνεται σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν πρόκειται για αγάπη. Είναι το γεγονός, ότι ο άλλος λαμβάνεται υπ’ όψη, η δυστυχία του μετρά και υπαγορεύει την ανάλογη δράση. Μπορεί να δείξει κανείς έλεον σε ένα λεπρό και να τον βοηθήσει χωρίς να τον αγαπά ούτε να αισθάνεται υποχρεωμένος να φιλήσει τις πληγές του.
Είναι αλήθεια, ότι βρίσκουμε στον ελληνικό πνευματικό κόσμο κάτι που σηματοδοτεί ταυτόχρονα ένα όριο και μια αλλαγή, και για το οποίο ελέχθη -κακώς- ότι προανήγγειλε το χριστιανισμό. Πρόκειται βεβαίως για τη θέση, που αποδίδει ο Πλάτων στον Σωκράτη, που προέρχεται πιθανότατα από τον Σωκράτη ως ιστορικό πρόσωπο και συνίσταται στην προτροπή του να μην απαντάς στο κακό με το κακό. Είναι προτιμότερο να υφίστασαι την αδικία παρά να τη διαπράττεις. Είναι όμως διαφορετικό να πεις: μην απαντάς στο κακό με το κακό, πράγμα που αφορά στη συμπεριφορά μας και εξαρτάται από εμάς, είναι, όπως λέει ο Αριστοτέλης, «εφ’ ημίν». Και είναι άλλο να λες: να αγαπάς αυτόν που σου κάνει κακό. Αυτή η προτροπή δεν αφορά στη συμπεριφορά, αλλά στο συναίσθημα και είναι καθ’ αυτή παράλογη, διότι κανείς δεν μπορεί να κυριαρχήσει τα συναισθήματα του. Δεν συζητώ καν για το αν πρέπει ή όχι να αγαπάμε αυτούς που κάνουν κακό. Αν θεωρήσουμε όμως τι συνεπάγεται αυτό, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι όσο περισσότερο ο τάδε έχει βασανίσει στο Άουσβιτς, τόσο περισσότερο θα πρέπει να αγαπηθεί! Πρόταση απολύτως απορριπτέα.
Εδώ έγκειται η διπλοπροσωπία ή η θεμελιώδης υποκρισία του χριστιανισμού. Υποκρισία όχι με την τρέχουσα, αλλά με την οντολογική έννοια. Αυτό που προτείνεται εδώ είναι ένα είδος ψευδούς απολύτου, δεδομένου ότι πρόκειται για απόλυτο απολύτως μη πραγματοποιήσιμο και επομένως ανύπαρκτο. Και ζούμε κάτω ακριβώς από την τερατώδη κυριαρχία αυτής της αδύνατης ηθικής εδώ και σχεδόν δεκαεπτά αιώνες, πράγμα που φέρνει, φυσικά, καταστροφικά αποτελέσματα, όπως ο ουσιώδης διχασμός στον εσωτερικό κόσμο των ατόμων, που ο Ηegel είχε πολύ καθαρά δει. Όταν μιλά για τη δυστυχή συνείδηση, αναφέρεται κατά μία έννοια στο χριστιανισμό, που επιβάλλει στο άτομο έναν κανόνα, στον οποίο δεν μπορεί ποτέ να υπακούσει.
Εν ολίγοις, υπάρχει θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα σε μια ηθική, που λέει, ότι αυτός που κάνει το κακό (αυτό που θεωρώ, αυτό που θεωρούμε κακό) πρέπει παρά ταύτα να αντιμετωπίζεται ως άτομο, που δεν υποβιβάζεται εντελώς στο κακό που διαπράττει, ως άτομο, που μπορεί να αναπτύξει και άλλες δυνατότητες -αυτή η προτροπή έχει περιεχόμενο, δυνατότητα εφαρμογής, και αφορά σε μια συμπεριφορά, όχι σε συναισθήματα- και μια άλλη που λέει, ότι αυτόν που κάνει το κακό πρέπει να τον αγαπάς εξ’ ίσου, και μάλιστα περισσότερο από τους άλλους - πράγμα που καταλήγει σε μια ηθική η οποία, κυριολεκτικά, θα μας προέτρεπε να αγαπάμε τον Χίτλερ και τον Στάλιν. Σχηματοποιώ φυσικά, αλλά αυτή η εναλλακτική λύση είναι σαφώς παρούσα.
Η δεύτερη ηθική, η χριστιανική, της οποίας εξ’ άλλου θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε τους προδρόμους στην Παλαιά Διαθήκη -η Καινή είναι από αυτή την άποψη λιγότερο ανακαινιστική απ' όσο θα ήθελε-, καταλήγει επομένως να μεταμορφώσει το άτομο σε αιώνιο ένοχο, που παραμένει πάντοτε ανεπαρκές απέναντι στον κανόνα. Είναι ως εκ τούτου καταδικασμένο να συμβιβάζεται διαρκώς με αυτό τον κανόνα, να ζει μέσα στον κομφορμισμό και στη διπλοπροσωπία, σχετικοποιώντας, ως μη όφειλε, τα πράγματα.
Όσο για το κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, ο χριστιανισμός ξεκινά αγνοώντας το αναφανδόν: δεν μας αφορά, λένε τα Ευαγγέλια, πάσα εξουσία εκ θεού, τα του Καίσαρος τω Καίσαρι (είναι η Προς Ρωμαίους Επιστολή) κ.λπ.. Έτσι καταλήγουμε αναγκαστικά σε μια σχάση, σε μια διάσπαση. Από τη μια ένας δημόσιος χώρος, θεσμισμένος, όπου ο Καίσαρ κάνει ό,τι έχει να κάνει και όπου, παρ' όλες τις συζητήσεις περί αυτού, δεν βλέπουμε με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι κανόνες της ηθικής: ο εξομολογητής του βασιλιά μπορεί βεβαίως να του επιβάλλει μια μετάνοια επειδή διέταξε τη σφαγή μερικών χιλιάδων υπηκόων του, όμως αυτό δεν αλλάζει σε τίποτα τη νομιμότητα του βασιλιά. Από την άλλη, ένας ιδιωτικός χώρος, όπου ισχύει αυτή η μη πραγματοποιήσιμη προτροπή του να αγαπάς τον πλησίον σου, όποιος κι αν είναι αυτός, περισσότερο από τον εαυτό σου. Ασφαλώς, μετά τη θέσμισή του, ο χριστιανισμός απέκτησε εξαιρετική πνευματική ευρύτητα, οικειοποιούμενος μεγάλο τμήμα της αρχαίας φιλοσοφίας και των μεθόδων της, οπότε τα προβλήματα εμφανίζονται πιο επεξεργασμένα, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών και ενεργοποιείται μια ολόκληρη σοφιστεία.
Όλα αυτά τα βρίσκουμε, από κάποια στιγμή και μετά, στους Πατέρες της Εκκλησίας και στη συνέχεια στους θεολόγους του Μεσαίωνα. Και τα επιχειρήματα εξακοντίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις: για να καταδικάσουν το φόνο του βασιλιά ή για να τον δικαιολογήσουν ή και τα δύο... επειδή έχει επανεισαχθεί στον δημόσιο χώρο κάτι σαν θείο φυσικό δίκαιο, που ο μονάρχης είναι παρά ταύτα υποχρεωμένος να σεβαστεί. Δεν επιτυγχάνεται όμως ποτέ μια συμφωνία, ένα μονοσήμαντο δόγμα. Παραμένει σε τελευταία ανάλυση αυτή η διπλοπροσωπία της θέσμισης, ανάμεσα σε μια πολιτική, που προέρχεται από την απλή πραγματικότητα και σε μια ηθική, που περιορίζεται στον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων.
Όμως, το σημαντικό -αυτός εξάλλου είναι και ο λόγος, που επέμεινα σε αυτή την παρέκβαση- είναι, ότι δεν υπάρχουν στον αρχαίο ελληνικό κόσμο η διπλοπροσωπία, το ενσωματωμένο ψέμα στην πραγματική λειτουργία της κοινωνίας και στην παράσταση, που φτιάχνει η ίδια για τον εαυτό της και η οποία εξακολουθεί να υφίσταται από το Μεσαίωνα μέχρι τον σύγχρονο κόσμο μας. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε, ότι απουσιάζει από όλες τις ιστορικές κοινωνίες, με εξαίρεση τις μονοθεϊστικές. Οι ασιάτες δεσπότες δεν θα πουν κάτι και θα κάνουν κάτι άλλο. Στην Ελλάδα, στη Ρώμη, δεν θα πουν, ότι όλα τα ανθρώπινα όντα είναι ίσα για να επικυρώσουν στη συνέχεια τις υπάρχουσες ιεραρχίες. Δεν θα ισχυριστούν, ότι η δικαιοσύνη οφείλει, να προέχει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, θα πουν ότι αυτό που υπερισχύει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, αν δεν είναι ίσες, είναι η βία. Δεν θα βρούμε όμως αυτές τις εξωφρενικές καταστάσεις, στις οποίες έχουμε από τη μια μεριά ένα διεθνές δίκαιο, που υποτίθεται ότι εξασφαλίζει τη δικαιοσύνη στις σχέσεις μεταξύ Κρατών και από την άλλη παρεμβάσεις στη Νικαράγουα, στα νησιά Φόκλαντ, στο Αφγανιστάν κ.α., καταστάσεις στις οποίες το δίκαιο δεν παίζει απολύτως κανένα ρόλο. Εφιστώ την προσοχή σας σε αυτό το κεφαλαιώδες γεγονός: μία από τις συνθήκες ύπαρξης αυτού, που αποκαλούμε ιδεολογία -με την πραγματική έννοια του όρου και όχι με την έννοια που κολλά παντού, όπως στους αλθουσερικούς ή σε άλλους, που μιλάνε για ιδεολογία των Ελλήνων ή των Παπούα- είναι ακριβώς αυτός ο διχασμός ανάμεσα στο λέγειν και το πράττειν.
Μια τέτοια απόσταση ανάμεσα σε απατηλό λόγο και πραγματικότητα της κοινωνικής δράσης έχει σημαντικές προεκτάσεις. Μια πραγματική ηθική μόνο στα εφ’ ημίν, σε ό,τι εξαρτάται από εμάς, μπορεί να αναφέρεται. Και είναι ουσιώδες να αναγνωρίσουμε αυτόν ακριβώς το χώρο της ψυχικής ζωής, που ο άνθρωπος δεν ελέγχει – εξ’ άλλου δεν μπορούμε να δούμε στη συγκεκριμένη περίπτωση τί θα σήμαινε ο έλεγχος. Μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά, που προέρχεται από τα συναισθήματα, όχι όμως τα ίδια τα συναισθήματα. Κατά συνέπεια, κάθε ηθική προτροπή απευθυνόμενη στα συναισθήματα είναι παράλογη. Ακόμη μεγαλύτερος παραλογισμός είναι η προσπάθεια επιβολής αδύνατων ή αντιφατικών συναισθημάτων.
Όποιος αγαπά όλο τον κόσμο φυσικά δεν αγαπά κανένα. Και όποιος αγαπά αυτό που μισεί δεν μισεί τίποτα - αλλά όποιος δεν μισεί τίποτα δεν επενδύει τίποτα συναισθηματικά. Πράγμα, που οριακά είναι δυνατό, αλλά αποτελεί εξ ορισμού αποκλειστικότητα ορισμένων ατόμων, χριστιανών αναχωρητών στην έρημο ή οπαδών του βουδισμού. Και η ύπαρξη αυτών των περιθωριακών ατόμων, ερημιτών ή αγίων επιτρέπει ταυτόχρονα στην κοινωνία να δικαιολογείται και να ενοχοποιείται δίνοντας στον εαυτό της την απατηλή απόδειξη της δυνατότητας να πραγματωθεί το διακηρυσσόμενο ιδεώδες. Ο άγιος τάδε το καταφέρνει, άρα η ηθική μας δεν είναι παράλογη· εμείς όμως δεν έχουμε το απαιτούμενο ανάστημα, πρέπει επομένως να εξιλασθούμε, να γονυπετήσουμε, να συνεισφέρουμε στους εράνους για την ανοικοδόμηση του ιερού ναού κ.λπ. - και ταυτόχρονα, αναμφίβολα, να μάθουμε να εξαπατάμε.
Ίσως υπήρξε κάποια στιγμή στην ιστορία του χριστιανισμού, που αυτή η διπλοπροσωπία δεν είχε ακόμη εμφανιστεί: Αναφέρομαι στους δύο πρώτους αιώνες της εξάπλωσής του (τον 2ο και τον 3ο μ.Χ. αιώνα) περίοδο, για την οποία έχει κανείς την εντύπωση σε μεγάλο βαθμό, ότι αυτοί οι χριστιανοί είχαν πράγματι παραιτηθεί από την εγκόσμια ζωή και περίμεναν ανά πάσα στιγμή τη Δευτέρα Παρουσία, την επιστροφή του Χριστού επί της γης. Ως εκ τούτου, η επίγεια ζωή -συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της ζωής των πολιτικών θεσμών- έχανε κάθε σημασία, αφού ο Μεσσίας θα εμφανιζόταν από τη μια στιγμή στην άλλη.
Υπό αυτές τις συνθήκες, όταν τα άτομα ζουν μια ζωή, που μόνο κατ' όνομα είναι, ζωή, σε απόλυτη ετοιμότητα και με τις αποσκευές ανά χείρας για το ταξίδι στον άλλο κόσμο, είναι δυνατό να φανταστούμε εφαρμογή της χριστιανικής ηθικής που να μην αποτελεί διαρκή διπλοπροσωπία. Από τη στιγμή όμως που οι χριστιανοί εγκαθίστανται μόνιμα στη ζωή της κοινωνίας, και επομένως από τη στιγμή, όπου ο χριστιανισμός αναγνωρίζεται (το 313 μ.Χ., επί Κωνσταντίνου) και στη συνέχεια γίνεται η υποχρεωτική θρησκεία για όλους τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας επί ποινή διώξεων (384, ψήφισμα του Θεοδόσιου), η διπλοπροσωπία βρίσκεται στην καρδιά της χριστιανικής θέσμισης της κοινωνίας και η κατάσταση αυτή προεκτείνεται μέχρι τις μέρες μας με τη διάσταση ανάμεσα σε ένα δικαιολογητικό λόγο και στην πραγματικότητα.
Συμπεραίνοντας, ας επανέλθουμε σε δύο στοιχεία της άτυπης θέσμισης της κοινωνίας στην αρχαία Ελλάδα, δηλαδή τον έλεον και τη φιλίαν. Διαβάστε σχετικά ή ξαναδιαβάστε αυτό το υπέροχο χωρίο των «Ηθικών Νικομαχείων» (Η, 1155a 23-29), όπου ο Αριστοτέλης λέει, ότι πρόκειται για τη σημαντικότερη αρετή, σημαντικότερη ακόμη και από τη δικαιοσύνη, σε βαθμό που οι νομοθέτες δικαίως ασχολούνται περισσότερο με τη φιλία, παρά με τη δικαιοσύνη. Φράση πολύ περίεργη, που θα έπρεπε να αναλυθεί σε βάθος, τόσο σε σχέση με το ιστορικό ανάφορο, το οποίο έχει κατά νου ο Αριστοτέλης, όσο και για την κατανόηση της σημασίας της.
Όπως και να 'χει το πράγμα, αντιμετωπίζει αρνητικά το γεγονός, ότι οι τύραννοι δεν συμβιβάζονται με τη φιλία μεταξύ πολιτών και προσθέτει, ότι αν η φιλία βασίλευε παντού στην πόλη, δεν θα υπήρχε ανάγκη δικαιοσύνης, διότι, όπως λέει η παροιμία, «τα πάντα είναι κοινά μεταξύ φίλων» («Ηθικά Νικομάχεια», Η, 1159 b 30). Χαράσσει έτσι ένα είδος προοπτικής - ορίου, ένα ιδεώδες, στο πλαίσιο του οποίου, ιδιαίτερα, το μεγάλο ερώτημα της διανεμητικής δικαιοσύνης (τι πρέπει να δοθεί σε ποιον;) δεν θα ετίθετο καν, δεδομένου, ότι δεν θα υπήρχε κανείς, που θα ήθελε να προστατεύσει τα αγαθά του ούτε θα είχε βλέψεις για τα αγαθά του άλλου, και όπου ακόμη και οι όροι «δικό μου» και «δικό σου» θα είχαν περιπέσει σε αχρησία.
Το κείμενο του άρθρου αποτελεί απόσπασμα σεμιναρίου (1983) του Κορνήλιου Καστοριάδη, το οποίο έχει συμπεριληφθεί στο εξαιρετικό βιβλίο «Η Ελληνική ιδιαιτερότητα, Τόμος Β΄, Η Πόλις και οι νόμοι» (εκδ. «Κριτική. Επιστημονική Βιβλιοθήκη», Αθήνα, 2008, μετάφραση: Ζωή Καστοριάδη.)
www.freeinquiry.gr

Ο Βασίλης Φίλιας για την κρίση και τα αδιέξοδα της σημερινής Παιδείας

Ο τέως πρύτανης κ. Βασίλης Φίλιας μιλάει για την κρίση και τα αδιέξοδα της σημερινής Παιδείας:
Τα πανεπιστήμια έχουν μεταβληθεί σε πεδία συγκρούσεων. Ορισμένοι από το διδακτικό προσωπικό δεν έχουν ούτε καν τα στοιχειώδη προσόντα. Η μεγάλη φοιτητική συμμετοχή στην εκλογή πρυτάνεων, προέδρων κ.λπ. ανέδειξε τους «φοιτητοπατέρες». Πρυτάνεις στήριξαν σ’ αυτούς την εκλογή τους παραθέτοντας δεξιώσεις, μπάρμπεκιου κ.λπ. στην αγωνιώδη προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν φοιτητικούς ψήφους. Πολλοί καθηγητές ανεβαίνουν τις βαθμίδες αυτόματα, χωρίς να παράγουν έργο και καταδιώκουν τους προικισμένους ερευνητές. Για όλα αυτά, για τη συνεχιζόμενη κρίση και τα αδιέξοδα της Παιδείας μας μίλησε ο τέως πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Βασίλης Φίλιας.
- Κύριε Φίλια, γιατί υπάρχει αυτή η μόνιμη αναταραχή στον χώρο της Παιδείας;
- Η αναταραχή στον χώρο της Παιδείας, δεν είναι πρωτογενής, είναι δευτερογενής, που σημαίνει πρακτικά, ότι υποκινείται από ομάδες συμφερόντων, όλων των κατηγοριών. Ο τρόπος, με τον οποίο λειτουργούν τα πανεπιστήμια σήμερα, είναι απαράδεκτος από κάθε άποψη. Ο περίφημος νόμος-πλαίσιο 1268, μπορώ να πω, ότι κατέστρεψε ολοσχερώς την Ανώτατη Παιδεία, οδηγώντας την στην άβυσσο. Δημιούργησε προϋποθέσεις ανάδειξης κατηγοριών ανθρώπων και στο επίπεδο του διδακτικού προσωπικού, οι οποίοι δεν έχουν ούτε καν τα στοιχειώδη προσόντα. Πέραν τούτου ο νόμος αυτός επέτρεψε να ελεγχθούν τα πανεπιστήμια από δυνάμεις τέτοιες, οι οποίες δεν ενδιαφέρονται για την Παιδεία. Εάν συνεχίσουμε λοιπόν έτσι, τότε υπάρχει κίνδυνος να χάσουμε τα πάντα, αδυνατώντας να συναγωνισθούμε την υψηλόβαθμη Παιδεία των ξένων πανεπιστημίων.
Οι φοιτητοπατέρες» ισχυρίζονται, ότι: «εμείς βγάζουμε πρύτανη». Ο κόσμος δεν γνωρίζει, ότι η συμμετοχή των φοιτητών στην εκλογή του πρυτάνεως υπερέβη το 45%, ενώ έπρεπε να είναι μόνον 20%. Αντιλαμβάνεσθε λοιπόν, τι είδους συναλλαγές γίνονταν. Ορισμένοι πρυτάνεις στήριξαν την εκλογή τους σ’ αυτό τον τερατώδη μηχανισμό κι έφτασαν στο σημείο να παραθέτουν δεξιώσεις, μπάρμπεκιου κ.λπ. στην αγωνιώδη τους προσπάθεια να εξασφαλίσουν φοιτητικούς ψήφους.
Τώρα έχουμε επαγγελματίες φοιτητο-συνδικαλιστές, ο καθένας εκ των οποίων ανήκει και σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. Τα οφέλη, που αποκομίζουν από αυτό, είναι τεράστια, και όσον αφορά στην επιείκεια, με την οποία αντιμετωπίζονται στις εξετάσεις και στη δυνατότητα διορισμών τους σε θέσεις εντός και εκτός πανεπιστημίου, αλλά και όσον αφορά στην προετοιμασία τους για πολιτικές καριέρες και την αναρρίχησή τους στην εξουσία. Αυτή η κατηγορία, η οποία υποτίθεται ότι είχε το δικαίωμα να εκφράζει την άποψη του συνόλου των φοιτητών, κατάντησε να σημαίνει, ότι αυτοί οι φοιτητο-συνδικαλιστές καθόριζαν την πορεία του πανεπιστημίου!
- Κάποιος «φοιτητοπατέρας» δήλωσε δημόσια, ότι ο ίδιος έδινε από πριν κατάλογο με ονόματα φοιτητών, που «έπρεπε» ο καθηγητής να περάσει. Είναι αλήθεια αυτό;
- Βεβαίως, παρενέβαιναν και εκεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Εφ’ όσον υπήρχαν ενδοτικοί ή φιλόδοξοι καθηγητές, οι οποίοι θα έκαναν τα πάντα, για να ανεβούν τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας, όχι μόνον δεν τους επέπλητταν, αλλά είχαν και πλήρη εξάρτηση από αυτούς. Όμως δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε αυτό, παρ’ ότι συνέβαινε σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Υπάρχει μία μεγάλη κατηγορία καθηγητών, οι οποίοι είναι παράγωγα του νόμου 1268, ανελίχθηκαν δηλαδή επιστημονικά, όχι επειδή είχαν τα απαιτούμενα προσόντα ή παρουσίασαν κάποιο επιστημονικό έργο. Το 94% των βοηθών, που δεν είχαν ακόμη διδακτορικό το 1982, όταν άρχισε να ισχύει ο εν λόγω νόμος, σήμερα είναι τακτικοί καθηγητές. Το ίδιο ισχύει βεβαίως και για μία κατηγορία πρυτάνεων, αλλά δεν μπορούμε να πούμε αβασάνιστα, ότι όλοι οι πρυτάνεις είναι έτσι.
- Αληθεύει, ότι ορισμένοι καθηγητές επιτρέπουν στους προ-πτυχιακούς φοιτητές να διδάσκουν αντ’ αυτών, ενώ οι ίδιοι απουσιάζουν;
- Αυτό κι αν είναι μία κατάσταση εντελώς απαράδεκτη, που αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Το έχω ζήσει και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά και σε άλλα, να πηγαίνουν οι φοιτητές για εξετάσεις και ποτέ τους να μην έχουν δει τον καθηγητή τους στις αίθουσες, να τους είναι τελείως άγνωστος! Διότι πολλοί καθηγητές, αντί να διδάξουν οι ίδιοι, στέλνουν διάφορα πρόσωπα, όπως προπτυχιακούς φοιτητές, να διδάξουν, οι οποίοι απλώς παπαγαλίζουν το βιβλίο του καθηγητή τους.
- Στην Ελλάδα γιατί δεν αλλάζουν αντικείμενο διδασκαλίας οι καθηγητές, όπως γίνεται στα σοβαρά πανεπιστήμια του εξωτερικού;
- Πράγματι στα πανεπιστήμια του εξωτερικού κάθε καλοκαίρι, μετά το τέλος των εξετάσεων, γίνονται συσκέψεις των καθηγητών, οι οποίοι συζητούν το τι θα διδάξουν το επόμενο έτος. Γίνεται μία ανακατανομή της ύλης, προστίθενται νέα τμήματα της διδακτέας ύλης από τους καθηγητές, που αλλάζουν και εμπλουτίζουν το αντικείμενό τους. Αυτή η συνεχής επανάληψη, που γίνεται στην Ελλάδα, είναι ολέθρια, διότι είναι εις βάρος κάθε προόδου. Κατασκευάζουν ανθρώπους ικανούς μόνον για έναν αργό μηρυκασμό, εμποδίζοντας την πρόοδο και την εξέλιξη, που τρέχουν με γοργούς ρυθμούς. Στα πανεπιστήμιά μας υπάρχουν καθηγητές, οι οποίοι διδάσκουν επί δεκαετίες ολόκληρες την ίδια στάσιμη ύλη του δικού τους βιβλίου χωρίς όλα αυτά τα χρόνια να το έχουν ανανεώσει συμπεριλαμβάνοντας τα νέα δεδομένα, τις νέες έρευνες, τις ανακαλύψεις, τις νέες προτάσεις της Επιστήμης.
Μία κατηγορία καθηγητών αυτής της νοοτροπίας, που σας περιέγραψα προηγουμένως, γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα. Οι γνώσεις τους είναι τόσο περιορισμένες, ώστε δεν τολμούν ούτε και θέλουν να κοπιάσουν να μάθουν κάτι, προκειμένου να πάνε παραπέρα. Πολλοί καθηγητές ανεβαίνουν τις βαθμίδες αυτόματα, χωρίς να παράγουν έργο, χωρίς να καταβάλλουν κόπο.
Διαδικασία αναρρίχησης, που εγώ αποκαλώ «ακαδημαϊκή αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή». Σε αυτούς λοιπόν δεν αρέσουν οι προικισμένοι ερευνητές και τους καταδιώκουν, διότι ανατρέπουν τις εσωτερικές ισορροπίες. Τους θεωρούν ξένο σώμα, διότι η σύγκριση μαζί τους θα είναι συντριπτική.
- Άρα με στείρα πανεπιστήμια και με στείρα έρευνα τι αποτελέσματα θα έχουμε πλέον;
- Γενικότερα η σημερινή αντίληψη της Τεχνοκρατικής Παιδείας θέλει να δημιουργεί τέλεια γρανάζια της μεγάλης κοινωνικής μηχανής, τα οποία θα λειτουργούν ακριβώς όπως και τα διάφορα εξαρτήματα μιας μηχανής. Αλλά η Ελληνική Παιδεία είναι τόσο υποβαθμισμένη, που ούτε αυτό πετυχαίνει. Θέλουν οπωσδήποτε ανθρώπους σκλάβους και μαριονέττες, οι οποίοι συνειδητά η ασυνείδητα θα υπηρετούν το Σύστημα και τις σχέσεις κυριαρχίας ως έχουν, ώστε να μην απειλούν την υπάρχουσα παγιωμένη κατάσταση. Τα όπλα τους είναι η ασάφεια και εν συνεχεία η τύφλωση.
Οι αρχαίοι Έλληνες, που ήταν οι πρώτοι που συνέλαβαν τις ιδέες Άνθρωπος και Παιδεία, διακήρυξαν, ότι ο σκοπός της Παιδείας είναι να δημιουργεί ανθρώπους με ισχυρές και κριτικές προσωπικότητες. Το ίδιο έλεγε και ο Διαφωτισμός, αλλά σήμερα έχει καταργηθεί και η έννοια της Παιδείας και οι Αρχές του Διαφωτισμού. Αυτό είναι ένα νέο είδος Μεσαίωνα, πιο συγκεκαλυμμένο. Χτυπούν λίγο-λίγο τον εγκέφαλο, μέχρι να τον αχρηστεύσουν, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, ώστε να προστατεύονται από τις ανοιχτές συγκρούσεις και τις συνέπειες, που ακολουθούν.
- Γιατί επιτρέπουμε την παρέμβαση της Εκκλησίας στην Παιδεία; Δεν πρέπει να απομακρυνθεί η Εκκλησία από το Υπουργείο Παιδείας;
- Ένα μεγάλο μέρος του λαού δεν θέλει να αποκοπεί από την εκκλησιαστική παράδοση, και συνεπώς δεν είναι εύκολο να ανατραπεί η κατάσταση. Βεβαίως η Εκκλησία δεν στηρίζεται στην ελεύθερη γνώση, αλλά στην «εξ αποκαλύψεως». Τώρα μάλιστα, που οι πολιτικές ιδεολογίες βρίσκονται σε ύφεση, και ο «υπαρκτός Σοσιαλισμός» ηττήθηκε, το σύστημα βασίζεται σε δύο σκέλη: Το ένα σκέλος είναι, ότι ζούμε ή υποτίθεται ότι ζούμε το τέλος των ιδεολογιών, και το δεύτερο, ότι η όλη σύλληψη της έννοιας του Ανθρώπου και της έννοιας του Σύμπαντος ξαναγίνεται θεολογική. Οι θέσεις των Εκκλησιών και των θρησκειών παγκόσμια έχουν ενισχυθεί.
- Σήμερα έχουμε μία διαστροφή του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου;
- Το πανεπιστημιακό άσυλο έχει την έννοια της εξασφάλισης της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Το να χρησιμοποιείται όμως το πανεπιστήμιο ως χώρος εξόρμησης διαφόρων αλητοειδών στοιχείων όλων των κατηγοριών, ως χώρος παρασκευής εκρηκτικών για διάπραξη αδικημάτων πάσης φύσεως, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, η καταστροφή του πανεπιστημιακού εξοπλισμού και οι ξυλοδαρμοί, αυτό είναι εντελώς έξω από κάθε αντίληψη περί ασύλου. Γι’ αυτό τον λόγο σήμερα πλέον πρέπει να ξεκαθαριστεί τι σημαίνει άσυλο. Ανοχή σ’ αυτό το επίπεδο σημαίνει συνενοχή στα διαπραττόμενα αδικήματα.
- Η Παιδεία πρέπει να είναι δημόσια η ιδιωτική;
- Ο αείμνηστος καθηγητής Σάκης Καράγιωργας είχε δηλώσει, ότι η Δημόσια Παιδεία η θα αναβαθμισθεί και θα προχωρήσει θετικά ή θα καταποντισθεί. Όσον αφορά στο θέμα της Ιδιωτικής Παιδείας, το πράγμα δεν είναι απλό για τον εξής λόγο: Εάν δεν υπάρξουν μηχανισμοί ελέγχου, η Ιδιωτική Παιδεία μπορεί να σου περάσει θέσεις και απόψεις όλων των τάσεων, υποστηρίζοντας τα συμφέροντα των παγκόσμιων και κυρίαρχων οικονομικο-πολιτικών δυνάμεων. Ο κορμός της Παιδείας πρέπει να είναι δημόσιος, αλλά διαφωνώ και με την απόλυτη τοποθέτηση, ότι τάχα θα έρθουν τα πάνω-κάτω με την Ιδιωτική Παιδεία. Τα πάντα είναι θέμα ρυθμίσεων, και μπορούμε να τα ρυθμίσουμε. Η μεγίστη προσοχή πρέπει να δοθεί στο ποιοί θα είναι αυτοί, που θα ελέγχουν.
- Στο παρελθόν αγωνιστήκατε για τη διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας.
- Πρέπει να δώσουμε τη μάχη, και όχι μόνο για να σταματήσουμε την φθορά της Γλώσσας, αλλά για να πετύχουμε την ανάκαμψή της. Και η ανάκαμψη δεν γίνεται, εάν δεν αντιληφθούμε, ότι η Γλώσσα έχει συνέχεια και είναι υπόθεση όλων μας. Συνεπώς επάνοδος στις γλωσσικές ρίζες, στα αρχαία Ελληνικά. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται:
• Ενίσχυση των ωρών διδασκαλίας από το πρωτότυπο.
• Επανίδρυση των Κλασικών Λυκείων κ.λπ..
• Εκπαιδευμένοι φιλόλογοι, τους οποίους θα βοηθήσουμε με συστηματική επιμόρφωση, ώστε να γνωρίσουν τη Γλώσσα καλά, για να την διδάξουν σωστά.
Αγγελική Ρέτουλα
http://freeinquiry.gr/

Η συνειδητοποίηση της θνητότητας διαμορφωτής ηθικής και κινητήριος δύναμη του Ελληνικού Πολιτισμού

«Θνητά φρόνει», Περίανδρος ο Κορίνθιος – δελφικό παράγγελμα
Κάθε συλλογισμός επάνω στη θνητότητα δεν μπορεί παρά να είναι συλλογισμός επάνω στη ζωή και επίσης επάνω στον Χρόνο.
Οι Έλληνες αντιλήφθηκαν τον θάνατο σαν μέρος της ζωής και μάλιστα σαν την τελευταία και μεγαλειώδη πράξη του ανθρώπινου δράματος. Ο θάνατος είναι παρών στην ελληνική σκέψη και τέχνη, τουλάχιστον, ισάριθμες φορές με τη ζωή. Τιμήθηκε μάλιστα και σαν θεός, όπως φαίνεται στον γνωστό ορφικό ύμνο(1). Στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης υπάρχει και άγαλμά του, το οποίο όμως παραπέμπει εμφανώς στον θεό… Έρωτα. Η συμφιλίωση των Ελλήνων με το κατ’ εξοχήν αναπόφευκτο και αμετάκλητο γεγονός της ύπαρξης τους οδήγησε σε μια νηφάλια επίγνωση του θνητού ρόλου τους και σε μια στάση ζωής, η οποία αρχικά εξυμνήθηκε από την ποίηση και αργότερα επικυρώθηκε από την επιστήμη (φιλοσοφία):
Oι τελευταίοι υπερασπιστές των Θερμοπυλών θα πολεμήσουν ακριβώς όπως οι – προ επτά αιώνων- πρόγονοί τους ομηρικοί ήρωες, για να αρπάξουν από τους Πέρσες το σώμα του νεκρού Λεωνίδα, παρ’ όλο που γνωρίζουν, ότι σε λίγη ώρα θα είναι και οι ίδιοι νεκροί και δεν θα μπορέσουν να τού απονείμουν τις αρμόζουσες τιμές. Από την άλλη, «Λεωνίδης πίπτει ανήρ γενόμενος άριστος» και όχι «ο Λεωνίδας σκοτώθηκε», γράφει ο Ηρόδοτος(2): ο θάνατος μπορεί ίσως να γίνει μια απονομή αριστείας σε μια ζωή γεμάτη νόημα και πληρότητα. Η συμφιλίωση με τη θνητότητα φαίνεται και στον προαναφερθέντα ορφικό ύμνο, όπου το μόνο που ζητείται από τον Θάνατο είναι να μην έρχεται πρόωρα, πριν δηλαδή εξαντληθούν τα χρονικά περιθώρια για μια ολοκληρωμένη ζωή.
Η θνητότητα ως κεντρική φαντασιακή σημασία στον Ελληνικό Πολιτισμό
Δεν θα ήταν υπερβολή εάν λέγαμε, ότι οι Έλληνες είναι αυτοί που ανακάλυψαν την θνητότητα: «Η ανθρωπότητα σπαταλά τον χρόνο της με ιστοριούλες για την αθανασία σε όλες της τις μορφές. Είναι περίεργο κι όμως αληθινό: οι Έλληνες ανακάλυψαν το γεγονός ότι υπάρχει ένας τελειωτικός θάνατος, οριστικός θάνατος –«τέλος θανάτοιο», επαναλαμβάνεται συνέχεια στην Ιλιάδα- ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο να πούμε πάνω σ’ αυτό, δεν είναι δυνατό να του δώσουμε άλλη σημασία, να τον μετουσιώσουμε και να τον ωραιοποιήσουμε».(3)
Μια ζωή πληρότητας δεν νιώθει την ανάγκη να αναζητήσει οτιδήποτε σε κάποιον «άλλον» κόσμο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, όποιος κατατρύχεται με το εάν υπάρχει επιβίωση μετά τον βιολογικό θάνατο, είναι κάποιος που δεν είναι ευχαριστημένος από τη ζωή του. Ωστόσο, η ορθότητα των απαντήσεων τις οποίες παίρνουμε, εξαρτάται πάντα από την ορθότητα των ερωτημάτων που διατυπώνουμε. Σε μια τέτοια περίπτωση το σωστό ερώτημα είναι το εάν υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο και πώς μπορούμε να την ορίσουμε. Προς αυτήν την κατεύθυνση εργάστηκαν οι περισσότεροι Έλληνες φιλόσοφοι.
Θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι ο θάνατος (με την έννοια της μεταφυσικής αβεβαιότητας) άρχισε να απασχολεί τους Έλληνες μόνον όταν, λόγω του μαρασμού των πολιτικών τους κοινοτήτων, η ζωή τους έχασε την πληρότητα και το νόημα που τής έδινε μέχρι τότε η συγκρότησή τους σε αυτές και έγινε αβέβαιη. Η εποχή εκείνη (4ος αι. π.Χ. και μετά) μοιάζει από πολλές απόψεις με τη δική μας. Μέχρι εκείνη την περίοδο η επικρατούσα αντίληψη, όπως εκφραζόταν στα ομηρικά έπη, ήταν, ότι οποιαδήποτε μορφή μεταθανάτιας επιβίωσης ήταν πολύ χειρότερη ακόμα κι από την αθλιότερη ζωή (βλ. λ.χ. τον γνωστό διάλογο Αχιλλέα και Οδυσσέα στην Οδύσσεια). Τότε μόνο είναι που σημειώνεται μια στροφή, κυρίως μέσω του Πλάτωνος, προς την εξιδανίκευση της ψυχικής αθανασίας. Από την άλλη πλευρά, η φιλοσοφία της ελληνιστικής εποχής (επικουρισμός, κυνισμός, στωικισμός) επιχείρησε να επαναπροσδιορίσει, χωρίς καταφυγές σε νεφελώδεις μεταφυσικούς συλλογισμούς, την χαμένη πληρότητα της καθημερινής ζωής. Η αταραξία απέναντι στον θάνατο θεμελιώθηκε και με επιστημονικό πλέον τρόπο, επάνω στην λογική θέαση του εαυτού και της ζωής.
Η φιλοσοφία ωστόσο δεν καταπιάστηκε απευθείας με την εν θανάτω κατάσταση, αφού είναι αδύνατον να έχουμε κάποια πραγματική γνώση της (μόνο οι σωτηροαπατεώνες «γνωρίζουν» κάτι γι’ αυτήν) αλλά, με την τέχνη τού ζειν. Όποιος έχει μάθει να ζει, έχει επιτύχει κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή εξοικείωση με την έννοια του προσωπικού του θανάτου («εξοικείωση» με τον προσωπικό θάνατο, έστω στρατευμένη και υστερική, διαθέτουν π.χ. και οι ζωσμένοι βόμβες Ταλιμπάν και οι αυτόχειρες τελευταίοι πραιτωριανοί του Χίτλερ, παρ’ όλο που χαρακτηρίζονται ιστορικώς από απελπιστική άγνοια της τέχνης του ζειν).
Όποιος έχει μάθει να ζει, πετυχαίνει ώστε, ο θάνατός του να σημαίνει κάτι, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για την ανθρώπινη προσπάθεια στο σύνολό της: «Πρέπει όμως να πάμε και πιο μακριά και να διακρίνουμε μεταξύ του θανάτου που υφιστάμεθα και του θανάτου που επιλέγουμε. Αν περιοριζόμαστε στη διαπίστωση ότι οι Έλληνες –πράγμα ήδη εκπληκτικό- είναι οι πρώτοι που ανακάλυψαν ότι ο άνθρωπος είναι θνητός με την οριστική και τελική έννοια, θα ήταν βέβαια πολύ ενδιαφέρον, θα μέναμε όμως στην απλή γνώση μιας μόνο πλευράς του ανθρώπου ως θνητού ζωικού οργανισμού. Τα βόδια πεθαίνουν, τα άλογα πεθαίνουν, οι άνθρωποι επίσης πεθαίνουν Προφανώς το ουσιώδες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο προχωρεί παραπέρα. Υπάρχει όχι μόνο η γνώση της θνητότητάς μας αλλά η επιλογή του τρόπου θανάτου και η επιλογή του ίδιου του θανάτου. Τα δύο ίσως σημαντικότερα πρόσωπα του ελληνικού φαντασιακού, το πρώτο στην αρχή του, ένας πλασματικός ήρωας, ο Αχιλλέας και το άλλο στην κατάληξή του, ο Σωκράτης, προσωπικότητα σαφώς ιστορική και υπαρκτή, επιλέγουν και οι δύο τον θάνατο» (3).
Ο τρόπος που έφυγαν ο Σωκράτης, ο Επίκουρος, ή ο Ιουλιανός, συζητώντας με τους φίλους τους και υπηρετώντας την φιλοσοφική αναζήτηση μέχρι τις τελευταίες στιγμές τους, είναι τόσο χαρακτηριστικά ηρωικός όσο και αυτός των ομηρικών ηρώων. Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι αντιπροσωπευτικά παραδείγματα, όπου η επιλογή του θανάτου, ή του τρόπου θανάτου, ή της τελικής αντιμετώπισής του, αποτελούν ακρότατη συνέπεια και απόρροια μιας προηγουμένως επεξεργασμένης τέχνης του ζειν.
Ο θάνατος του ανθρώπου είναι μια φυσική διαδικασία, αντίστοιχη με άπειρες άλλες διαδικασίες, που συμβαίνουν ενδοσυμπαντικά από το μακρόκοσμο έως το μικρόκοσμο στο πλαίσιο της διαρκούς ροής και της φυσικής εξέλιξης.
Σύμπας ο Ελληνικός Πολιτισμός εξελίχθηκε έχοντας σαν διαρκές σημείο αναφοράς την επίγνωση ότι δεν υπάρχει περίπτωση αποφυγής των Κοσμικών διαδικασιών, όπως η φθορά και ότι, ο άνθρωπος είναι θνητός χωρίς κανένα μεταφυσικό καταφύγιο. Αλλά η συνειδητοποίηση της θνητότητας αντί να οδηγήσει σε μια στάση παραίτησης, διαμόρφωσε μια ηθική αγώνα και προσπάθειας και έγινε η κινητήρια δύναμη του Eλληνικού Πολιτισμού. Κατ’ αυτόν τον φαινομενικά παράδοξο τρόπο η επίγνωση της θνητότητας έγινε η αιτία της αθανασίας (=διαχρονικότητας) αυτού του πολιτισμού: ο μόνος ασφαλής τρόπος να γίνει κανείς αθάνατος είναι να περάσει από εδώ αφήνοντας πράγματα στα οποία θα ανατρέχουν οι επόμενοι. Γιατί, ό,τι δεν συμβαίνει σε αυτόν εδώ τον, μοναδικό επιβεβαιωμένα υπαρκτό, Κόσμο, είτε «συμβαίνει» κάπου αλλού (π.χ. σε κάποιο μεταφυσικό επέκεινα), είτε δεν συμβαίνει καθόλου και επομένως σε καμία περίπτωση δεν μάς αφορά. Η ρήση «θνητά φρόνει», όταν εφαρμόζεται, εγκαθιδρύει στη ζωή μας το μέτρο του χρόνου και των δυνατοτήτων μας και ως τέτοια έχει ένα πραγματικά απελευθερωτικό μήνυμα. Μας προτρέπει να οικειοποιηθούμε πλήρως το πέρασμά μας από αυτόν τον κόσμο και να διακρίνουμε τί του δίνει νόημα και πληρότητα και τί τού τα αφαιρεί.
Η απουσία της θνητότητας ως φαντασιακής σημασίας στο σύγχρονο πολιτισμό
Αντίθετα με την Ελληνική Αρχαιότητα, όπου η θνητότητα υπενθυμίζεται διαρκώς έχοντας εκληφθεί ως δημιουργική παρακίνηση, ο σημερινός πολιτισμός στρουθοκαμηλίζει ότι την αγνοεί: «Όλος ο σύγχρονος κόσμος υπάρχει σε μικρογραφία μέσα σ’ αυτή την κατάσταση. Και τι σημαίνουν όλα αυτά, αν προχωρήσουμε πέρα από την απλή περιγραφή; Σημαίνουν προφανώς μιαν ακόμα ξέφρενη φυγή μπροστά στον θάνατο και τη θνητότητα, που άλλωστε όπως ξέρουμε είναι εξορισμένοι από την σημερινή ζωή. Ο θάνατος αγνοείται, δεν υπάρχει πένθος, ούτε δημόσιο, ούτε τελετουργικό. Και αυτό επίσης, ανάμεσα στ’ άλλα, προσπαθεί να συγκαλύψει η συσσώρευση των σκουπιδοπροϊόντων, η καθολική δια-σκέδαση, οι οποίες όμως, όπως γνωρίζουμε από τις νευρώσεις, το μόνο που τελικά αντιπροσωπεύουν είναι και πάλι ο θάνατος, ένας θάνατος αποσταγμένος και μετασχηματισμένος σε ψιλή μονέδα της καθημερινής ζωής. Θάνατος της δια-σκέδασης, θάνατος κοιτάζοντας μιαν οθόνη όπου συμβαίνουν πράγματα που δεν τα ζεις και δεν θα μπορούσες ποτέ να τα ζήσεις. Το μοντέρνο άτομο ζει με έναν ξέφρενο ρυθμό για να λησμονεί τόσο το ότι είναι θνητό όσο και το ότι όλα όσα κάνει δεν έχουν απολύτως κανένα νόημα».(4)
Όσο περισσότερο βυθιζόταν το άτομο και η κοινωνία στην αβεβαιότητα και την ανασφάλεια και ο κόσμος μεταβαλλόταν από αιτιοκρατούμενο βασίλειο της Ανάγκης σε παραπαίον βασίλειο της Τύχης, τόσο περισσότερο το πνεύμα αποπροσανατολιζόταν και η θνητότητα βιωνόταν με τρόμο. Ο τρόμος απέναντι στον θάνατο, όπως τον επεξεργάστηκε ο χριστιανισμός, έγινε βασικό εργαλείο, ειδικά στα χέρια των εξουσιαστών τής ύστερης αρχαιότητας και τού Μεσαίωνα: η ανασφάλεια στα περί τού βίου, η οποία εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, μετά από ένα σημείο καταλήγει –ή οδηγείται έντεχνα- σε νευρώσεις (ενοχές παντός είδους, «προπατορικά αμαρτήματα» κλπ.) που έχουν αναχθεί στο υποτιθέμενο μεταφυσικό πεδίο. Για δύο σχεδόν χιλιετίες ο κόσμος μεταβλήθηκε σε στέπα μιας καλπάζουσας ανατολίτικης μεταφυσικής (της μόνης γνήσιας μεταφυσικής (5)), που «εξηγούσε» την «κατάπτωση» του ανθρώπινου είδους και παρηγορούσε με ένα απλοϊκό μεταθανάτιο δίκαιο και με την εξίσου αφελή ελπίδα σε ένα αόριστο «βασίλειο των Ουρανών». Η πλήρης απαξίωση της ζωής που εγκαθιδρύθηκε με τον χριστιανισμό άφησε έκτοτε τα σημάδια της στον συλλογικό ψυχισμό. Με τέτοιον μάλιστα τρόπο που, παρ΄ όλη την ευεργετική επίδραση του Διαφωτισμού, η χριστιανική αρνητική αποτίμηση της ζωής ως μιας απέραντης ματαιότητας δεν έγινε κατορθωτό να μετασχηματιστεί σε κάτι πιο ενεργητικό από μια μη-αποτίμηση και, τελικά, μη-στάση. Γιατί, οι μεταδιαφωτιστικές δυτικές κοινωνίες (πλην της Ελλάδας) περιόρισαν μεν τη χριστιανική μιζέρια στους ιδιόκτητους χώρους της απομονωνόντάς την από τις διαδικασίες της κοινωνίας (βλ. διαχωρισμός θρησκείας-πολιτείας) αλλά, δεν κατόρθωσαν να ξανακάνουν αρκετά γόνιμη την καμένη –ψυχική- γη που άφησε πίσω της η θεοκρατία. Κάτι που δίνει το δικαίωμα στους απολογητές της τελευταίας να εκδηλώνουν με κάθε ευκαιρία τη χαιρεκακία τους.
Η κοινωνία της –πολύ συζητήσιμης- «αφθονίας» αποτελεί μόνο μια απομίμηση της ζωής, ταιριαστή μόνο σε χρονίως παράλυτους που θεραπεύτηκαν αλλά, στο μεταξύ έχουν ξεχάσει να περπατούν. Από το βασίλειο της Ανάγκης, περάσαμε στο βασίλειο της Τύχης και πρόσφατα στο βασίλειο της Ψευδαίσθησης, του Θεάματος: «Η συνείδηση-θεατής, ακινητοποιημένη μέσα στο πλαστοποιημένο κέντρο της κίνησης του κόσμου της , δεν αναγνωρίζει πια στη ζωή της ένα πέρασμα προς την πραγμάτωση και τον θάνατό της. Αυτός που παραιτήθηκε από την ανάλωση της ζωής του δεν μπορεί πια να παραδεχτεί τον θάνατό του. Η διαφήμιση ασφαλειών ζωής υπονοεί μόνο πως είναι ένοχος όποιος πεθαίνει, χωρίς να έχει εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του συστήματος μετά από αυτή την οικονομική απώλεια. Η διαφήμιση του “american way of death” προβάλλει επίμονα την ικανότητά της να διατηρεί, σ’ αυτή τη συγκυρία, το μεγαλύτερο μέρος των ε π ι φ α ι ν ο μ έ ν ω ν της ζωής. Σ’ όλα τ’ άλλα μέτωπα των διαφημιστικών βομβαρδισμών, απαγορεύεται αυστηρά να γεράσεις. Λες και το ζήτημα είναι να χορηγηθεί στον καθένα ένα «κεφάλαιο-νιότη», πράγμα το οποίο επειδή δεν θα γνώριζε παρά μόνο μια μέτρια χρήση, δεν θα μπορούσε γι’ αυτόν τον λόγο, να αποκτήσει τη διαρκή και σωρευτική πραγματικότητα του χρηματιστικού κεφαλαίου. Αυτή η κοινωνική απουσία του θανάτου είναι ταυτόσημη με την κοινωνική απουσία της ζωής» (6) .
Στη νεώτερη εποχή, η απαλλαγή από τη χριστιανική θανατολαγνεία και την χριστιανική άποψη περί ματαιότητας τούτης της ζωής, δεν ήρκεσε για να οδηγήσει από μόνη της στην γνώση τού ευ ζην, την οποία είχαν κατεξοχήν προσδιορίσει οι Έλληνες φιλόσοφοι. Η απροθυμία για την αναζήτηση ενός γεμάτου νόημα («ένδοξου») βίου μετατρέπει τους ανθρώπους σε χωρίς ταυτότητα ισοπεδωμένους νεκροζώντανους, παρά την επίπλαστη ευμάρεια, την οποία ενδεχομένως επικαλούνται.
Η μη επίγνωση της θνητότητας στερεί από τη δημιουργική βίωση του Χρόνου: δεν είναι μόνο το γήρας που «απαγορεύεται» από την γεμάτη ανασφάλειες αισθητική του σημερινού πολιτισμού, αλλά και η παιδικότητα και η νεότητα. Οι άνθρωποι ρίχνονται από πολύ μικρές ηλικίες σε έναν ηλίθιο και γενικευμένο (αντι)κοινωνικό ανταγωνισμό, σαν να κυνηγούν ένα καρότο, που κάποιος κουνάει επιδέξια μπροστά στη μύτη τους. Πρόκειται για ένα γενικευμένο εξελικτικό χασομέρι, το οποίο μόνο καταχρηστικά και κατ’ ευφημισμόν αποκαλείται «άμιλλα». Σε αυτή την κατάσταση τον ρόλο του κύριου νεροκουβαλητή παίζει φυσικά το εκπαιδευτικό σύστημα. Η πλειοψηφία αρέσκεται να ζει τον, κατά Σωκράτη, «ανεξέταστον βίον», μια ζωή ετοιματζίδικη και «φασόν»: εκφράζεται συχνά από πολλούς το παράπονο ότι, η ζωή τούς έφυγε μέσα από τα χέρια (εννοώντας ασυνείδητα ότι δεν έχουν κάνει τίποτα δημιουργικό στη ζωή τους), ή ότι γέρασαν πριν την ώρα τους.
Μια ζωή που δεν έχει εξοικειωθεί νηφάλια με την θνητότητα είναι μια ζωή έξω από τον Χρόνο (ας υπενθυμιστεί ότι η μόνη κατάσταση που στέκει εκτός Χρόνου, δηλαδή παραμένει αμετάβλητη, είναι ο θάνατος). Το πέρασμα από τον Κόσμο δεν γίνεται αντιληπτό στη χρονική του συνάφεια. Η επικοινωνία με τις προηγούμενες και τις επόμενες γενιές καταργείται: δεν υφίσταται πλέον κανένα αίσθημα συνέχειας με τους προηγούμενους και τους επόμενους. Η ξέφρενη φυγή από την θνητότητα οδηγεί στον μηδενισμό και φέρνει ακόμα πλησιέστερα στον θάνατο: Aν η θεοκρατία παρέδωσε καμένο ψυχοπνευματικό έδαφος, ο σημερινός πολιτισμός συμπεριφέρεται στον πλανήτη σαν να μην υπάρχει αύριο, σαν να μην πρόκειται να τον παραδώσει στους επόμενους.
Μια κοινωνία που έχει απωθήσει τη θνητότητα είναι κοινωνία χωρίς παρελθόν και, φυσικά, χωρίς μέλλον. Μια κοινωνία παντελώς αδύναμη για να δημιουργήσει κάτι που να είναι διαρκούς αξίας. Είναι επίσης μια κοινωνία με σοβαρό πρόβλημα ταυτότητας, χωρίς αυτοπαράσταση (4) και με το ένα πόδι μέσα στη Νεύρωση. Η ζωή σε μια τέτοια κοινωνία είναι κάτι για το οποίο δεν σκέφτεται να αγωνιστεί («πεθάνει») κανείς γιατί, πρωτίστως δεν αξίζει να τη ζει. Και αντιστρόφως: είναι μια ζωή την οποία δεν ζει πραγματικά κανείς, ακριβώς γιατί δεν αξίζει να πεθάνει γι’ αυτήν.
Η εθελοτυφλία απέναντι στη θνητότητα είναι η σκοτεινή πλευρά του σημερινού αξιακού συστήματος, του σημερινού φαντασιακού, αλλά και του σημερινού πολιτισμού εν γένει.

Παραπομπές:
(1): Δ. Π. Παπαδίτσα και Ελένης Λαδιά, Ορφικοί ύμνοι, εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας, Αθήνα 1997.
(2): Ζ, 224.
(3): Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Ελληνική Ιδιαιτερότητα, εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2007.
(4): Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Άνοδος της Ασημαντότητας, εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα 2000.
(5): Αν εξαιρέσουμε τις περιθωριακές εκφράσεις του ελληνικού πνεύματος (δηλ. τον πυθαγορισμό, τον πλατωνισμό και τα παράγωγά τους), όχι μόνο η ευρέως διαδεδομένη ομηρική, αλλά και όλες οι άλλες αντιλήψεις των Ελλήνων για την οποιαδήποτε τύχη μας μετά τον βιολογικό θάνατο, διατυπώθηκαν ως λογικές υποθέσεις, που αφορούν εντός των ορίων της Φύσης και άρα κατά κανένα τρόπο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως «μεταφυσικές».
(6): Γκυ Ντεμπόρ, Η Κοινωνία του Θεάματος, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα 1986.
Θεόδωρος Α. Λαμπρόπουλος
http://freeinquiry.gr/

Λαθρομετανάστευση: Η μεγαλοσύνη της ελληνικής ψυχής αντιμέτωπη με τη λοιδωρία του επίσημου κράτους στο Αγαθονήσι...

«Έρχονται εδώ αραιά και που, στη χάση και στη φέξη, δείχνουν ότι κατανοούν τη σοβαρότητα του προβλήματός μας, άλλες φορές μας γεμίζουν υποσχέσεις, άλλες μας ξεφουρνίζουν διάφορες θεωρίες επίλυσης του προβλήματος και άλλες πάλι με ύφος σνομπ μας αντιμετωπίζουν συγκαταβατικά. Μας επαινούν γιατί αυτοπροαιρέτως παραμείναμε στο ακριτικό νησί μας, φύλακες όπως μας λένε του Ελληνισμού. Λόγια πολλά, λόγια παχιά και στο τέλος ένα μεγάλο μηδενικό. Όλα έχουν ένα κοινό παρονομαστή. Δεν γίνεται τίποτε, δεν κουνιέται φύλλο. Κι’ αν μετά τους ψάξεις στο τηλέφωνο, για όσα υποσχεθήκανε, δεν τους βρίσκεις ποτέ. Σαν μην πέρασαν ποτέ από εδώ». Όταν διάβασα στις εφημερίδες ότι οι εθνοφύλακες του Αγαθονησίου, παρέδωσαν τον οπλισμό τους, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αδιαφορία της πολιτείας στο μεγάλο πρόβλημα των λαθρομεταναστών που κυριολεκτικά σαρώνουν το μικρό νησί τους, πήρα την απόφαση να πάω αμέσως εκεί, να δώ και να ζήσω το πρόβλημα από πρώτο χέρι. Πιστεύω ότι όταν αποχωρείς από την υπηρεσία σου, μπορείς να προσφέρεις και από άλλο μετερίζι, δείχνοντας ότι όσα έλεγες πριν, τα πίστευες και τα υπηρετείς δια βίου. Ξεκίνησα από το Λακκί της Λέρου με το πλοίο Κάλυμνος. Περάσαμε από τους Λειψούς και πιάσαμε Πάτμο. Απ’ εκεί βάλαμε πλώρη για τους Αρκιούς. Καθόμουνα βυθισμένος στις σκέψεις μου, όταν δίπλα μου μια παιδική φωνή με ξύπνησε από το λήθαργο. «Μαμά-μαμά κοίτα κάτι νερά πράσινα». Πήγα προς τη κουπαστή, και το βλέμμα μου απλώθηκε στα πανέμορφα φιόρδ του συμπλέγματος των Αρκιών. Δίπλα μου ένας ξένος είχε μείνει άφωνος, ψιθυρίζοντας συνεπαρμένος «my God». Όσο πλησιάζαμε στο κύριο νησάκι τόσο τα νερά γινόντουσαν σμαραγδένια και προκλητικά, να μη σε αφήσουν ποτέ να φύγεις. Σκέφτηκα ότι όποιος φύγει από αυτή τη ζωή, χωρίς να δει τους Αρκιούς, είναι πραγματικά πολύ αδικημένος. Εκεί όμως είναι και η ευθύνη του σύγχρονου Ελληνικού κράτους, που άφησε αναξιοποίητο αυτό τον φυσικό πλούτο και έφυγε ο κόσμος και ρημάξανε τα πάντα, βορά στη τουρκική βουλιμία. Μόλις βγήκα στο Αγαθονήσι συναντήθηκα με το πρόεδρο της κοινότητας κ. Κόττορο Ευάγγελο. Ήταν ο δάσκαλος του νησιού και τώρα πρόεδρος, γιός του επίσης δασκάλου Κων/νου Κότορου. Τον αναφέρω γιατί ήταν ο δάσκαλος που επί ιταλικής κατοχής διέσωσε τα Ελληνικά γράμματα και τη ταυτότητα των παιδιών. Όταν οι ιταλοί του επέβαλαν βιαίως να διδάσκει μόνο στην ιταλική γλώσσα, αυτός αρνήθηκε επιμόνως, αντιστάθηκε σθεναρά, με αποτέλεσμα να τον διώξουν. Αυτός και η οικογένειά του στερήθηκαν ακόμα και το ψωμί. Αυτοί οι γενναίοι δάσκαλοι διέσωσαν τη γλώσσα μας σε καιρούς δύσκολους και έτσι επιβίωσε ο Ελληνισμός σε όλες τις γωνιές αυτού του τόπου. Αυτά για τους αμπελοφιλόσοφους και τους νεωτερικούς. Ευθύς εξ αρχής στη συζήτησή μας με το πρόεδρο διαχωρίσαμε το ανθρωπιστικό θέμα από τα προβλήματα που δημιουργεί η παρουσία τόσων λαθρομεταναστών στο νησί. Στα πρώτα χρόνια όλοι οι κάτοικοι είχαμε αφοσιωθεί στη περίθαλψη των ανθρώπων αυτών, μου διηγήθηκε, γιατί πραγματικά ήταν σε αξιοθρήνητη κατάσταση. Μαζεύαμε ρούχα, μαγειρεύαμε φαγητά, γλυκά, φρούτα και ότι άλλο μπορούσε να απαλύνει το πόνο αυτών των ανθρώπων. Ένα παιδί που περνούσε εκείνη την ώρα δίπλα μας το φώναξε ο πρόεδρος και μου το σύστησε. Ήταν ο Βαλάντης Κ. ο οποίος όταν πρωτοείδε ένα παιδάκι που το κρατούσε σφιχτά η μάνα ξυπόλητο και βρεγμένο, έβγαλε τις κάλτσες του και τα παπούτσια του και τη παρακάλεσε να του τα φορέσει. Ο Βαλάντης είναι η προσωποποίηση του φιλόξενου Αγαθονησιώτη. Όμως με τη πάροδο του χρόνου το κύμα των λαθρομεταναστών από τη Τουρκία μεγάλωνε. Το απίθανο Ελληνικό κράτος έκανε πως δε καταλάβαινε το πρόβλημα για αρκετά χρόνια. Το έσπρωξε στους φιλότιμους κατοίκους και άστους να βουρλίζονται. Όμως τα πράγματα με τα χρόνια χειροτέρεψαν και οι πέντε- δέκα λαθρομετανάστες γίνανε εκατό και διακόσιοι τη βδομάδα και οι έρμοι οι 140 συνολικά Αγαθονησιώτες ήταν πια ανίκανοι να τους περιθάλψουν. Ο πρόεδρος κρατά λεπτομερή στοιχεία. Το 2008, μου λέει περάσανε 4702 συν άλλοι 1500 προς Πάτμο σύνολο 6202. Φέτος έχουμε ήδη ξεπεράσει τους 2500 ενώ την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι ήταν 1300, άρα έχουμε αύξηση εκατό τοις εκατό μέχρι τώρα, γιατί είναι άγνωστες οι βουλές των Τούρκων στο μέλλον. Έρχονται συνήθως με φουσκωτές βάρκες. Αν βρεθούν μπροστά σε σκάφος του Ελληνικού λιμενικού, σκίζουν ένα ή δυο αεροθαλάμους και μπαίνει το νερό, ούτως ώστε να αναγκασθεί το πλήρωμα του σκάφους να τους περισυλλέξει από τη θάλασσα. Είναι ανθρωπίνως αδιανόητο να εγκαταλείψει κανείς ανθρώπους και δη μανάδες με μωρά στη τύχη τους μέσα στη θάλασσα. Αν δεν βρεθούν μπροστά σε σκάφος βγαίνουν στη ξηρά και προωθούνται προς τους τρείς συνοικισμούς του νησιού. Συνήθως βγαίνουν σε μια μικρονησίδα, το Νερονήσι, και από εκεί καλούν βοήθεια ή κολυμπώντας περνούν στο Αγαθονήσι,( η απόσταση είναι εβδομήντα μέτρα). Ξεχύνονται νύχτα μέρα μέσα στα σπίτια ζητώντας τροφή, νερό, κατάλυμα, ιατρική βοήθεια και χώρους βασικών βιολογικών αναγκών. Τις πρώτες μια-δυο μέρες είναι φοβισμένοι και διστακτικοί, όσο όμως περνούν οι μέρες και παραμένουν στο νησί γίνονται σιγά-σιγά απειλητικοί γιατί οι ανάγκες το επιβάλλουν. Δυστυχώς η πολιτεία τους αφήνει τις περισσότερες φορές και μια βδομάδα, με αποτέλεσμα τα προβλήματα να διογκώνονται τραγικά και το χειρότερο είναι ότι δεν γίνεται ούτε μια απλή υγειονομική εξέταση αυτών των ανθρώπων. Κινδυνεύουμε από επιδημίες μου επισημαίνει ο πρόεδρος. Η αστυνομία (τέσσερεις αστυνομικοί και δύο δόκιμοι) πρέπει να τους μαζέψουν, να τους ταΐσουν και να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες τους. Τη νύκτα φυλάνε βάρδιες και χρησιμοποιούνται και για συνοδεία των λαθρομεταναστών από το νησί. Είναι αδύνατο να ανταποκριθούν. Σκεφθείτε ότι ο αρμόδιος φορέας, το υπουργείο εσωτερικών, δεν επισκέφθηκε ποτέ το νησί με οποιονδήποτε εκπρόσωπο. Στους πρόχειρους χώρους υγιεινής επικρατεί αθλιότης. Κοιμούνται κατά γης μέσα σε δυο μικρά δωμάτια όσοι χωράνε και οι πολλοί έξω, μέσα στις πέτρες, στο χώμα και στα χαμόκλαδα. Την ημέρα δεν έχουν μια σκιά για να σταθούν. Κατά χώρα προέλευσης κάνουν και φατρίες, ικανές να συγκρουσθούν πολύ βίαια μεταξύ τους. Η κατάσταση σιγά-σιγά εκτραχύνεται, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να έχουν περιέλθει σε αναγκαστική άμυνα. Ο πρόεδρος έχει φτιάξει μια αποθήκη με ρούχα , παπούτσια, τρόφιμα και άλλα χρειώδη, που του στέλνουν φιλανθρωπικοί σύλλογοι και η εκκλησία από όλη την Ελλάδα και τα μοιράζει στις φουρνιές που ανεβαίνουν στο νησί. Άφησα το πρόεδρο με τον οποίο βεβαίως είχα επανειλημμένες συναντήσεις μέρα και νύχτα και για ένα διήμερο και περπάτησα να ακούσω και τις απόψεις των απλών ανθρώπων. Η κυρία Παρασκευή Μ. που διατηρεί ταβέρνα ήταν πραγματικά αγανακτισμένη για όσα υποφέρει αυτή και η οικογένειά της. Ξεκινήσαμε από μια καλύβα και φτιάξαμε αυτό τον ωραίο χώρο μου είπε. Έξοδα, ταλαιπωρίες, να φέρνεις τα υλικά με τα πλεούμενα, τους τεχνίτες από μακριά, για να κτίσεις τη μικρή αυτή επιχείρηση για να ζήσεις. Σπουδάζω δυο παιδιά και τώρα δεν ξέρω τι θα μου συμβεί αύριο. Με έχουν κατ’ επανάληψη κλέψει. Τους έχω μέρα -νύχτα στα πόδια μου, γιατί ο σταθμός της αστυνομίας είναι δίπλα μου. Μαγειρεύω κάθε μέρα γι’ αυτούς , με εντολή της αστυνομίας και με την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα πληρωθούμε, αλλά αυτό δεν έχει γίνει ακόμη. Ο κ. Χαράλαμπος Κ. διατηρεί με τη σύζυγό του μίνι μάρκετ στο Μεγάλο χωριό και παράγει εκλεκτό βραβευμένο τυρί. Η κατάσταση μου λέει είναι ανυπόφορη. Ο Γρηγόρης που κάθεται μαζί μας την χαρακτηρίζει τραγική. Ο Γιάννης Κ. προσφέρθηκε να με μεταφέρει με το αυτοκίνητό του. Είμαστε όμηροι μου είπε μιας κατάστασης που ήρθε από το πουθενά. Ο Μανώλης Κ. μου λέγει ότι όταν έλειπε η μάνα του, μπήκαν στο σπίτι της λαθρομετανάστες. Πήραν μερικά πράγματα αλλά το χειρότερο είναι ότι αφοδεύσανε παντού, αφήνοντας το σπίτι σε άθλια κατάσταση. Το βράδυ ως αργά συνεργαστήκαμε με το πρόεδρο. Συναντηθήκαμε και με τον επικεφαλής των Εθνοφυλάκων που παρέδωσαν τον οπλισμό τους στο πρόεδρο της κοινότητος. Ο Κων/νος Κ. μου εξήγησε ότι οι επιλογές τους είναι πια λίγες, σχεδόν μία, να φύγουν αυτοί από το νησί για να γλιτώσουν. Η αδιαφορία του κράτους κάνει το μέλλον μας επισφαλέστατο, μου λέγει. Παραδώσαμε τα όπλα μήπως και συγκινηθούν οι αρμόδιοι. Του είπα ότι διαφωνώ με αυτή την ενέργεια και μου εξήγησε ότι ουδόλως στρέφεται κατά του στρατού ή της άμυνας, αλλά πρέπει κάτι να κάνουν. Πρέπει να καταλάβουν όλοι ότι εδώ έχουμε πρόβλημα ασφάλειας, τονίζει εμφαντικά. Όσο για την εκπαίδευση της Εθνοφυλακής ας μην κάνουμε συζήτηση καθόλου. Ο κ. Μεϊμαράκης, παρενέβη ο πρόεδρος, όταν του ζήτησα να εμπλακεί το Π. Ναυτικό, μου απήντησε ότι αυτό δεν γίνεται. Διερωτήθηκα αν μετεβλήθη η αποστολή των Ενόπλων μας Δυνάμεων ή αν πράγματι τη γνωρίζει ο Υπουργός. Μου εξήγησαν και οι δυο ότι δεν είναι μόνο οι λαθρομετανάστες, αλλά και τα τούρκικα πολεμικά αεροσκάφη που κάθε μέρα πετούν πάνω από το νησί, αλλά και τα τούρκικα ψαράδικα που φτάνουν μέχρι και πεντακόσια μέτρα από το νησί, ψαρεύοντας στο δικό του χώρο. Η αδύναμη Ελλάδα τους αφήνει απροστάτευτους. Το πρωί πήγα και πάλι στον αστυνομικό σταθμό όπου η κατάσταση ήταν άθλια. Μίλησα με τους ίδιους τους λαθρομετανάστες. Ο Badera S. από τη Σομαλία μου εξήγησε ότι έφυγε από τη χώρα του παρέα με 12 άλλους γιατί η αντίπαλη παράταξη στον εμφύλιο έσφαξε τους δικούς του. Μου εξήγησε ότι είναι και οι δώδεκα μουσουλμάνοι. Στις επανειλημμένες ερωτήσεις μου από ποιες χώρες πέρασε για να φτάσει στο Αγαθονήσι, η απάντησή του ήταν στερεότυπη. Δεν ξέρω γιατί κινούμασταν νύκτα. Επειδή είχα τη πληροφορία ότι στη Τουρκία πάνε με κανονικά χαρτιά τον ρώτησα σχετικά. Απέφυγε επιμελώς να κατονομάσει τη Τουρκία, όπως και τους ανθρώπους που τους δώσανε τη φουσκωτή βάρκα. Τα ίδια περίπου μου είπανε και οι πρόσφυγες από Ιράν, Ιράκ , Αφγανιστάν, Σομαλία, Λουάντα κλπ. Καθώς ανηφόριζα για το κοινοτικό κατάστημα ένιωσα το τόπο να τρέμει, καθώς δυο ζευγάρια τουρκικών αεροσκαφών πέρασαν σίρριζα από το Μεγάλο χωριό. Κύριοι της εξουσίας της πρώην και της νυν. Αφήσατε στη τύχη τους τα νησιά μας και απορφανίστηκαν από κατοίκους. Δεν λύσατε ούτε ένα πρόβλημα. Του νερού, της ενέργειας, των υπηρεσιών που έπρεπε να είναι κινητές, της περίθαλψης, της εργασίας, της εκπαίδευσης. Έχετε εγκληματήσει στο χώρο που είναι το λίκνο του Ελληνισμού. Τώρα τους προσθέσατε και το πρόβλημα της ανασφάλειας. Η κραυγή SOS, που βγάζει το Αγαθονήσι, είναι η κραυγή όλης της Ελλάδος που βρίσκεται σε απόγνωση. Είμαστε σίγουροι ότι και πάλι θα μείνετε ασυγκίνητοι.
Δ. Δήμου
Αντιστράτηγος ε.α.
antibaro.gr 2/7/2009

Κλιματική αλλαγή: προς μια μικρή παγετώδη περίοδο;

Θεοί μεν γαρ μελλόντων,ανθρωποι δε γιγνομένων,σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται (Φιλόστρατος)

Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε μετά από δύο άρθρα που έκαναν εντύπωση μιά και δημοσιοποιούν στο ευρύ κοινό θέματα γνωστά σε επιστημονικούς (και όχι μόνον) κύκλους τα τελευταία χρόνια:
1. Σε έγκριτη Αγγλική (1) εφημερίδα δημοσιεύθηκε εμπεριστατωμένο άρθρο με τίτλο: “Οι καλλιέργειες υπό πίεση καθώς η θερμοκρασία της γής πέφτει”. Ο υπότιτλος μάλιστα τονίζει ότι οι πολιτικοί δεν έχουν παρατηρήσει ότι το πρόβλημα μπορεί να μην είναι ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά η πτώση της. Στο κείμενο σημειώνεται ότι για δεύτερη φορά μετά από σχεδόν ένα έτος, φαίνεται ότι ο κόσμος οδεύει προς μία σοβαρή διατροφική κρίση, η οποία οφείλεται σε έναν παλαιό φίλο, την "κλιματική αλλαγή".
2. Το National Geographic News (2) διερωτάται κατά πόσον το αναμενόμενο το 2013 μέγιστο της ηλιακής δραστηριότητας θα είναι το μικρότερο των τελευταίων 90 ετών. Υπενθυμίζει μάλιστα τη γνωστή συσχέτιση της ηλιακής δραστηριότητας με τη θερμοκρασία της γής και τη συζήτηση που γίνεται τώρα για εκκίνηση μιάς Μικράς Παγετώδους περιόδου στη γή. Η συζήτηση για τα θέματα αυτά στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτη, πιθανόν επειδή λανθασμένα θεωρούνται μη πολιτικά. Ακόμα και το Αντίβαρο φορτώνει συνεχώς με έρμα το πλοίο στο “Περιβάλλον” ώστε να πλέει αταλάντευτα στη θάλασσα της περιβαλλοντικής ορθοδοξίας. Για σύγκριση, το παραπάνω ανορθόδοξο άρθρο του Telegraph μάζεψε σε 24 ώρες από τη δημοσίευσή του 127 σχόλια, τα περισσότερα μάλιστα αξιόλογα, προφανώς από αναγνώστες πολύπλευρα ενημερωμένους και ιδιαίτερα ανήσυχους. Για όσους, λοιπόν, θα επιθυμούσαν μιά πολύπλευρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωση για το θέμα της ανθρωπογενούς παγκόσμιας υπερθέρμανσης (AGW) ή της “κλιματικής αλλαγής” όπως συνηθίζεται να λέγεται τον τελευταίο καιρό, από την πλευρά των «σκεπτικιστών» ή «αρνητών», θα πρότεινα το βιβλίο του Ian Plimer, Heaven And Earth / Global Warming: The missing Science, Connor Court Publishing Pty Ltd, Ballan, Victoria, Australia. Την έκδοση του βιβλίου (15/4/2009) πληροφορήθηκα από σχετική ανασκόπηση (3) πριν από την κυκλοφορία του. Αποφάσισα να το παραγγείλω αμέσως εκτιμώντας ότι επρόκειτο για σημαντικό βιβλίο μιά και: Η θεματολογία του έδειχνε σφαιρική αντιμετώπιση της AGW. Ο συγγραφέας είχε σημαντική ακαδημαϊκή πορεία, η οποία ακολούθησε μιά επιτυχή καριέρα στη πρώτη γραμμή της Μεταλλευτικής βιομηχανίας. Ο συγγραφέας ήταν πλέον συνταξιούχος και συνεπώς μακράν επηρεασμού από χρηματοδοτήσεις. Το βιβλίο ήρθε σύντομα και αποδείχθηκε έργο όχι μόνον σημαντικού επιστήμονα, εξαιρετικού συγγραφέα αλλά και ανθρώπου που δεν διστάζει να πεί τα πράγματα με το όνομά τους. Ο θυμός του φαίνεται στην αφιέρωση: Αφιερώνεται στους AGL και CEL, λευκούς Ιππότες που πολεμούν τις δυνάμεις του σκότους και στην τελευταία φράση του κειμένου: Η ηλιθιότητα του ανθρώπου είναι μικρότερη μόνον από την αγάπη του θεού που είναι άπειρη. Οι 500 σελίδες του βιβλίου, οι 230.000 λέξεις και οι 2.311 υποσημειώσεις - βιβλιογραφικές αναφορές είναι το προϊόν των 40 ετών της έρευνας σε βάθος και σε πλάτος της γνώσης. Όπως Plimer γράφει: "Η κατανόηση των αλλαγών του κλίματος απαιτεί μια συγχώνευση της αστρονομίας, της φυσικής του ήλιου, της γεωλογίας, της γεωχρονολόγησης, της γεωχημείας, της ιζηματολογίας, της τεκτονικής, της παλαιοντολογίας, της παλαιοοικολογίας, της επιστήμης των παγετώνων, της κλιματολογίας, της μετεωρολογίας, της ωκεανογραφίας, της οικολογίας, της αρχαιολογίας και της ιστορίας". Το πιο σημαντικό σημείο που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τον Plimer είναι ότι είναι ο πλέον επιφανής γεωλόγος της Αυστραλίας. Ως τέτοιος, η αίσθηση που έχει σχετικά με το χρόνο με πολύ διαφορετική από τους περισσότερους από εμάς. Η άποψή του τραβά μακριά πίσω στον χρόνο. Εξετάζει το κλίμα σε γεωλογική, αρχαιολογική και ιστορική χρονική κλίμακα καθώς και στη σύγχρονη εποχή. Γράφει: "Οι προηγούμενες αλλαγές του κλίματος, οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας και οι καταστροφές είναι γραμμένες στην πέτρα". Πολλά από αυτά που έχουμε διαβάσει για την αλλαγή του κλίματος, ισχυρίζεται, είναι τα σκουπίδια, ιδίως τα αποτελέσματα των μοντέλων σε υπολογιστή πάνω στα οποία βασίζεται υπερβολικά η τρέχουσα επιστημονική γνώμη, την οποία περιγράφει ως "πρωτόγονη". Τα λάθη και οι στρεβλώσεις των μοντέλων σε υπολογιστή θα αποδειχθούν με το πέρασμα του χρόνου. Ο Plimer δεν αμφισβητεί την αλλαγή του κλίματος αλλά ουσιαστικά αμφισβητεί τις περισσότερες από τις παραδοχές και τις προβλέψεις που γίνονται για την τρέχουσες αιτίες, κυρίως από τους επιστήμονες της ατμόσφαιρας, οι οποίοι έχουν μια διαφορετική προοπτική για τον χρόνο. "Είναι λίγο έκπληξη το γεγονός ότι καταστροφολογικές απόψεις για το μέλλον του πλανήτη έπεσαν σε γόνιμο έδαφος. Η ιστορία του χρόνου μας δείχνει ότι η μείωση του πληθυσμού, η κοινωνική αναστάτωση, οι εξαφανίσεις ειδών, οι ασθένειες και οι καταστροφικές ξηρασίες συνέβησαν σε περιόδους που επικρατούσε κρύο. Αντίθετα, η ζωή άνθισε και οι οικονομίες αναπτύχθηκαν ραγδαία στις θερμές περιόδους. Ο πλανήτης Γη είναι δυναμικός. Πάντα αλλάζει και εξελίσσεται. Αυτή τη στιγμή είναι σε μιά εποχή παγετώνων". Αν κοιτάξουμε τα τελευταία 6 εκατομμύρια χρόνια, η Γη ήταν θερμότερη από ότι είναι τώρα για 3 εκατομμύρια χρόνια. Το παγοκάλυμμα της Αρκτικής, της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας είναι γεωλογικά ασυνήθιστο. Οι πολικοί πάγοι είναι παρόντες μόνο κατά το 20 τοις εκατό του γεωλογικού χρόνου. Ότι ακολουθεί είναι μιά έντονη συμπίεση των 500 σελίδων του βιβλίου με όλα τους τα επιχειρήματα και τις προκλητικά συμπεράσματα: Είναι επικίνδυνη αύξηση της θερμοκρασίας που συμβαίνει; Όχι Είναι το εύρος της θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε κατά τον 20ό αιώνα έξω από την περιοχή της κανονικής μεταβλητότητας; Όχι Το κλίμα της Γης ελέγχεται από την παραλαβή και την αναδιανομή της ηλιακής ενέργειας. Παρά αυτή την κρίσιμη αυτή σχέση, ο ήλιος τείνει να εξαφανιστεί ως το πλέον σημαντικός παράγων του κλίματος. Υπολογισμοί με υπερυπολογιστές είναι πρωτόγονοι σε σχέση με το σύνθετο δυναμισμό του κλίματος της γης εάν αγνοήσει κανείς την κρίσιμη σχέση μεταξύ του κλίματος και της ηλιακής ενέργειας. "Ο περιορισμός της σύγχρονης αλλαγής του κλίματος σε μιά μόνον μεταβλητή, το CO2, ή ένα μικρό μέρος της μεταβλητής - το ανθρωπογενές CO2 - δεν είναι επιστήμη. Το να προσπαθήσουμε να προβλέψουμε το μέλλον με βάση μία μόνο μεταβλητή (CO2) σε εξαιρετικά πολύπλοκα φυσικά συστήματα είναι τρέλα. Εντούτοις, όταν κάποιοι αστρονόμοι έχουν την τόλμη να αποδείξουν ότι η ηλιακή δραστηριότητα ελέγχει το κλίμα και όχι οι εκπομπές CO2, έχουν απορριφθεί ως δεινόσαυροι που χρησιμοποιούν μεθόδους παλιομοδίτικης επιστήμης". Κατά το παρελθόν η περιεκτικότητα της σε CO2 ήταν πολύ υψηλότερη από ότι σήμερα. Το ατμοσφαιρικό CO2 ακολουθεί την αύξηση της θερμοκρασίας. Δεν αυξάνεται η θερμοκρασία καθώς αυξάνεται το CO2. Το CO2 δεν είναι ρύπος. Η υπερθέρμανση του πλανήτη και η μεγάλη περιεκτικότητα σε CO2 φέρει ευημερία και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Η υπόθεση ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει υπερθέρμανση του πλανήτη είναι παράδοξη διότι έρχεται σε αντίθεση με τη γνώση επικυρωμένη από την φυσική του ήλιου, την αστρονομία, την ιστορία, αρχαιολογία και τη γεωλογία". Αλλά πλέον οι αποδείξεις δεν μετρούν. Και κάθε αντίθετη εργασία που δημοσιεύεται σε περιοδικά με κριτές, απλώς αγνοείται. Μας λένε ότι η επιστήμη για την ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη έχει πλέον σχηματισθεί και δεν επιδέχεται αλλαγών. Ωστόσο, ο ισχυρισμός από ορισμένους επιστήμονες ότι η απειλή της AGW είναι 90 % σίγουρη (ή ακόμη και 99 %) είναι ένα σχήμα λόγου. Δεν έχει μαθηματική ή αποδεικτική βάση. " Παρατηρήσεις στη φύση διαφέρουν σημαντικά από τα αποτελέσματα που προέκυψαν από σχεδόν δύο δωδεκάδες κλιματικών μοντέλων που αναπτύχθηκαν σε υπολογιστή. Τα κλιματικά μοντέλα διογκώσουν τα αποτελέσματα της ανθρώπινης εκπομπής CO2 στην ατμόσφαιρα, επειδή λίγες από τις φυσικές μεταβλητές λαμβάνονται υπ’ όψιν. Τα φυσικά συστήματα είναι πολύ πιο περίπλοκα από ότι τα μοντέλα σε υπολογιστή. Η δημιουργία, από τον ΟΗΕ της Διακυβερνητικής Ομάδας για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), το 1988, έδωσε την ευκαιρία στις περιβαλλοντικές ομάδες να μετατρέψουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε κύριο θέμα". Η διαδικασία της IPCC σχετίζεται με τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό, την πολιτική και τον καιροσκοπισμό. Είναι άσχετη με την επιστήμη. Οι απόψεις των ζηλωτών της κλιματικής αλλαγής (AGW) μπορεί να συγκριθούν με την αποδεδειγμένη βεβαιότητα των θρησκευτικών φονταμενταλιστών". Ο Ian Plimer δεν είναι ένα απομονωμένο περίεργο άτομο. Είναι βραβευμένος επιστήμονας και καθηγητής. Το οπισθόφυλλο του «Heaven And Earth» περιλαμβάνει τη λαμπρή υποστήριξη από τον Πρόεδρο της Τσεχικής Δημοκρατίας, Vaclav Klaus, ο οποίος τώρα κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλοί επιστήμονες έχουν συμπαραταχθεί με τον Plimer στή διαφωνία προς την επικρατούσα ορθοδοξία. Το «Heaven And Earth » βασίζεται σε αποδείξεις και επιτίθεται στον κονφορμισμό και την «ορθοδοξία». Είναι επίσης μια υπενθύμιση προς το σεβασμό της αντίθετης άποψης και ένα ηχηρό μήνυμα για να προσέξουμε μήπως η ιδεολογία υποκαθιστά τις αποδείξεις.
(1):http://www.telegraph.co.uk/comment/columnists/christopherbooker/5525933/Crops-under-stress-as-temperatures-fall.html
(2): http://news.nationalgeographic.com/news/2009/06/090612-sun-lowest-peak-activity.html
(3): http://www.smh.com.au/opinion/beware-the-climate-of-conformity-20090412-a3ya.html
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Σύμφωνα με κάποια Blogs, οι μεγάλοι εκδοτικοί Οίκοι της Αυστραλίας αρνήθηκαν να εκδώσουν το «αιρετικό» αυτό βιβλίο.
2. Το βιβλίο απεδείχθη εκδοτική επιτυχία και ευρίσκεται στην 5η ανατύπωση (http://connorcourtpublishing.blogspot.com/)
3 «Κάποιοι αστρονόμοι έχουν την τόλμη να αποδείξουν ότι η ηλιακή δραστηριότητα ελέγχει το κλίμα »Η επιστημονική έχασε πριν λίγες ημέρες τον μεγαλύτερο εξ αυτών, τον Jack Eddy. Διαβάστε το «Interview with Jack Eddy»
Η επιστημονική κοινότητα θα προτείνει να ονομασθεί το τρέχον σημαντικό ηλιακό ελάχιστο «Eddy Minimum», ως ελάχιστη τιμή στον Άνδρα και τον Επιστήμονα.
Μάριος Λεονάρδος
www.antibaro.gr

Η εκπαίδευση των παιδιών με οδηγό την προκατάληψη, τη μισαλλοδοξία και τη δυνητική επαγγελματική τους χρησιμότητα

Στο δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο θα μιλήσω. Δεν είμαι μέρος του εγκλήματος. Επιλέξτε στρατόπεδο. Η θίγεστε, ή θίγετε. Δεν υπάρχει μεσότητα εδώ.
Αναθρέφετε στρατιές ηλιθίων. Κάθε παιδί που γεννιέται παραμένει ελπιδοφόρο. Μέχρι να το εκπαιδεύσετε στο πώς ακριβώς μπορεί να γίνει αποτελεσματικότερα ένας τέλειος ηλίθιος. Και για να μην σας ξεστρατίσει και κουβαλήσει μια ικμάδα οξύνοιας, προλαβαίνετε ασθμαίνοντας να το φορτώσετε με σεβαστή ποσότητα βλακείας από τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Δημοτικό σχολείο. Πρώτο δίδαγμα η προσευχή και η στρατιωτική συνάθροιση. Ένα μπέρδεμα από αμίλητα στρατιωτάκια στα πρόθυρα της κλινικής νεύρωσης. Δηλητήριο σε αμόλυντες ψυχές. Μπόλιασμα υποταγής σε ένα σκήπτρο θεϊκής προέλευσης. Ο θεός ξέρει, ήξερε, και θα ξέρει πάντα. Παντογνώστης. Θα ξέρει και ποιος είσαι και ποιος θα είσαι, τι κάνεις και τι θα κάνεις. Θα σε κρίνει, θα σου δώσει δέκα εντολές, θα σε παρακολουθεί όπου κι αν είσαι, ό,τι και να κάνεις, γνωρίζοντας τα πάντα σε παρόν παρελθόν και μέλλον. Και όμως μικρέ, είναι καλά όλα αυτά. Στοχεύουν στην ελευθερία σου. Σκύψε στο σκήπτρο μικρέ εξάχρονε. Μην με κοιτάς στα μάτια. Μου χρωστάς την ύπαρξή σου μικρέ. Δεν με ξεγελούν τα αθώα σου μάτια. Αν σε ξεμαντρώσω θα φανεί το βδελυρό σου προσωπείο. Προσκύνα το ράσο μου. Όποιος και να γίνεις, ό,τι και να κάνεις, ό,τι και να επιλέξεις στο μέλλον, ένα δεν θα αλλάξει μικρέ. Το ράσο θα το βλέπεις ιερό. Και αν τυχόν το ξεχάσεις, πάντα θα κοιτάς τη σημαία σου που θα στο θυμίζει. Όπου και να πας, ό,τι και να κάνεις.
Και τώρα έθνος. Ξέρεις τι σημαίνει να είσαι Έλληνας; Κανείς δεν μας την έχει πει εμάς μικρέ και πρέπει κι εσύ να γίνεις τέτοιος άντρας σαν τους παππούδες σου. Έχουμε εθνικές γιορτές και επετείους. Ο Κολοκοτρώνης μας λευτέρωσε με τις αρματωσιές και λεφούσια αντρειωμένους που όρμαγαν στο τουρκόσκυλο και το σκόρπαγαν στους πέντε ανέμους. Έτσι θα γίνεις κι εσύ. Θα σε τρέμει ο Τούρκος. Εμείς είμαστε δέκα αλλά κάνουμε για εκατό. Θα ντυθείς τσολιάς και θα υμνήσεις την αντρειοσύνη σου. Μόνο εμείς ξέρουμε από αυτά μικρέ. Δεν υπάρχουν άλλοι αντρειωμένοι. Οι άλλοι σκορπάνε όταν βλέπουν τη φούντα του τσολιά. Όταν εσύ κρατάς το λάβαρο στη γιορτή του σχολείου σου οι Τούρκοι απέναντι παίζουν με τις κούκλες τους. Μη σε νοιάζει για πολιτικές, διπλωματίες και τέτοιες γλυκανάλατες φούσκες. Τα ελληνικά άρματα είναι ιερά. Και αν τυχόν το ξεχάσεις, πάντα θα κοιτάς τη σημαία σου που θα στο θυμίζει. Όπου και να πας, ό,τι και να κάνεις.
Είσαι Έλληνας από πολύ παλιά. Τρεις χιλιάδες χρόνια. Τότε ήταν κάτι παράξενοι τύποι για τους οποίους θα μάθεις όταν μεγαλώσεις, δεν είναι και πολύ σημαντικοί αυτοί. Με τα εγκόσμια ασχολούνταν. Σημασία έχει ότι εμείς σου βρήκαμε την αλήθεια του Χριστού και αυτήν θα κάνεις σύστημα στη ζωή σου. Αυτό έγινε και τότε με εκείνους τους παράξενους ανθρώπους. Μετανόησαν και συνέχισαν στον ορθό δρόμο. Και μετά έφτιαξαν κάτι ακόμα μεγαλύτερο, το Βυζάντιο. Και ναι, έχει συνέχεια το ελληνικό έθνος μικρέ, και οι Βυζαντινοί ήταν απευθείας απόγονοι των παράξενων αρχαίων. Μόνο που ήταν λίγο πιο σωστοί αφού έκαναν τον σταυρό τους και έχτισαν και μοναστήρια. Μη σε νοιάζει που μερικοί κακοήθεις λένε ότι δεν υπήρξε ποτέ Βυζάντιο και ότι είναι εφεύρημα των νέων ιστορικών για να χτίσουμε έναν νέο εθνικισμό. Η ελληνική συνέχεια στους αιώνες είναι ιερή. Και αν τυχόν το ξεχάσεις, πάντα θα κοιτάς τη σημαία σου που θα στο θυμίζει. Όπου και να πας, ό,τι και να κάνεις.
Θα ψηφίσεις μικρέ. Όταν γίνεις δεκαοχτώ. Δεν ξέρεις τι είναι αυτό; Μη μου λες τέτοια. Πρέπει να ξέρεις, θα σου πουν οι γονείς σου και η τηλεόραση. Αυτοί ξέρουν καλύτερα το καλό σου. Στο σχολείο δεν κάνει να μαθαίνεις για πολιτική και τέτοια πράγματα που προάγουν το μίσος. Κάποτε σφάζονταν οι άνθρωποι γι αυτά. Δεν πρέπει να αναφέρεσαι ποτέ σε πολιτικά θέματα, είναι επικίνδυνο. Θα σου μάθουν και για τη μυστικότητα της ψήφου. Κρυφά θα ψηφίζεις μικρέ και δεν θα λες τίποτα σε κανέναν γιατί αν έχει αντίθετη άποψη μπορεί να χιμήξει κατά πάνω σου. Θα σου πω εγώ τι θα ψηφίσεις όταν έρθει η ώρα. Έχεις παράδοση στην οικογένειά σου εσύ. Μην ξεστρατίσεις μικρέ, είστε οικογένεια δημοσίων υπαλλήλων. Ο μισθός είναι ιερό πράγμα. Και αν τυχόν το ξεχάσεις, πάντα θα κοιτάς τη σημαία σου που θα στο θυμίζει. Όπου και να πας, ό,τι και να κάνεις.
Θα γίνεις επαγγελματίας μικρέ. Θα διαβάσεις, θα γίνεις πολύ καλός και με αυτά που θα διαβάσεις θα κερδίσεις πολλά χρήματα. Θα κάνεις ό,τι θες μετά. Τώρα τα βιβλία είναι αναγκαίο κακό, κάνε υπομονή μικρέ, μετά θα απολαμβάνεις. Υπάρχει μια θέση εργασίας για σένα εκεί έξω, αρκεί να γίνεις κι εσύ άξιος να την πάρεις. Αν δεν σπουδάσεις δεν θα είσαι κατάλληλος και όλοι θα σε περιφρονούν. Αν δεν πάρεις το χαρτί μικρέ κανείς δεν θα αναγνωρίζει την αξία σου. Το χαρτί θα σου ανοίξει πόρτες, δουλειά μικρέ, διάβασμα. Δεν πρέπει να ασχολείσαι τώρα με άλλα πράγματα που σου αρέσουν. Ό,τι σου αρέσει, ό,τι κάνεις τον ελεύθερο χρόνο σου είναι εις βάρος σου. Να νοιώθεις τύψεις για τον ελεύθερο χρόνο σου. Μη σε νοιάζει που μερικοί κακοήθεις λένε για ρουσφέτια, μίζες και λαδώματα. Δεν υπάρχουν αυτά. Έχουμε παράδοση οι Έλληνες. Το χαρτί των σπουδών σου είναι ιερό. Και αν τυχόν το ξεχάσεις, πάντα θα κοιτάς τη σημαία σου που θα στο θυμίζει. Όπου και να πας, ό,τι και να κάνεις.
Θα κάνεις οικογένεια μικρέ. Θα παντρευτείς. Δεν έχει σημασία το τι και το πώς. Μη ζητάς με αυθάδεια να μάθεις πώς μένει έγκυος μια γυναίκα και πώς ήρθες εσύ στον κόσμο. Το θέλει ο καλός θεούλης. Είναι βλασφημία να κάθομαι να σου εξηγώ για ωορρηξίες, εμμήνους ρύσεις, ανδρικές στύσεις, εκσπερματώσεις και αντισύλληψη. Αυτά τα έχεις μέσα σου μικρέ, είναι ένστικτα και θα σου βγουν μόνα τους. Μερικοί ανόητοι λένε ότι πρέπει να τα κάνεις αυτά στο σχολείο, μα τι ξέρουν αυτοί. Το ράσο να ακούς που απαγορεύει τέτοιου είδους βλάσφημη γνώση. Μόνο στην ευλογία του γάμου θα μάθεις την ηδονή του σεξ με μέτρο και τάξη. Μην ξεχνάς ότι ο θεός πάντα θα σε βλέπει. Γέννα παιδιά, τα παιδιά είναι ευλογία. Περισσότερες βαφτίσεις, περισσότερα μυστήρια. Περισσότερα ποίμνια μικρέ. Δεν έχει σημασία τι και πώς. Πολλά να’ναι και υποτακτικά τα παιδιά που θα κάνεις. Σαν κι εσένα. Μην ξεχνάς το σκήπτρο μικρέ. Είναι ιερή η οικογένεια. Και αν τυχόν το ξεχάσεις, πάντα θα κοιτάς τη σημαία σου που θα στο θυμίζει. Όπου και να πας, ό,τι και να κάνεις.
Και όταν όλα αυτά τελειώσουν μικρέ, κοίτα πίσω τη ζωή που δεν έζησες. Γεύσου το κρασί που δεν ήπιες, πες τα λόγια που ξέχασες, τρέξε στο γρασίδι που ο χρόνος ξεθώριασε το χρώμα του. Τότε κοίτα πάνω και δες ποιος είναι αυτός που στα είπε όλα αυτά, ποιος είναι αυτός που σε δίδαξε να δέχεσαι τη βλακεία για αλήθεια, τα δεσμά για ελευθερία, τον ευτελισμό για δόξα. Κοίτα τον κατάματα και πέστου τα πιο όμορφα λόγια που θα μπορούσαν ποτέ να ξεστομίσουν τα γλυκά μικρά χειλάκια σου: «Ρε άντε γαμήσου». Και κλείσε δυνατά την πόρτα στα μούτρα του. Πάρε την παλέτα με τα ζωηρά σου χρώματα. Σε περιμένω.
Παναγιώτης Πέρρος
www.filosofia.gr

Πώς περνά έτσι γρήγορα η ζωή μας; Μήπως δεν τη ζούμε;…

Εμείς οι άνθρωποι φτιάξαμε ένα κόσμο με τον οποίο καταδικάσαμε τον εαυτό μας στην ουσιαστική μοναξιά και απομόνωση. Νομίζουμε ότι ακούμε, αλλά δεν ακούμε, νομίζουμε ότι βλέπουμε αλλά δεν βλέπουμε, νομίζουμε ότι αγαπάμε, αλλά δεν αγαπάμε, νομίζουμε ότι υπάρχουμε αλλά δεν υπάρχουμε. Δεν επικοινωνούμε πραγματικά με τους άλλους αλλά με τις ίδιες μας τις σκέψεις. Όταν συζητούμε συνήθως δεν ακούμε τους άλλους τι λένε αλλά σκεφτόμαστε τι θα πούμε εμείς, για να κερδίσουμε τον αγώνα του διαλόγου ή να κερδίσουμε το παιχνίδι που παίζει το Εγώ μας με το Εγώ του άλλου, του συνομιλητή. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αποτυχία μας, και η κύρια αιτία της όλο και μεγαλύτερης απομόνωσης που υπάρχει στο σύγχρονο κόσμο μας.
Δεν χρειαζόμαστε αυτόν τον αλλόκοτο ανταγωνισμό, γιατί όλοι είμαστε Ένα και κανείς δεν μπορεί μόνος του. Είμαστε ένα και με το πιο μακρινό άτομο του πλανήτη, πόσο μάλιστα με τους δικούς μας διπλανούς συνανθρώπους, γείτονες, συγγενείς και φίλους, αδέλφια και παιδιά.
Εμείς δημιουργούμε τον κόσμο μας την κάθε στιγμή που περνά με την παρουσία μας και μόνο. Για να το κατανοήσουμε αυτό πρέπει να είμαστε παρόντες, να είμαστε ένα με το πραγματικό μας εαυτό και όχι με το εικονικό «Εγώ» με το οποίο ταυτιζόμαστε. Την παρουσία μας μπορούμε να την αισθανθούμε μερικώς στην περιοχή του Ηλιακού Συμπλέγματος (plexous solaris) και μερικώς εξωτερικά στο χώρο που βρισκόμαστε. Η εμβέλεια της παρουσίας μας είναι περίπου ένα τετραγωνικό μέτρο, μέχρι εκεί που εκτείνεται και η αύρα μας. Εκτός της παρουσίας μας είμαστε συνειδητοί των πραγμάτων γύρω μας, της μουσικής που ακούμε, των λέξεων που εκστομίζει κάποιος δικός μας άνθρωπος, της κίνησης αυτοκινήτων και ανθρώπων, αν είμαστε στο δρόμο, πουλιών κ.λ.π. Όμως τις περισσότερες φορές δεν είμαστε συνειδητοί της ίδιας της παρουσίας μας, του ατόμου μας χωρίς το οποίο θα είμαστε μόρια και στοιχεία σκορπισμένα στο χώρο. Και αυτό συμβαίνει επειδή τις περισσότερες φορές είμαστε ταυτισμένοι με κάποιες σκέψεις που μας πολιορκούν και μας βασανίζουν γιατί νομίζουμε ότι αυτό που σκεφτόμαστε είμαστε εμείς, η ζωή μας. Δεν έχουμε καν τη δυνατότητα να δούμε από άλλη γωνία τα πράγματα. Μόνο όταν είμαστε χαλαροί και ήρεμοι, όταν δεν μας απασχολεί τίποτα συγκεκριμένο και δεν είμαστε αιχμάλωτοι των συναισθημάτων μας, αλλά αφήνουμε τις περιπλανώμενες σκέψεις όπως έρχονται να φεύγουν, να περνάνε μπροστά από το παρατηρητικό μάτι της συνείδησής μας, χωρίς να προσκολλούμαστε σ’αυτές, τότε μπορούμε να πούμε πως είμαστε παρόντες. Είμαστε λοιπόν εν δυνάμει συνειδητές προσωπικότητες που δημιουργούν και αλλάζουν αυτόν τον κόσμο καθημερινά, αλλά πολλές φορές χανόμαστε στη δημιουργία μας. Και όπως λέει ένα σύγχρονος δάσκαλος της Δύναμης του Τώρα (αυτός είναι και ο τίτλος πολύ γνωστού βιβλίου του), ο Εκάρτ Τόλλε: «Ο Θεός πρέπει να έχει χαθεί μέσα στη δημιουργία και μετά ξύπνησε και κοίταξε γύρω του με έκπληξη».
Όταν μιλάμε για ύπαρξη συνήθως, μιλάμε για τη μορφή με την οποία ταυτίζεται. Η ύπαρξη έρχεται από το αόρατο και φανερώνεται, είναι το ηλιακό μας σύστημα, το σώμα μας, τα ζώα, τα δέντρα, τα λουλούδια… άρα η ύπαρξη είναι οτιδήποτε μπορούμε να καταλάβουμε με τις πέντε αισθήσεις μας. Εδώ θα έπρεπε, αν όχι να συμφωνήσουμε, τουλάχιστον να φανταστούμε πως υπάρχουν και υπάρξεις τις οποίες εμείς, ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς, δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε με τις πέντε αισθήσεις μας, όχι τουλάχιστον στις συνηθισμένες συνθήκες που ζούμε. Όμως το σύμπαν μας, η φύση μας είναι βαθιά ριζωμένη σε κάθε ον, σε κάθε ύπαρξη γύρω μας, και εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους και με άπειρες όψεις τις ορατές και αόρατες. Για την ολιστική εξέλιξη της ανθρωπότητας, των θνητών θεών εν δυνάμει και αυτό είμαστε εξαιτίας της μοναδικής ικανότητας να κατανοούμε και να δημιουργούμε τα πράγματα, είναι πάρα πολύ σημαντική η επαφή με το δικό μας αόρατο σώμα, αυτό που δεν εκδηλώνεται, που είναι μέσα και έξω, που είναι γύρω μας, που δεν ονομάζεται και δεν έχει μορφή.
Το σώμα μας αυτό είναι ενεργειακό και δεν πεθαίνει ποτέ, όπως καμία ενέργεια δεν πεθαίνει απλά μετατρέπεται, υποβαθμίζεται ή αναβαθμίζεται και εκδηλώνεται με μια άλλη μορφή. Όταν για κάποιο λόγο, είτε εσκεμμένα είτε αυθόρμητα ανοίγει ο νους μας – άρα γινόμαστε «open minded» - ο εγκέφαλος αρχίζει και λειτουργεί με μεγαλύτερη αντιληπτικότητα, μπορεί και αντιλαμβάνεται την αστρική φύση του. Αλλά όταν «βγαίνουμε» από αυτήν την βαθιά αντίληψη και αφηνόμαστε πάλι στις «γήινες» σκέψεις –πολιορκητές του τύπου: «Εγώ έχω…, εκείνο δεν έχω, θέλω εκείνο το αυτοκίνητο…, την θέεελω…, δεν έχω λεφτά…, δεν με αγαπάει…», αρχίζουμε πάλι και σκεφτόμαστε σαν σκεπτόμενες μηχανές πιστεύοντας ότι υπάρχουμε με αυτό τον υποκειμενικό τρόπο.
Η αίσθηση της παρουσίας
Ας φανταστούμε ότι είμαστε σε μια άγνωστη πόλη και αναζητούμε κάποια οδό. Συναντάμε στο δρόμο ένα τυχαίο άνθρωπο που δεν έχουμε ξαναδεί και τον ρωτάμε αν ξέρει πού είναι … Εκεί θα υπάρχει μια στιγμή της επικοινωνίας. Εκείνα τα τρία δευτερόλεπτα που περιμένουμε την απάντηση, εκεί υπάρχει μια σιωπή, αταραξία, ηρεμία… χωρίς τη συνηθισμένη κρίση. Εκεί υπάρχει η αίσθηση της παρουσίας, εκεί καταλαβαίνουμε ότι έχουμε πραγματικά συναντήσει ένα άλλο ανθρώπινο ον, έγινε η επικοινωνία σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Και αυτό είναι μόνο δυνατόν αν δεν είμαστε αντιδραστικοί στη μορφή, αν δεν ασχολούμαστε με το πώς είναι αυτό το άτομο, μαύρο, λευκό, καλοντυμένο, κακοντυμένο κ.λ.π.
Κανονικά θα έπρεπε να επικοινωνούμε κάνοντας ορθή χρήση του εγκεφάλου μας γιατί εκεί βρίσκεται το κέντρο των επικοινωνιακών διαύλων μας. Δυστυχώς οι περισσότεροι από μας τους ανθρώπους ακόμη επικοινωνούμε σε ένα άλλο επίπεδο, σε ένα επίπεδο των συναισθημάτων. Δεν καταφέρνουμε να δούμε συνήθως την αληθινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το άλλο άτομο, επίσης δεν καταφέρνουμε να ακούσουμε το περιεχόμενο του εγκεφάλου του, τι είναι αυτό που έχει στο νου του, την ώρα που προσπαθεί να μας πει κάτι. Δεν ακούμε αυτό που θέλει να μας πει ο άνθρωπος, αλλά ακούμε εκείνο που έχουμε εμείς στο μυαλό μας, βλέπουμε αυτό που θέλουμε να δούμε…
Ο καθαρός νους, η καθαρή συνείδηση δεν επηρεάζεται από τα συναισθήματα και γι’ αυτό επικοινωνεί ήρεμα. Σ’ αυτήν την επικοινωνία δεν υπάρχει πάθος γιατί δεν υπάρχει το Εγώ. Σε μια σωστή επικοινωνία αναζητείται μια αντικειμενική άποψη και μπορούμε να την αποκτήσουμε μόνο αν ξεχάσουμε το Εγώ μας και τα «συμφέροντά» μας. Και να δώσουμε τον κυρίαρχο λόγο στο νου αντί στα συναισθήματα που κυριαρχούνται από το πάθος και τον εγωκεντρισμό – χρειάζονται μόνο μερικά δευτερόλεπτα πριν την αντίδραση. Μόνο μερικά δευτερόλεπτα χρειάζεται ο νους για να αποτρέψει το κακό, την κακή και υποκειμενική αντίδραση που μπορεί να προκαλέσει ένας θολός και μπερδεμένος από τα συναισθήματα νους. Όταν εκείνα τα τρία δευτερόλεπτα επικοινωνούμε με τον άλλο, με τον ορθό και αληθινό τρόπο αισθανόμαστε ότι πραγματικά υπάρχουμε εδώ και τώρα και αυτό μας γεμίζει χαρά και υγεία.
Εγώ ένας Άλλος
Όταν λοιπόν ταυτιζόμαστε με τις σκέψεις που είναι γεμάτες από «εγώ, εμένα, μου» κ.λ.π., νομίζουμε ότι αυτές οι σκέψεις είμαστε εμείς. Έτσι όταν επικοινωνούμε με κάποιον που δεν συμφωνεί με τις σκέψεις μας, εμείς αισθανόμαστε κάτι σαν προσωπική επίθεση! Κάποιος μπορεί να αμφισβητεί τη δική σας γνώμη (γιατί όχι;) για κάτι και να πει ότι «το πράγμα δεν είναι ακριβώς έτσι» και εσείς ξαφνικά ακούτε τον εαυτό σας να απαντάει αγριεμένα: «Τι θες να πεις, ότι Εγώ λέω ψέματα;». Αυτός που μιλάει ταυτίζεται με μια νοητική του θέση, με μια άποψη, με μια σκέψη που μπορεί σε τελική ανάλυση να είναι εντελώς ασήμαντη. Όμως γι’ αυτή την άποψη είναι έτοιμος να χαλάσει τα πάντα, τη σχέση, το μέλλον, τα συμφέροντά του. Μπορεί να μαλώσετε με κάποιον, να τον προσβάλετε, να πείτε πράγματα για τα οποία θα μετανιώσετε αργότερα και μπορεί να είναι αργά, ειδικά αν και ο άλλος δεν καταλαβαίνει αυτό το παιχνίδι του Εγώ. Ο κάθε παίχτης είναι ολοκληρωτικά ταυτισμένος με τη δική του εξήγηση («μετάφραση»). Ο κάθε συμμετέχων αυτού του παιχνιδιού (δηλαδή της ζωής) νομίζει ότι αυτός κατέχει την απόλυτη αλήθεια. «Θέλεις να ακούσεις την αλήθεια;» ρωτάει νομίζοντας ότι υπάρχει μόνο μία αλήθεια και φυσικά μόνο αυτός την ξέρει. Το παιχνίδι αυτό είναι φαινομενικό και είναι το πιο σημαντικό-ασήμαντο παιχνίδι που παίζουμε στη ζωή μας. Αν το γνωρίζουμε μπορούμε στην πραγματικότητα να προστατέψουμε τα πραγματικά μας συμφέροντα. Είτε πρόκειται για το σύνολο είτε για το άτομο. Όταν υπάρχουμε ριζωμένοι στο παρόν, παρόντες στο Τώρα, η σκέψη χάνει τη σοβαρότητά της και το τρομερό βάρος της. Οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να εκμεταλλεύονται τη δύναμη της σκέψης τους για να φουσκώνουν το «Εγώ» τους. Ζούμε σε μια πολλαπλή ψευδαίσθηση γιατί αν το κάθε Εγώ θα μπορούσε να δημιουργεί αυτό που λέει και φαντάζεται, θα έμοιαζε αυτός ο κόσμος ολόκληρος και όχι μόνο κάποια μέρη του, με μια αληθινή κόλαση. Ευτυχώς που η πραγματική δημιουργία βρίσκεται πάντα εκτός του κάθε Εγώ κι έτσι, σύμφωνα με την παλιά παροιμία «τα πολλά λόγια είναι φτώχια», τα λόγια δεν έχουν μεγάλη δύναμη γιατί και η σκέψη με το που χάνει τη σοβαρότητά της χάνει ταυτόχρονα και τη δυνατότητα να σας κάνει δυστυχισμένους. Όταν πλέον δεν είστε εκεί μέσα, δεν ενδιαφέρεστε για το παιχνίδι του Εγώ, ξέρετε ότι δεν είναι σημαντικό το αποτέλεσμα. Ξέρετε ότι τα πραγματικά αποτελέσματα έρχονται από τις πραγματικές καταστάσεις. Και οι σκέψεις είναι ψευδαισθήσεις και μάλιστα οι σκέψεις που τις λέμε στους άλλους με τις οποίες οι άλλοι ενδεχομένως δεν συμφωνούν και γίνονται οι αντίπαλοί μας και οι εχθροί μας.
Συχνά οι άνθρωποι ρωτάνε πράγματα όπως «υπάρχει μετενσάρκωση;» Η απάντηση είναι: ναι, καθημερινά! Κάθε φορά που ταυτίζεσαι με οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένων των σκέψεων και των συναισθημάτων, έχετε ενσαρκωθεί σε μια καινούργια μορφή που γίνεται Εγώ και μετά έρχεται η επόμενη ενσάρκωση με την οποία ταυτίζεσαι και γίνεσαι άλλο Εγώ, ενσαρκώνεσαι στα συναισθήματα που ανέρχονται και όταν σε κυριαρχούνε εντελώς κάποιες σκέψεις έρχεται και μια καινούργια ενσάρκωση… Οπότε το ερώτημα είναι πόσες φορές καθημερινά ενσαρκωνόμαστε; Και το τέλος των ενσαρκώσεων μπορεί να συμβεί μόνο αυτή την ίδια στιγμή, τη στιγμή που δεν ταυτίζομαι με τη μορφή, απλά αφήνω τα πράγματα να είναι χωρίς την ταύτισή μου χωρίς την παρέμβασή μου.
Οι ασυνείδητοι άνθρωποι
Όταν λέμε ασυνείδητοι άνθρωποι εννοούμε εκείνους που ταυτίζονται εντελώς με τις σκέψεις τους. Το αν είναι κάποιος ασυνείδητος ή όχι δεν έχει να κάνει με το πόσο μορφωμένος είναι. Οι μορφωμένοι άνθρωποι συνήθως είναι και εκείνοι που θεωρούν τον εαυτό τους «ανώτερο», ταυτίζονται με τους τίτλους τους, στους οποίους άλλωστε έχουν επενδύσει τόσο πολύ… Αν γύρω σας έχετε μερικούς ανθρώπους που είναι ασυνείδητοι θα νιώσετε τότε το ενεργειακό πεδίο της ασυνειδητότητας. Θα νιώσετε ότι απειλήστε ανά πάσα στιγμή, θα πρέπει να αιτιολογείστε για αυτά που πιστεύετε ή γι’ αυτά που λέτε, όσο και ασήμαντο να είναι αυτά. Οι ασυνείδητοι άνθρωποι δίνουν συνήθως μεγάλη σημασία στα λόγια τους άσχετα που δεν τα τηρούν καμία φορά. Θα αρχίσουν να σας προκαλούν με τον τρόπο τους για να μπείτε και πάλι στο παιχνίδι της απολογίας, αναμετρήσεις, ανταγωνισμούς ή ό,τι άλλο φέρνει η προσκόλληση στο Εγώ τέλος πάντων. Εσείς θα ξεκινήσετε να υποκρίνεστε ή θα μείνετε παρόντες! Αν μείνετε συνειδητοί, δηλαδή παρόντες και μέσα στο σώμα σας, σε ένα περιβάλλον που δεν είναι παρόν, η αλλαγή θα έρθει αργά ή γρήγορα. Ή θα αλλάξει το ενεργειακό πεδίο και θα αλλάξει και η αλληλεπίδραση και οι άλλοι θα νιώσουν τη διαφορετική ενέργεια και θα κάνουν λίγο πίσω, θα σωπάσουν, θα σκεφτούν. Ή θα αλλάξει επειδή οι άνθρωποι αυτοί ή ο άνθρωπος αυτός θα νιώσει ενοχλημένος ενεργειακά και θα φύγει από κει γιατί δεν του αρέσει να είναι παρόν στο παρόν και προτιμάει να είναι ασυνείδητος. Αλλά κι εσείς μπορεί να βρεθείτε στην κίνηση της αποχώρησης και θα ακούσετε τον εαυτό σας που λέει «αντίο».
Πρέπει να είμαστε παρόντες όταν βλέπουμε την τρέλα στην τηλεόραση και στις ειδήσεις. Αυτά που συμβαίνουν είναι φυσιολογικά γιατί η ίδια τρέλα συμβαίνει εδώ και χιλιάδες χρόνια, μόνο που τώρα λόγω της τεχνολογίας όλοι μπορούμε να την παρακολουθούμε όπου και να συμβαίνει στον κόσμο, μέσα από την τηλεόραση. Ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν ο πρώτος πόλεμος που μπορούσαμε να «απολαύσουμε» άνετα ξαπλωμένοι στον καναπέ μας. Τότε για πρώτη φορά ο πόλεμος εισήλθε στο σαλόνι του καθενός. Αλλά τότε ήταν ταυτόχρονα και η περίοδος της πνευματικής αφύπνισης στην Αμερική και στην Ευρώπη. Πολλές φορές δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την αυξανόμενη τρέλα από την αφύπνιση: έρχονται μαζί και είναι όλο και πιο πολύ ορατά και τα δύο. Η αφύπνιση στο ατομικό και συλλογικό επίπεδο ξεκινάει όταν αναγνωρίσουμε την τρέλα ως τρέλα. Βλέποντας γεγονότα γύρω μας στον κόσμο μας, πρέπει να τολμήσουμε, χωρίς να αμφισβητούμε τα λόγια μας, να πούμε πως «αυτό είναι τρέλα». Όταν συμμετέχουμε και εμείς σε μία συλλογική τρέλα όπως είναι ο πόλεμος, η αφύπνιση γίνεται αν παρατηρούμε ότι κι εμείς είμαστε τρελοί. Την αλήθεια πρέπει να την αντιμετωπίζουμε χωρίς φόβο, όποια κα αν είναι αυτή, είτε μας συμφέρει είτε όχι. Και όταν πέφτουμε το βράδυ για ύπνο είναι πολύ σημαντικό να είμαστε μέσα στο σώμα μας να χαλαρώνουμε και αφήνουμε τις σκέψεις όπως έρχονται να φεύγουν χωρίς καμία προσκόλληση…
Το φάντασμα του στρες
Ίσως έχετε νιώσει να είναι άλλοι στραμμένοι εναντίον σας γιατί δεν υποφέρετε από την «ασθένεια του στρες», όπως εκείνοι. Αν θέλουμε να ζούμε χωρίς το στρες πρέπει να μάθουμε να μην ξεκολλάμε με τη δική μας κατάσταση της ζωής. Αντί να σκεφτόμαστε τη ζωή μας, καλά θα είναι να τη ζούμε, να κάνουμε τα πράγματα που μας αρέσουν και μας κάνουν ευτυχισμένους, εμάς και τους άλλους γύρω μας. Τη ζωή μας όλοι την έχουμε από τη μια (δεν ξέρουμε όμως για πόσο). Είναι βλαβερή η αναβίωση με το μυαλό μας των στιγμών που συνήθως πέρασαν ή των υποτιθέμενων καταστάσεων που θα έρθουν και οι οποίες συνήθως μας προκαλούν ή το άγχος ή το φόβο. Η ζωή μας, όπως τη σκεφτόμαστε, είναι οι μορφές των σκέψεων, ή το παρελθόν ή το μέλλον, ποτέ το παρόν. Είμαστε συνήθως χαμένοι στις ιστορίες διαφόρων καταστάσεων που νομίζουμε ότι είναι η ζωή μας, ενώ η πραγματική ζωή συμβαίνει τώρα, αυτή τη στιγμή χωρίς εμάς να την παρατηρήσουμε. Οι καταστάσεις που τις σκεφτόμαστε και μας κλέβουν τις πραγματικές στιγμές πρέπει να τις δουλέψουμε όταν έρθει η ώρα τους.
Οι σκέψεις φόβου και άγχους είναι σαν φαντάσματα που μας στοιχειώνουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πώς και πότε πέρασε η ζωή τους τόσο γρήγορα, αφού ποτέ δεν είναι καν παρόντες στη ζωή τους! Για να αποφύγουμε αυτά τα λάθη καλά είναι πάντα να ελέγχουμε και να αναρωτιόμαστε «ποια είναι η πραγματικότητα εδώ και τώρα;» και να ξεχωρίζουμε την πραγματικότητα από τις σκέψεις μας, γιατί οι σκέψεις μας είναι συνήθως υποκειμενικές και δεν είναι απαραίτητο να είναι αληθινές. Πρέπει να δούμε ποιο είναι το πρόβλημα εδώ και τώρα. Τι μπορώ να κάνω τώρα που θα με οδηγήσει στο καλύτερο αύριο… Για παράδειγμα κάποιος είναι άρρωστος. Ακόμη και η συμβατική ιατρική έχει παραδεχτεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις της ίασης με «θαυματουργό τρόπο». Κανένας δεν έχει θεραπευτεί από καμία βαριά αρρώστια ενώ βίωνε έντονα το στρες. Όσοι έχουν θεραπευτεί είναι εκείνοι που βρήκανε τη γαλήνη τους, γιατί μόνο ο ήρεμος νους θεραπεύει…
Η δυστυχία πάντα έρχεται από τις σκέψεις, η δυστυχία είναι δημιούργημα των σκέψεων. Υπάρχει και φυσικός πόνος φυσικά, όμως η δυστυχία μπορεί να τελειώσει πριν τελειώσει ο φυσικός πόνος. Η δυστυχία μπορεί να τελειώσει πριν έρθει ο θάνατος. Μπορεί να φτάσετε στο τέλος του πόνου και να νιώσετε την ολοκλήρωση και το σκοπό της ζωής σας να απλώνεται μπροστά σας. Η απελευθέρωση έχει γίνει όταν είστε εκτός της ταύτισης με τις σκέψεις σας, όταν βρίσκεστε εδώ και τώρα βαθιά μέσα στο είναι σας και είστε έτοιμοι να συνεχίσετε το ταξίδι σας, χωρίς φόβο, για να εξερευνήσετε το Σύμπαν.
Άρθρο με τίτλο «Η τέχνη της ζωής»
της Μίλιτσα Κοσάνοβιτς Αρχισυντάκτριας του περιοδικού «Ζενίθ» (τεύχος 23)