Τότε...

Αναρωτιόμουνα τις προάλλες πώς μπορεί κανείς να γιορτάσει το ΟΧΙ την εποχή των ΝΑΙ, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι δεν είναι μόνο δική μου η απορία.

Σκέφτηκα λοιπόν να αντιγράψω την γλαφυρή περιγραφή του Heinz A. Ricther (Η Ιταλο-Γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, μετάφραση Κ. Σαρρόπουλος, Γκοβόστης 1998) για να βοηθήσω την συζήτηση. Όπως θα δείτε, ο Μεταξάς δεν είπε ποτέ το ΟΧΙ, αλλά μόλις ο Γκράτσι, ο τότε πρέσβης της Ιταλίας, του εξήγησε τις Ιταλικές απαιτήσεις, δήλωσε ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο…

Η 28η Οκτωβρίου ήταν Δευτέρα. Στις 2:30 ο Γκράτσι με το Μοντίνι και ένα διερμηνέα αναχώρησαν από την πρεσβεία. Ο Γκράτσι είχε δώσει άδεια στον οδηγό της πρεσβείας, και γι’ αυτό το αυτοκίνητο που κατευθυνόταν προς την κατοικία του Μεταξά, στην Κηφισιά, οδηγούσε ο Μοντίνι. Στις 2:45 το αυτοκίνητο, με τις διπλωματικές πινακίδες και την ιταλική σημαία, έφτασε στην εξώπορτα της κατοικίας του Μεταξά. Ο διερμηνέας παρακάλεσε τη φρουρά της πύλης να πληροφορήσει τον πρωθυπουργό ότι ο πρεσβευτής της Ιταλίας έχει να του επιδώσει ένα πολύ επείγον έγγραφο. Ο φρουρός της πύλης αγουροξυπνημένος, τηλεφώνησε στο εσωτερικό της κατοικίας και επικοινώνησε με το Μεταξά, που είχε πέσει να κοιμηθεί, πληροφορώντας τον ότι ο πρεσβευτής της Ιταλίας θέλει να τον δει.

Ο Μεταξάς φόρεσε μια ρόμπα πάνω από το νυχτικό του και άνοιξε ο ίδιος την εξώπορτα. Αναγνώρισε αμέσως τον Γκράτσι και, αφού τον οδήγησε σ’ ένα μικρό σαλόνι με παραδοσιακά έπιπλα, του έδειξε μια δερμάτινη πολυθρόνα για να καθίσει. Ο ίδιος κάθισε σ’ έναν καναπέ. Ο Γκράτσι του εξήγησε στα γαλλικά ότι η Ιταλική Κυβέρνηση του είχε αναθέσει να δώσει σ’ αυτόν μια επείγουσα διακοίνωση. Ενεχυρίασε στο Μεταξά το τελεσίγραφο. Ο Μεταξάς διάβασε αργά το γραμμένο στα γαλλικά κείμενο, κάνοντας πού και πού ένα αρνητικό νεύμα.

Το κείμενο του τελεσιγράφου περιείχε τις γνωστές σκόπιμες ανακρίβειες. Η Ελλάδα είχε παραβεί την ουδετερότητά της, υποστηρίζοντας τους Βρετανούς. Αυτό οδηγεί αναπότρεπτα σε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας, μια σύγκρουση που η Ιταλική Κυβέρνηση έχει την επιθυμία να αποφύγει. Ως εκ τούτου, η Ιταλική Κυβέρνηση αποφάσισε να ζητήσει από την Ελληνική Κυβέρνηση, ως εγγύηση της ουδετερότητας της Ελλάδας και της ασφαλείας της Ιταλίας το δικαίωμα της κατοχής διά των Ενόπλων της Δυνάμεων, στη διάρκεια του παρόντος πολέμου με τη Μεγάλη Βρετανία, ενός αριθμού στρατηγικών σημείων της ελληνικής επικρατείας… Η Ιταλική Κυβέρνηση απαιτεί από την Ελληνική Κυβέρνηση να εκδώσει αμέσως τις απαραίτητες διαταγές προς τις στρατιωτικές Αρχές, ώστε η κατάληψη να γίνει με ειρηνικά μέσα. Εάν τα ιταλικά στρατεύματα συναντήσουν αντίσταση, αυτή θα συντριβεί με τη δύναμη των όπλων και στην περίπτωση αυτήν η Ελληνική Κυβέρνηση θα έχει την ευθύνη για ό,τι ήθελε προκύψει. Προφορικώς πρόσθεσε ο Γκράτσι ότι το τελεσίγραφο εξέπνεε στις 6:00.

Για τις περαιτέρω εξελίξεις, ο Μάριο Τσέρβι γράφει: Ο Μεταξάς σήκωσε τα μάτια από το έγγραφο και είπε: “Alors, c’est la guerre”. Ο Γκράτσι, ξέροντας ότι ψεύδεται και μάλιστα άσχημα, απάντησε ότι δεν είχαν έτσι τα πράγματα, ότι η Ελλάδα μπορούσε να δεχτεί τους ιταλικούς όρους και έτσι να αποφύγει τον πόλεμο. Ο Μεταξάς αποκρίθηκε ότι στο διάστημα των τριών ωρών ήταν αδύνατο να αφυπνίσει το βασιλιά, να καλέσει τον υπουργό Άμυνας, τον Παπάγο, και να εκδώσει διαταγές περί μη αντιστάσεως στις πιο απομακρυσμένες ελληνικές Φρουρές και Μονάδες. Ο Γκράτσι, αισθανόμενος ακόμη πιο αμήχανα, επέμεινε και προσπάθησε να τον μεταπείσει, λέγοντας ότι ίσως ήταν δύσκολο, αλλά δεν ήταν αδύνατο. «Και ποια είναι τα στρατηγικά σημεία που θέλει να καταλάβει η Ιταλία;», ρώτησε ο Μεταξάς. Ο Γκράτσι, με μια χειρονομία απελπισίας, υποχρεώθηκε να ομολογήσει ότι δε γνώριζε… «Βλέπετε, λοιπόν, ότι είναι πόλεμος», είπε ο Μεταξάς.

Το θρυλικό ΟΧΙ του Μεταξά στο ιταλικό τελεσίγραφο, που αποτέλεσε εθνικό μύθο, δεν ελέχθη μεταξύ Γκράτσι και Μεταξά, όμως και χωρίς αυτό η άρνηση υποταγής ήταν σαφής.

Ο Μεταξάς συνόδευσε τον Γκράτσι στην εξώπορτα. Τα αποχαιρετιστήρια λόγια του ήταν: “Vous êtes les plus forts” («Είσαστε οι πιο ισχυροί»). Όπως είχε υποσχεθεί, ο Γκράτσι περίμενε στην πρεσβεία μέχρι τις 6:00 για μια αλλαγή στην ελληνική στάση. Όμως, και αυτή η ευγενική χειρονομία ήταν χωρίς νόημα, διότι η ιταλική επίθεση είχε αρχίσει στις 5:30.

http://fvasileiou.wordpress.com/2011/10/26/28-oct-1940/

http://vickytoxotis.blogspot.com