Το χειρότερο «υλικό» για να ερμηνεύσεις μια πολιτική κατάσταση είναι τα δημοσιογραφικά σενάρια και οι «αποκλειστικές» πληροφορίες, ή τα λόγια των πολιτικών. Όλα αυτά μένουν στην επιφάνεια των πραγμάτων και σε γαργαλιστικές ιστορίες περί «ανικάνων» προσώπων, «κουρασμένων» ή «άτολμων» πρωθυπουργών και τα παρόμοια… Αναμφίβολα οι «προσωπικές ιδιότητες» των πολιτικών συμβάλουνσημαντικά πάνω στο παιχνίδι που παίζεται στην πολιτική σκακιέρα. Το καθοριστικό σε αυτό το παιχνίδι είναι η «σκακιέρα»: Δηλαδή το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι πολιτικοί και ξεδιπλώνουν τις ικανότητές τους. Η «Σκακιέρα», όμως, δεν βρίσκεται στα χέρια των πολιτικών, αλλά των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων. Οι πολιτικοί και κάθε κυβέρνηση κινούνται ΕΝΤΟΣ του ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟΥ πλαισίου, ΕΝΤΟΣ του πλαισίου του ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ: του καπιταλιστικού συστήματος που η πραγματική εξουσία βρίσκεται στα χέρια των ισχυρών οικονομικών ελίτ, των υπερεθνικών κέντρων. Τα κυβερνητικά πολιτικά κόμματα, καθώς και τα ενσωματωμένα «αριστερά» κόμματα εντός αυτού του κάδρου κινούνται. Ιδιαίτερα εγκλωβισμένη σε αυτό το κάδρο είναι η εκάστοτε κυβέρνηση η οποία δεν έχει και την πολυτέλεια των ανέξοδων αντιπολιτευτικών λόγων. ΕΝΤΟΣ, συνεπώς, αυτού του καθορισμένου καπιταλιστικού πλαισίου κινούνται οι πολιτικοί υπηρέτες (υπηρέτες είναι και όχι τα μεγάλα αφεντικά), ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ταυτόχρονα και το δικό τους «παιχνίδι», και προωθώντας και τα «ειδικά» συμφέροντα φιλικών μερίδων του κεφαλαίου.Το «παιχνίδι» τους, στο καθορισμένο τερέν, συνίσταται σε τούτο: Να αναδειχτούν ως οι καλύτεροι ηγετικοί εκφραστές των ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ του συστήματος, ως οι ηγετικές φυσιογνωμίες των ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ και όχι των «ΕΙΔΙΚΩΝ» συμφερόντων του κεφαλαίου. Συνακόλουθα το «παιχνίδι» τους στοχεύει και στη δική του σωτηρία… Με αυτά τα δεδομένα και εντός του δοσμένου ασφυκτικού πλαισίου μπορεί να ερμηνεύσουμε τις κινήσεις των πολιτικών και τις ικανότητές τους: Ικανότητες στην υπηρεσία των συμφερόντων που υπηρετούν και όχι στην υπηρεσία της κοινωνίας, στην υπηρεσία της δικής τους πολιτικής δικαίωσης (αλλά και σωτηρίας) απέναντι στους «νταβάδες»: Διεθνείς και εγχώριους. Το να ξεκινάμε να ερμηνεύουμε τη στάση και τις «κινήσεις» των πολιτικών με βάση τα λαϊκά συμφέροντα, το έθνος και τα εθνικά ή μεγάλα κοινωνικά ζητήματα, σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε πού ζούμε και πού βρίσκεται η εξουσία. Ξεκινώντας από δω μπορούμε να βρούμε το κλειδί ερμηνείας της σημερινής πολιτικής κατάστασης και των «κινήσεων» του Καραμανλή. Για να ξετυλίξουμε το Μίτο της Αριάδνης πρέπει να δούμε ποιο είναι το ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΣΤΑΓΜΑ των ισχυρών κέντρων εξουσίας.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ:α). Αυτά τα κέντρα και υπέρ- κέντρα εξουσίας θέλουν άμεσα να προωθήσουν ιστορικές γεωπολιτικές λύσεις στην περιοχή και να λύσουν ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΣ τα εθνικά μας θέματα σύμφωνα με τα συμφέροντά τους.Κανένα κόμμα από μόνο του δεν μπορεί να πάρει το κόστος αυτών των λύσεων. Άμεσος συνεπώς στόχος: Οικουμενικά πολιτικά σχήματα. Και αυτά περνάνε μέσα από τη «διάσπαση» των υπαρχόντων (τα έχουμε αναλύσει διεξοδικά). β). Τα υπερεθνικά και ντόπια κέντρα γνωρίζουν καλά επίσης ότι η κρίση του συστήματός του είναι τόσο οξεία που απαιτεί «συγκυβερνήσεις» και «οικουμενικά σχήματα» για να ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ προς όφελος του κεφαλαίου και σε βάρος της ελληνικής κοινωνίας. Η κρίση στην Ελλάδα, με δεδομένο τον ΕΦΙΑΛΤΗ της λαθρομετανάστευσης, θα προκαλέσει εκρηκτικούς λαϊκούς σπασμούς. Τέτοιες καταστάσεις για να αντιμετωπιστούν από το καθεστώς απαιτούνται πλατιές πολιτικές συναινέσεις. Ο Καραμανλής και οποιοσδήποτε Πρωθυπουργός δεν μπορεί ΠΟΤΕ να πάει «κόντρα» σε αυτά τα ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ του κεφαλαίου. ΚΟΝΤΡΑ πηγαίνουν μόνο τα λαϊκά κινήματα και οι ηγέτες τους. Ηγέτες που δεν στηρίζονται στο κράτος, αλλά στον οργανωμένο λαό. Μέσα βεβαίως εδώ μπορεί να υπάρχουν και αντιτιθέμενα οικονομικά συμφέροντα και ο Καραμανλής να έχει και τις επιμέρους «διαφορές» του, τις επιμέρους «αντιλήψεις» του για την προώθηση και των ειδικών συμφερόντων. Ωστόσο, όλα αυτά δεν μπορούν να επιλυθούν ΕΞΩ από το ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ του συστήματος που υπηρετεί. Παγιδευμένος, συνεπώς, μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο των οξύτατων απαιτήσεων του κεφαλαίου, προσπαθεί να ελιχθεί έτσι, ώστε να προβληθεί από τα πράγματα ως ο μεγάλος ηγέτης του καθεστώτος. Αν θα το πετύχει είναι άλλο ζήτημα. Μια κίνηση, όμως, που φαίνεται να είναι στρατηγική και μελετημένη είναι αυτή που για μας είναι «πλήρης υποταγή»: Η αποδοχή των εκλογών, αν δεν συμφωνήσει ο Γιώργος Παπανδρέου σε μια μίνιμουμ συναίνεση, στα οικονομικά και στον Πρόεδρο. Εδώ ο Καραμανλής προσπαθεί να προλάβει τα πράγματα και να ανοίξει το δρόμο των οικουμενικών σχημάτων με τον ίδιο σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Μια ήττα κόντρα σε αυτό μπορεί να τον πετάξει έξω από το παιχνίδι. Αυτό που κινδυνεύει να πάθει ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ που μάλλον δεν έχει αντιληφθεί καλά τις απαιτήσεις των μεγάλων πατρόνων. Αυτά τα κόμματα είναι τόσο σάπια που δεν μπορεί κανένα να κυβερνήσει σήμερα μόνο του. Αυτό διευκολύνει υπερβολικά τα σχέδια αυτών που απεργάζονται το τέλος μας.Από την μεριά τους οι αστοί πολιτικοί και η ενσωματωμένη «αριστερά» προσπαθούν αγωνιωδώς να «πλασαριστούν» στο νέο πολιτικό σκηνικό. Ο Καραμανλής, λοιπόν, από τη δική του οπτική (την καθεστωτική) δεν ενεργεί και τόσο ανόητα, όσο νομίζουμε. Μπορεί να μην έχει υπολογίσει σωστά όλους τους παράγοντες της πολιτικής σκακιέρας και να χάσει παντελώς το «παιχνίδι». Το να θρηνούμε εμείς για τις κινήσεις του Καραμανλή είναι ηλίθιο. Αν περιμένουμε τις λύσεις από τους πολιτικούς τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας…
Ρεσάλτο
Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2009
Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου 2009
Οι πρόωρες εκλογές στο συνολικό σχεδιασμό περιθωριοποίησης της Ελλάδας;
Η Ελλάδα έχει περάσει σε «δεύτερη μοίρα» στον αμερικανικό σχεδιασμό και όλο το βάρος και η προσοχή έχουν στραφεί αποκλειστικά στην Τουρκία προς ζημία, φυσικά, των ελληνικών εθνικών συμφερόντων.
Κοινός βηματισμός-χειραψίες στις συναντήσεις Ομπάμα με Ερντογάν και Καραμανλή. Ήδη ήταν σε εξέλιξη η «ντιρεκτίβα του Ιανουαρίου» που έδινε τους ρόλους σε Ελλάδα και Τουρκία Έτσι, κάπως, συνοψίζεται από ανώτατο Αμερικανό παράγοντα, η ουσία της πολιτικής Ομπάμα στα ελληνοτουρκικά, η οποία, κατ' αυτόν, σκιαγραφείται ανάγλυφα και με τη δέουσα επιχειρηματολογία σε απόρρητο κείμενο-ντιρεκτίβα, των αρχών του έτους και αντανακλάται στις μέχρι τούδε ενέργειες της νέας αμερικανικής κυβέρνησης.
Παράλληλα, για την αποτροπή παράπλευρων απωλειών από τυχόν ελληνικές αντιδράσεις (σ.σ. Βάση Σούδας, αντιαμερικανισμός, Ελληνοαμερικανοί κ.λπ., φέρεται να δόθηκε εντολή σε όλους τους «επικοινωνιακούς δίαυλους» προς την Αθήνα, να μεταφέρουν το μήνυμα πως «η αυξημένη προσοχή προς την Άγκυρα» (σ.σ. κάτι που έμελλε να φανεί) δεν πρόκειται να 'ναι επιζήμια για τα ελληνικά συμφέροντα.
Ο ανώτατος Αμερικανός παράγων πιστεύει ακράδαντα πως η Αθήνα θα πρέπει ν' αντιδράσει στον «δόλιο» σχεδιασμό της νέας αμερικανικής κυβέρνησης και να «διεκδικήσει» ανταλλάγματα...
Ρόλος κομπάρσου στην Ελλάδα
Αναλυτικότερα, όπως αποκαλύπτεται εγκύρως, οι βαθύτεροι σχεδιασμοί της εξωτερικής πολιτικής Ομπάμα βάζουν την Ελλάδα στο περιθώριο μέχρι νεωτέρας και δίνουν «άμεση και ύψιστη προτεραιότητα» στη γείτονα Τουρκία, γιατί «έτσι και μέσω αυτής μπορούν να εξυπηρετηθούν στο έπακρον» τα αμερικανικά συμφέροντα.
Κατά την παρεχόμενη ερμηνεία, οι Αμερικανοί θέλουν την Ελλάδα σε ρόλο «κομπάρσου» στις μέσω Τουρκίας προωθούμενες επιδιώξεις τους, και αυτό σημαίνει πως στο όνομα μιας «σχετικής ηρεμίας στην περιοχή» η Αθήνα θα γίνει αποδέκτης αυξανόμενων αμερικανικών πιέσεων για να «τα βρει με την Τουρκία» και με όρους -εξυπακούεται- επιζήμιους για τα ελληνικά συμφέροντα, γιατί διαφορετικά η Άγκυρα δεν θα ενδώσει σ' εκείνα που της ζητά η Ουάσιγκτον.
Κατ' ελάχιστον, οι αμερικανικοί σχεδιασμοί θεωρούνται άκρως επικίνδυνοι για την πεμπτουσία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής που αφορά την Τουρκία, γιατί αυξάνουν εις πολλαπλούν τις σοβινιστικές εξάρσεις της γείτονος, η οποία, με τις πλάτες της υπερατλαντικής συμμάχου της και υπ' αυτές τις συνθήκες, θα επιδιώξει τα μέγιστα δυνατά οφέλη στο Κυπριακό, στο Αιγαίο και στο Πατριαρχείο, και θα συνεχίσει την τακτική της στη Θράκη και στη λαθρομετανάστευση.
Συνεπώς, δεν θα πρέπει να εκπλήσσει το ελληνικό ΥΠΕΞ ότι παρά τις ασαφείς συστάσεις (σ.σ. μάλλον ρητορεία) Γκόρντον του Αμερικανού βοηθού ΥΠΕΞ, προς την Άγκυρα για να σταματήσει τις υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα νησιά στο Αιγαίο (σ.σ. «Καθημερινή» 5/7/09), η Άγκυρα συνεχίζει με εντατικότερο ρυθμό τις υπερπτήσεις πάνω από τα κατοικημένα νησιά, γιατί «βλέπει χάσμα» μεταξύ της αμερικανικής ρητορείας και των αμερικανικών πράξεων.
24 Ιανουαρίου: το κείμενο - ντιρεκτίβα Σύμφωνα με παρασχεθείσες πληροφορίες, οι αμερικανικές μεθοδεύσεις του πρώτου εξαμήνου της κυβέρνησης Ομπάμα ακολουθούν πιστά ένα απόρρητο σχέδιο δράσης που, όπως λέγεται, υπό μορφή ντιρεκτίβας, και με ημερομηνία 24 Ιανουαρίου 2009 (σ.σ. τέσσερις μέρες μετά την ανάληψη καθηκόντων Ομπάμα), παρεδόθη σαν «τυφλοσούρτης» της νέας πολιτικής στους επικεφαλής του επιτελείου Εθνικής Ασφάλειας (Κλίντον, Τζόουνς και Γκέιτς) για τα περαιτέρω...
Όπως είναι φυσικό, ένα τέτοιο κείμενο υψηλής πολιτικής στις προτεραιότητες της αμερικανικής εθνικής ασφάλειας δεν μπορεί παρά να τυγχάνει της απόλυτης γνώσης και έγκρισης του Αμερικανού προέδρου και να φέρει τις «ευλογίες» του.
«Έχουν αποφασίσει να βάλουν την Ελλάδα "κατά μέρος" (..."to put Greece aside"...) και να ρίξουν το βάρος στην Τουρκία για τα επόμενα 2-3 χρόνια, με τη λογική πως "χρειαζόμαστε την Τουρκία... για τον μουσουλμανικό κόσμο"...», αποκαλύπτει ο ανώτατος Αμερικανός παράγων που μίλησε ελεύθερα στην «Ε», αφού προηγουμένως είχε εύλογα και κατά ιδιότυπο τρόπο, διασφαλίσει την ανωνυμία του.
Στο συγκεκριμένο απόρρητο κείμενο που θεωρείται η «μητέρα» όλων των έκτοτε ενεργειών, λέγεται πως καταγράφονται (σ.σ. προφανώς μέσα σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο αξιολόγησης της αμερικανικής πολιτικής με άξονα την Τουρκία), οι αρκούντως ευνοϊκές διαθέσεις και συστάσεις για τη γείτονα, μάλιστα σε τέτοιο βάθος και έκταση, που προκαλούν «αγανάκτηση», κατά τον ενημερωμένο παράγοντα, ο οποίος εύλογα και με τον «τρόπο» του, θέλησε να κρούσει τον κώδωνα κινδύνου και να στείλει ένα μήνυμα προειδοποίησης προς την Αθήνα για τη διπλοπροσωπία του επιτελείου εξωτερικής πολιτικής του προέδρου Ομπάμα.
Αρχικές απορίες και υπόνοιες της «Ε» για τον τρόπο δράσης και σχεδιασμό του επιτελείου Ομπάμα για τον εναγκαλισμό της Τουρκίας στους πρώτους κιόλας μήνες της νέας κυβέρνησης βρήκαν την απάντηση τους το τελευταίο 10ήμερο του Μαΐου όταν, κάτω από ασυνήθιστες συνθήκες, ήλθε στην προσοχή της «Ε» η ύπαρξη του απόρρητου κειμένου της 24ης Ιανουαρίου, το περιεχόμενο του οποίου έριχνε άπλετο φως στις αμερικανικές κινήσεις.
Περαιτέρω, δε, από νεότερες συγκλίνουσες εκτιμήσεις προκύπτει πως το απόρρητο εκείνο κείμενο, που σημειωτέον συντάχθηκε καθ' ομολογίαν ενός εκ των συντακτών του, με τη συμβολή παλαιών και νέων ανώτατων Αμερικανών αξιωματούχων της μεταβατικής εκείνης περιόδου, φέρεται να 'χει τις «ρίζες» του στο «σκεπτικό» του Κέντρου για Αμερικανική Πρόοδο (Center for American Progress-CAP) που τον περασμένο Δεκέμβριο συνέταξε εμπεριστατωμένη έκθεση για την ανάγκη «αναβίωσης» της «παραμελημένης συμμαχίας» ΗΠΑ και Τουρκίας.
Έδωσε γραμμή ο Σόρος
Το CAP συνιστούσε στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο, μόλις τρεις εβδομάδες προ της αναλήψεως των καθηκόντων του, να κάνει την Τουρκία «σημαία» της εξωτερικής του πολιτικής και τον παρότρυνε να επισκεφθεί την Τουρκία αμέσως στην αρχή της θητείας του, στο πλαίσιο μάλιστα ευρωπαϊκής περιοδείας, για να στείλει έτσι το αμερικανικό μήνυμα περί της ευρωπαϊκής διάστασης της γείτονος προς Γερμανούς και Γάλλους -όπερ και εγένετο.
Είναι αξιοσημείωτο πως πρόεδρος του CAP είναι ο Τζον Ποντέστα, «παλιά καραβάνα» στον κόσμο του λόμπι στην Ουάσιγκτον που διετέλεσε επικεφαλής της μεταβατικής ομάδας Ομπάμπα (transition team) και ασφαλώς στον «κόσμο της Ουάσιγκτον» μόνον αφελώς θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίο γεγονός το «φύτευμα» των αντιλήψεων και συστάσεων της έκθεσης του CAP στο απόρρητο έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ του Ιανουαρίου και μάλιστα σε προχωρημένη εκδοχή.
Ειρήσθω εν παρόδω πως το «μεγάλο αφεντικό» του CAP, ιδρυτής και χρηματοδότης του, είναι ο χρηματιστής και υπέρμαχος της ένταξης της Τουρκίας στην Ένωση, Τζορτζ Σόρος, ο οποίος επέλεξε προσωπικά τον Ποντέστα να ηγηθεί του κέντρου το 2003, που πρωτοσυστάθηκε, γιατί, προφανώς, θαύμασε τις «ταχυδακτυλουργίες» του ιταλο-ελληνικής καταγωγής Ποντέστα κατά τη θητεία του ως «προσωπάρχη» στον Λευκό Οίκο των Κλίντον, την εποχή Λεβίνσκι.
Κατά τον ανώτατο Αμερικανό παράγοντα «ετοιμάζονται να δώσουν στην Τουρκία ό,τι θέλει στο Κυπριακό» μέχρι τα τέλη της χρονιάς και αυτό αποτελεί μία από τις βραχυπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες για τον Ελληνισμό στον βωμό των γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων του επιτελείου Ομπάμα (σ.σ. ενδεικτική επ' αυτού ήταν η δήλωση του εισέτι περιφερόμενου προς ανεύρεση εργασίας Ματ Μπράιζα, πρόσφατα στην Κύπρο, πως «δεν μπορούμε να πιέσουμε την Τουρκία»...).
Σύμφωνα με άλλους κύκλους, ετοιμάζεται και προωθείται από αμερικανικής πλευράς και σε συνεργασία με κάποιους Ευρωπαίους, μια εν είδει προσωρινής ή ενδιάμεσης συμφωνία για το Κυπριακό με διατάξεις που «ακόμη και ο Χριστόφιας δεν θα μπορούσε να δεχθεί» κατά μία άποψη, αλλά που θα εξυπηρετεί πρωτίστως τις ανάγκες της Τουρκίας για προώθηση της ευρωπαϊκής της πορείας.
«Είναι προσβλητικό» για όλους εκείνους τους Ελληνοαμερικανούς που συνέλεξαν τόσα χρήματα για την προεκλογική εκστρατεία του Ομπάμα και της Κλίντον και τώρα «ετοιμάζονται να τους πουλήσουν», λέγεται εγκύρως.
Εξάλλου, υποδεικνύεται πως δεν ήταν τυχαίες οι δηλώσεις Γκόρντον σε δύο περιπτώσεις, στις οποίες θέλησε να «θολώσει τη φύση της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής στην Κύπρο, χαρακτηρίζοντάς την ως "παρουσία"...».
Κατά τις σχετικές πληροφορίες, ομοίως η επίσκεψη Ομπάμα στην Τουρκία, αλλά και ο «χειρισμός» του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, κατά τρόπο που να μην «προσβληθούν» οι Τούρκοι, ήταν αντικείμενο προσοχής στο κείμενο της 24ης Ιανουαρίου.
Τον Απρίλιο είχε ήδη επιβεβαιωθεί Οι εξελίξεις τον Απρίλιο επιβεβαίωσαν κατά τον πλέον κραυγαλέο τρόπο το «πνεύμα» του μνημονίου, με την άρνηση Ομπάμα να μεταβεί στο Φανάρι και, τελικά, μόνο έπειτα από πίεση Ελληνοαμερικανών, την τελευταία στιγμή, δέχθηκε ο Αμερικανός πρόεδρος να συναντηθεί στο ξενοδοχείο του κατ' ιδίαν με τον κ. Βαρθολομαίο (σ.σ. οι φωτογραφίες της συνάντησης δόθηκαν με καθυστέρηση στη δημοσιότητα, αλλά και η ίδια η συνάντηση είχε ορισθεί να 'ναι πολυμερής, μέχρι της παρεμβάσεως των Ελληνοαμερικανών...).
Τώρα, στο συγκεκριμένο μνημόνιο φέρεται να στηρίχθηκε η κ. Κλίντον στις ενημερώσεις που έκανε στη Γερουσία εκείνη την εβδομάδα και ιδιαίτερα στην «επικοινωνία» της με τον Ρεπουμπλικανό Ρίτσαρντ Λούγκαρ της Επιτροπής Εξωτερικών, στην οποία, όπως έχει αποκαλύψει η «Ε» (25/2/09) του επισήμαινε τον «ζωτικής σημασίας» ρόλο της Τουρκίας για τα αμερικανικά ενεργειακά συμφέροντα (σ.σ. ιδιαίτερα για την πρόσφατα υπογραφείσα συμφωνία του Nabucco), και όπως εγκύρως λέγεται, ο ανταγωνισμός τους με τη Ρωσία και η μέσω Τουρκίας εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους είναι έτερον σημαντικός λόγος της συνειδητής απόφασης περιθωριοποίησης της Ελλάδας από την κυβέρνηση Ομπάμα.
Περαιτέρω επιβεβαίωση των όσων προφανώς αναγράφονται στο απόρρητο έγγραφο της 24ης Ιανουαρίου αποτελεί ανάγλυφα η κατάθεση Γκόρντον στο Κογκρέσο (17 Ιουνίου '09), όπου υποστήριξε διθυραμβικά πως η Τουρκία είναι «κρίσιμης» γεωπολιτικής σημασίας για τις ΗΠΑ και η Ελλάδα απλώς μια «σημαντική» σύμμαχος, περιγράφοντας την εν είδει «κομπάρσου» στους αμερικανικούς σχεδιασμούς.
Το επικίνδυνο σ' όλα αυτά είναι πως ενώ δεν παραγνωρίζεται εν γένει η πραγματική γεωπολιτική σημασία της γείτονος, η Ουάσιγκτον με τον «τρόπο» της κάνει πλάτες στην Άγκυρα, η οποία πλήρως αποθρασυμένη αλωνίζει στο Αιγαίο, λέγεται αρμοδίως.
Κατά τα λοιπά, τον περασμένο Μάρτιο, ο Αμερικανός πρέσβης Νταν Σπέκχαρντ επέστρεψε στην Αθήνα ύστερα από διαβουλεύσεις στην Ουάσιγκτον, επιφορτισμένος και «οπλισμένος» με ενημερωτικά σημειώματα, να «πείσει» τους συνομιλητές του στην Αθήνα πως το νέο επιτελείο εξωτερικής πολιτικής έχει... «αγαθές» προθέσεις για την Ελλάδα και να μην «παρερμηνεύονται» οι κινήσεις Ομπάμα σε ό,τι αφορά την Τουρκία.
Φυσικά, «ξέχασαν» να ενημερώσουν τον κ. Σπέκχαρντ για τον βαθύτερο αμερικανικό σχεδιασμό και λογικά οι Έλληνες συνομιλητές του θα πρέπει ν' αντιληφθούν πως όσα συζητούν μαζί του δεν πάνε και πολύ μακριά...
Τώρα, το κείμενο του Ιανουαρίου μέχρι πρότινος παρέμενε απόρρητο, γιατί έπειτα από ενδοϋπηρεσιακές διαβουλεύσεις έκριναν πως θα πρέπει να παραμείνει έτσι για καμιά 3ετία, μέχρι να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός τους και μετά να το «καταχωνιάσουν» κάπου (σ.σ. κατ' επίταξη της νομοθεσίας FOIA) που θα 'ναι δύσκολο να βρεθεί σύντομα.
Του Δ.Π. ΔΗΜΑ
«Ελευθεροτυπία» 17/7/2009
Κοινός βηματισμός-χειραψίες στις συναντήσεις Ομπάμα με Ερντογάν και Καραμανλή. Ήδη ήταν σε εξέλιξη η «ντιρεκτίβα του Ιανουαρίου» που έδινε τους ρόλους σε Ελλάδα και Τουρκία Έτσι, κάπως, συνοψίζεται από ανώτατο Αμερικανό παράγοντα, η ουσία της πολιτικής Ομπάμα στα ελληνοτουρκικά, η οποία, κατ' αυτόν, σκιαγραφείται ανάγλυφα και με τη δέουσα επιχειρηματολογία σε απόρρητο κείμενο-ντιρεκτίβα, των αρχών του έτους και αντανακλάται στις μέχρι τούδε ενέργειες της νέας αμερικανικής κυβέρνησης.
Παράλληλα, για την αποτροπή παράπλευρων απωλειών από τυχόν ελληνικές αντιδράσεις (σ.σ. Βάση Σούδας, αντιαμερικανισμός, Ελληνοαμερικανοί κ.λπ., φέρεται να δόθηκε εντολή σε όλους τους «επικοινωνιακούς δίαυλους» προς την Αθήνα, να μεταφέρουν το μήνυμα πως «η αυξημένη προσοχή προς την Άγκυρα» (σ.σ. κάτι που έμελλε να φανεί) δεν πρόκειται να 'ναι επιζήμια για τα ελληνικά συμφέροντα.
Ο ανώτατος Αμερικανός παράγων πιστεύει ακράδαντα πως η Αθήνα θα πρέπει ν' αντιδράσει στον «δόλιο» σχεδιασμό της νέας αμερικανικής κυβέρνησης και να «διεκδικήσει» ανταλλάγματα...
Ρόλος κομπάρσου στην Ελλάδα
Αναλυτικότερα, όπως αποκαλύπτεται εγκύρως, οι βαθύτεροι σχεδιασμοί της εξωτερικής πολιτικής Ομπάμα βάζουν την Ελλάδα στο περιθώριο μέχρι νεωτέρας και δίνουν «άμεση και ύψιστη προτεραιότητα» στη γείτονα Τουρκία, γιατί «έτσι και μέσω αυτής μπορούν να εξυπηρετηθούν στο έπακρον» τα αμερικανικά συμφέροντα.
Κατά την παρεχόμενη ερμηνεία, οι Αμερικανοί θέλουν την Ελλάδα σε ρόλο «κομπάρσου» στις μέσω Τουρκίας προωθούμενες επιδιώξεις τους, και αυτό σημαίνει πως στο όνομα μιας «σχετικής ηρεμίας στην περιοχή» η Αθήνα θα γίνει αποδέκτης αυξανόμενων αμερικανικών πιέσεων για να «τα βρει με την Τουρκία» και με όρους -εξυπακούεται- επιζήμιους για τα ελληνικά συμφέροντα, γιατί διαφορετικά η Άγκυρα δεν θα ενδώσει σ' εκείνα που της ζητά η Ουάσιγκτον.
Κατ' ελάχιστον, οι αμερικανικοί σχεδιασμοί θεωρούνται άκρως επικίνδυνοι για την πεμπτουσία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής που αφορά την Τουρκία, γιατί αυξάνουν εις πολλαπλούν τις σοβινιστικές εξάρσεις της γείτονος, η οποία, με τις πλάτες της υπερατλαντικής συμμάχου της και υπ' αυτές τις συνθήκες, θα επιδιώξει τα μέγιστα δυνατά οφέλη στο Κυπριακό, στο Αιγαίο και στο Πατριαρχείο, και θα συνεχίσει την τακτική της στη Θράκη και στη λαθρομετανάστευση.
Συνεπώς, δεν θα πρέπει να εκπλήσσει το ελληνικό ΥΠΕΞ ότι παρά τις ασαφείς συστάσεις (σ.σ. μάλλον ρητορεία) Γκόρντον του Αμερικανού βοηθού ΥΠΕΞ, προς την Άγκυρα για να σταματήσει τις υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα νησιά στο Αιγαίο (σ.σ. «Καθημερινή» 5/7/09), η Άγκυρα συνεχίζει με εντατικότερο ρυθμό τις υπερπτήσεις πάνω από τα κατοικημένα νησιά, γιατί «βλέπει χάσμα» μεταξύ της αμερικανικής ρητορείας και των αμερικανικών πράξεων.
24 Ιανουαρίου: το κείμενο - ντιρεκτίβα Σύμφωνα με παρασχεθείσες πληροφορίες, οι αμερικανικές μεθοδεύσεις του πρώτου εξαμήνου της κυβέρνησης Ομπάμα ακολουθούν πιστά ένα απόρρητο σχέδιο δράσης που, όπως λέγεται, υπό μορφή ντιρεκτίβας, και με ημερομηνία 24 Ιανουαρίου 2009 (σ.σ. τέσσερις μέρες μετά την ανάληψη καθηκόντων Ομπάμα), παρεδόθη σαν «τυφλοσούρτης» της νέας πολιτικής στους επικεφαλής του επιτελείου Εθνικής Ασφάλειας (Κλίντον, Τζόουνς και Γκέιτς) για τα περαιτέρω...
Όπως είναι φυσικό, ένα τέτοιο κείμενο υψηλής πολιτικής στις προτεραιότητες της αμερικανικής εθνικής ασφάλειας δεν μπορεί παρά να τυγχάνει της απόλυτης γνώσης και έγκρισης του Αμερικανού προέδρου και να φέρει τις «ευλογίες» του.
«Έχουν αποφασίσει να βάλουν την Ελλάδα "κατά μέρος" (..."to put Greece aside"...) και να ρίξουν το βάρος στην Τουρκία για τα επόμενα 2-3 χρόνια, με τη λογική πως "χρειαζόμαστε την Τουρκία... για τον μουσουλμανικό κόσμο"...», αποκαλύπτει ο ανώτατος Αμερικανός παράγων που μίλησε ελεύθερα στην «Ε», αφού προηγουμένως είχε εύλογα και κατά ιδιότυπο τρόπο, διασφαλίσει την ανωνυμία του.
Στο συγκεκριμένο απόρρητο κείμενο που θεωρείται η «μητέρα» όλων των έκτοτε ενεργειών, λέγεται πως καταγράφονται (σ.σ. προφανώς μέσα σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο αξιολόγησης της αμερικανικής πολιτικής με άξονα την Τουρκία), οι αρκούντως ευνοϊκές διαθέσεις και συστάσεις για τη γείτονα, μάλιστα σε τέτοιο βάθος και έκταση, που προκαλούν «αγανάκτηση», κατά τον ενημερωμένο παράγοντα, ο οποίος εύλογα και με τον «τρόπο» του, θέλησε να κρούσει τον κώδωνα κινδύνου και να στείλει ένα μήνυμα προειδοποίησης προς την Αθήνα για τη διπλοπροσωπία του επιτελείου εξωτερικής πολιτικής του προέδρου Ομπάμα.
Αρχικές απορίες και υπόνοιες της «Ε» για τον τρόπο δράσης και σχεδιασμό του επιτελείου Ομπάμα για τον εναγκαλισμό της Τουρκίας στους πρώτους κιόλας μήνες της νέας κυβέρνησης βρήκαν την απάντηση τους το τελευταίο 10ήμερο του Μαΐου όταν, κάτω από ασυνήθιστες συνθήκες, ήλθε στην προσοχή της «Ε» η ύπαρξη του απόρρητου κειμένου της 24ης Ιανουαρίου, το περιεχόμενο του οποίου έριχνε άπλετο φως στις αμερικανικές κινήσεις.
Περαιτέρω, δε, από νεότερες συγκλίνουσες εκτιμήσεις προκύπτει πως το απόρρητο εκείνο κείμενο, που σημειωτέον συντάχθηκε καθ' ομολογίαν ενός εκ των συντακτών του, με τη συμβολή παλαιών και νέων ανώτατων Αμερικανών αξιωματούχων της μεταβατικής εκείνης περιόδου, φέρεται να 'χει τις «ρίζες» του στο «σκεπτικό» του Κέντρου για Αμερικανική Πρόοδο (Center for American Progress-CAP) που τον περασμένο Δεκέμβριο συνέταξε εμπεριστατωμένη έκθεση για την ανάγκη «αναβίωσης» της «παραμελημένης συμμαχίας» ΗΠΑ και Τουρκίας.
Έδωσε γραμμή ο Σόρος
Το CAP συνιστούσε στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο, μόλις τρεις εβδομάδες προ της αναλήψεως των καθηκόντων του, να κάνει την Τουρκία «σημαία» της εξωτερικής του πολιτικής και τον παρότρυνε να επισκεφθεί την Τουρκία αμέσως στην αρχή της θητείας του, στο πλαίσιο μάλιστα ευρωπαϊκής περιοδείας, για να στείλει έτσι το αμερικανικό μήνυμα περί της ευρωπαϊκής διάστασης της γείτονος προς Γερμανούς και Γάλλους -όπερ και εγένετο.
Είναι αξιοσημείωτο πως πρόεδρος του CAP είναι ο Τζον Ποντέστα, «παλιά καραβάνα» στον κόσμο του λόμπι στην Ουάσιγκτον που διετέλεσε επικεφαλής της μεταβατικής ομάδας Ομπάμπα (transition team) και ασφαλώς στον «κόσμο της Ουάσιγκτον» μόνον αφελώς θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίο γεγονός το «φύτευμα» των αντιλήψεων και συστάσεων της έκθεσης του CAP στο απόρρητο έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ του Ιανουαρίου και μάλιστα σε προχωρημένη εκδοχή.
Ειρήσθω εν παρόδω πως το «μεγάλο αφεντικό» του CAP, ιδρυτής και χρηματοδότης του, είναι ο χρηματιστής και υπέρμαχος της ένταξης της Τουρκίας στην Ένωση, Τζορτζ Σόρος, ο οποίος επέλεξε προσωπικά τον Ποντέστα να ηγηθεί του κέντρου το 2003, που πρωτοσυστάθηκε, γιατί, προφανώς, θαύμασε τις «ταχυδακτυλουργίες» του ιταλο-ελληνικής καταγωγής Ποντέστα κατά τη θητεία του ως «προσωπάρχη» στον Λευκό Οίκο των Κλίντον, την εποχή Λεβίνσκι.
Κατά τον ανώτατο Αμερικανό παράγοντα «ετοιμάζονται να δώσουν στην Τουρκία ό,τι θέλει στο Κυπριακό» μέχρι τα τέλη της χρονιάς και αυτό αποτελεί μία από τις βραχυπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες για τον Ελληνισμό στον βωμό των γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων του επιτελείου Ομπάμα (σ.σ. ενδεικτική επ' αυτού ήταν η δήλωση του εισέτι περιφερόμενου προς ανεύρεση εργασίας Ματ Μπράιζα, πρόσφατα στην Κύπρο, πως «δεν μπορούμε να πιέσουμε την Τουρκία»...).
Σύμφωνα με άλλους κύκλους, ετοιμάζεται και προωθείται από αμερικανικής πλευράς και σε συνεργασία με κάποιους Ευρωπαίους, μια εν είδει προσωρινής ή ενδιάμεσης συμφωνία για το Κυπριακό με διατάξεις που «ακόμη και ο Χριστόφιας δεν θα μπορούσε να δεχθεί» κατά μία άποψη, αλλά που θα εξυπηρετεί πρωτίστως τις ανάγκες της Τουρκίας για προώθηση της ευρωπαϊκής της πορείας.
«Είναι προσβλητικό» για όλους εκείνους τους Ελληνοαμερικανούς που συνέλεξαν τόσα χρήματα για την προεκλογική εκστρατεία του Ομπάμα και της Κλίντον και τώρα «ετοιμάζονται να τους πουλήσουν», λέγεται εγκύρως.
Εξάλλου, υποδεικνύεται πως δεν ήταν τυχαίες οι δηλώσεις Γκόρντον σε δύο περιπτώσεις, στις οποίες θέλησε να «θολώσει τη φύση της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής στην Κύπρο, χαρακτηρίζοντάς την ως "παρουσία"...».
Κατά τις σχετικές πληροφορίες, ομοίως η επίσκεψη Ομπάμα στην Τουρκία, αλλά και ο «χειρισμός» του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, κατά τρόπο που να μην «προσβληθούν» οι Τούρκοι, ήταν αντικείμενο προσοχής στο κείμενο της 24ης Ιανουαρίου.
Τον Απρίλιο είχε ήδη επιβεβαιωθεί Οι εξελίξεις τον Απρίλιο επιβεβαίωσαν κατά τον πλέον κραυγαλέο τρόπο το «πνεύμα» του μνημονίου, με την άρνηση Ομπάμα να μεταβεί στο Φανάρι και, τελικά, μόνο έπειτα από πίεση Ελληνοαμερικανών, την τελευταία στιγμή, δέχθηκε ο Αμερικανός πρόεδρος να συναντηθεί στο ξενοδοχείο του κατ' ιδίαν με τον κ. Βαρθολομαίο (σ.σ. οι φωτογραφίες της συνάντησης δόθηκαν με καθυστέρηση στη δημοσιότητα, αλλά και η ίδια η συνάντηση είχε ορισθεί να 'ναι πολυμερής, μέχρι της παρεμβάσεως των Ελληνοαμερικανών...).
Τώρα, στο συγκεκριμένο μνημόνιο φέρεται να στηρίχθηκε η κ. Κλίντον στις ενημερώσεις που έκανε στη Γερουσία εκείνη την εβδομάδα και ιδιαίτερα στην «επικοινωνία» της με τον Ρεπουμπλικανό Ρίτσαρντ Λούγκαρ της Επιτροπής Εξωτερικών, στην οποία, όπως έχει αποκαλύψει η «Ε» (25/2/09) του επισήμαινε τον «ζωτικής σημασίας» ρόλο της Τουρκίας για τα αμερικανικά ενεργειακά συμφέροντα (σ.σ. ιδιαίτερα για την πρόσφατα υπογραφείσα συμφωνία του Nabucco), και όπως εγκύρως λέγεται, ο ανταγωνισμός τους με τη Ρωσία και η μέσω Τουρκίας εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους είναι έτερον σημαντικός λόγος της συνειδητής απόφασης περιθωριοποίησης της Ελλάδας από την κυβέρνηση Ομπάμα.
Περαιτέρω επιβεβαίωση των όσων προφανώς αναγράφονται στο απόρρητο έγγραφο της 24ης Ιανουαρίου αποτελεί ανάγλυφα η κατάθεση Γκόρντον στο Κογκρέσο (17 Ιουνίου '09), όπου υποστήριξε διθυραμβικά πως η Τουρκία είναι «κρίσιμης» γεωπολιτικής σημασίας για τις ΗΠΑ και η Ελλάδα απλώς μια «σημαντική» σύμμαχος, περιγράφοντας την εν είδει «κομπάρσου» στους αμερικανικούς σχεδιασμούς.
Το επικίνδυνο σ' όλα αυτά είναι πως ενώ δεν παραγνωρίζεται εν γένει η πραγματική γεωπολιτική σημασία της γείτονος, η Ουάσιγκτον με τον «τρόπο» της κάνει πλάτες στην Άγκυρα, η οποία πλήρως αποθρασυμένη αλωνίζει στο Αιγαίο, λέγεται αρμοδίως.
Κατά τα λοιπά, τον περασμένο Μάρτιο, ο Αμερικανός πρέσβης Νταν Σπέκχαρντ επέστρεψε στην Αθήνα ύστερα από διαβουλεύσεις στην Ουάσιγκτον, επιφορτισμένος και «οπλισμένος» με ενημερωτικά σημειώματα, να «πείσει» τους συνομιλητές του στην Αθήνα πως το νέο επιτελείο εξωτερικής πολιτικής έχει... «αγαθές» προθέσεις για την Ελλάδα και να μην «παρερμηνεύονται» οι κινήσεις Ομπάμα σε ό,τι αφορά την Τουρκία.
Φυσικά, «ξέχασαν» να ενημερώσουν τον κ. Σπέκχαρντ για τον βαθύτερο αμερικανικό σχεδιασμό και λογικά οι Έλληνες συνομιλητές του θα πρέπει ν' αντιληφθούν πως όσα συζητούν μαζί του δεν πάνε και πολύ μακριά...
Τώρα, το κείμενο του Ιανουαρίου μέχρι πρότινος παρέμενε απόρρητο, γιατί έπειτα από ενδοϋπηρεσιακές διαβουλεύσεις έκριναν πως θα πρέπει να παραμείνει έτσι για καμιά 3ετία, μέχρι να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός τους και μετά να το «καταχωνιάσουν» κάπου (σ.σ. κατ' επίταξη της νομοθεσίας FOIA) που θα 'ναι δύσκολο να βρεθεί σύντομα.
Του Δ.Π. ΔΗΜΑ
«Ελευθεροτυπία» 17/7/2009
Τρίτη 1 Σεπτεμβρίου 2009
Η άλωση των ΜΜΕ κι όχι μόνο...
Βίκτωρ Ρέστης: Εφοπλιστής εισηγμένος στη Wall Street, τραπεζίτης με επιχειρήσεις στη βιομηχανία τροφίμων, στην ενέργεια και το real estate και με πρωτοφανή ρευστότητα. Εσχάτως και εκδότης. Όπως λένε μάλιστα στο χώρο των ΜΜΕ, ο Βίκτωρ Ρέστης ήρθε για να μείνει. Διαθέτοντας απίστευτη ρευστότητα για τα ελληνικά δεδομένα, φαίνεται ότι είναι αποφασισμένος να μπει στο παιχνίδι. Παράγοντες της αγοράς λένε ότι το cash αγγίζει τα 4 δις. δολάρια. Όσοι θέλουν να το μειώσουν λένε ότι «μετά βίας φτάνει το 1 δις. δολ.»! Ο επιχειρηματίας ο οποίος εν μια νυκτί εισήλθε στο μετοχικό κεφάλαιο του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, βρίσκεται μια ανάσα από την απόκτηση του CHANNEL 9 από τον Κοντομηνά, ανακοίνωσε τη δημιουργία του MTV GREECE, αγόρασε το SMART TV, ετοιμάζεται για νέες περιπέτειες στα ελληνικά ΜΜΕ και δεν κρύβει ότι «ήρθε για να μείνει». Το ερώτημα ωστόσο –όπως λένε πολλοί- είναι αν πίσω από αυτήν την επιχειρηματική υπερκινητικότητα κρύβεται ένα στιβαρό σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος ή αν πρόκειται για ένα οικονομικό «γιουρούσι» του επιπέδου «τα παιδία παίζει». Και αυτό διότι δεν είναι λίγοι οι παράγοντες της αγοράς που ψιθυρίζουν στο παρασκήνιο ότι ο Βίκτωρ είναι «μια μηχανή υπερπαραγωγής ιδεών που ποτέ δεν πραγματοποιούνται». Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι το αγαπημένο του σύνθημα είναι «ο ουρανός δεν είναι το όριο». Πρόκειται για ένα σλόγκαν που αντανακλά τις υψηλές του βλέψεις και την υπέρμετρη φιλοδοξία του. Επίσης, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στο χώρο της ναυτιλίας όσοι πιστεύουν σε αυτόν τον αποκαλούν «ο νέος Ωνάσης». Εξέχον μέλος της Ελληνικής Ισραηλιτικής Κοινότητας ο κ. Ρέστης με την επιχειρηματική του πορεία, μοιάζει να επιβεβαιώνει το εμπορικό δαιμόνιο του «περιούσιου λαού» που έχει μάθει να επιβιώνει και να γίνεται ακόμη πιο ισχυρός ύστερα από κάθε δοκιμασία. Και που η κυριαρχία του αρχίζει να ξεδιπλώνεται το τελευταίο διάστημα και στη χώρα μας. Η μητέρα του, η κυρία Μπέλλα Ρέστη, είναι δραστήριο μέλος και πρόεδρος του Ισραηλιτικού Συλλόγου Αθηνών, ο οποίος αριθμεί 265 μέλη και ταυτόχρονα είναι μέλος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ρόδου. Παράλληλα κατέχει τον τίτλο της μεγάλης ευεργέτιδας του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, ενώ έχει ιδρύσει το «Ρέστειον Κέντρο Ηλικιωμένων» στην περιοχή της Βούλας, το οποίο φιλοξενεί γέροντες εβραϊκής καταγωγής. Ο Βίκτωρ Ρέστης βοηθά όσο μπορεί σε όλες αυτές τις δράσεις αλληλεγγύης, είτε χρηματοδοτώντας είτε συμμετέχοντας, όποτε μπορεί, στους εβραϊκούς εορτασμούς, όπως ήταν η πρόσφατη εισαγωγή του Σεφέρ Τορά στο Εχάλ της Συναγωγής που βρίσκεται μέσα στο «Ρέστειον Ίδρυμα». Ο Βίκτωρ Ρέστης διατηρεί φιλικές σχέσεις με πολλά εξέχοντα στελέχη της ελληνικής επιχειρηματικότητας που προέρχονται από την ισραηλιτική κοινότητα: τον κ. Σάμι Φαϊς, την οικογένεια Μοντιάνο, την οικογένεια Μάτσα (της γνωστής δισκογραφικής εταιρείας). Πρόσφατα μάλιστα εξαγόρασε μειοψηφικό μερίδιο μετοχών στην εταιρεία του –επίσης ισραηλιτικής καταγωγής- επιχειρηματία κ. Σαμ Μπενρουμπή. Το φλερτ με τον ΔΟΛ Ο Βίκτωρ Ρέστης δείχνει εσχάτως μεγάλο ενδιαφέρον για τα ΜΜΕ. Η είσοδός του στον Τύπο δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες περίπου πριν από ένα χρόνο όταν εξαγόρασε το 33% της ΙΜΑΚΟ του Πέτρου Κωστόπουλου. Η χημεία όμως των δύο ανδρών δεν έδεσε, με αποτέλεσμα να εξαναγκαστεί να επιστρέψει το ποσοστό αυτό στον μεγαλομέτοχο της ΙΜΑΚΟ. Έχει το 75% του MTV, ενώ το υπόλοιπο 25% ανήκει στην οικογένεια Βαρδινογιάννη, το 100% του SMART TV και το 5,6% του ΔΟΛ, με στόχο την αύξηση αυτού του ποσοστού. Τις τελευταίες μέρες έχουν φουντώσει οι φήμες ότι βρίσκεται πολύ κοντά στην απόκτηση του CHANNEL 9 ιδιοκτησίας Δημήτρη Κοντομηνά. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εξαγορά του καναλιού είναι ζήτημα χρόνου, αφού λέγεται ότι οι δύο πλευρές έδωσαν ήδη τα χέρια. Η εξαγορά του CHANNEL 9 αποτελούσε εδώ και καιρό «διακαή πόθο» του Ρέστη, ο οποίος έχει αποφασίσει να επενδύσει μεγάλα ποσά στα ΜΜΕ. Λέγεται ότι στην περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις «ναυαγήσουν» την τελευταία στιγμή, ο εφοπλιστής έχει εναλλακτική λύση, καθώς έχει βολιδοσκοπήσει τις προθέσεις της ιδιοκτησίας ενός άλλου τηλεοπτικού σταθμού της Αττικής, τοπικής εμβέλειας. Κάποιοι επισημαίνουν τις στενές επικοινωνιακές σχέσεις που έχει αναπτύξει με δύο άλλα μεγάλα ονόματα του εφοπλισμού, τον Νίκο Δ. Πατέρα και τον Ευάγγελο Μαρινάκη, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στα ΜΜΕ. Κάνουν λόγο για ενδεχόμενη δημιουργία επενδυτικού ομίλου ο οποίος θα αφορά στα ΜΜΕ. Η εξαγορά ποσοστού στο ΔΟΛ (περίπου 6%, με βλέψεις να φτάσει σύντομα στο 10%) τον έχει φέρει εσχάτως κοντά και με τον ισχυρό άνδρα του συγκροτήματος Σταύρο Ψυχάρη. Λέγεται μάλιστα ότι οι δύο «συνεταίροι» συναντήθηκαν προσφάτως προκειμένου να προσδιοριστεί επακριβώς το όριο του ποσοστού στο ΔΟΛ που θα αποκτήσει ο νεαρός κροίσος, αλλά και το πλαίσιο μελλοντικών πιθανών συνεργιών. Φαίνεται πάντως ότι οι φιλοδοξίες του για τα ΜΜΕ δεν σταματούν εδώ. Ανεπιβεβαίωτες για την ώρα πληροφορίες –τις οποίες ωστόσο διαψεύδουν οι εκδότες του- λένε ότι ο κ. Ρέστης έχει εισέλθει και στο μετοχικό κεφάλαιο της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Το Ποντίκι», μέσω του δανείου ύψους 2,5 εκατομμυρίων ευρώ που έδωσε η τράπεζά FBB, η οποία ελέγχεται από το νεαρό εφοπλιστή. Ο χρόνος βέβαια θα δείξει έως πού θα φτάσουν οι μιντιακές φιλοδοξίες του κ. Ρέστη και κυρίως αν θα αποδειχτούν επιτυχημένες. ΄ Οι Business του Βίκτωρα Ρέστη: Ναυτιλία: Έχει την “Enterprise Shipping & Trading S.A.”, ήτοι 98 πλοία ξηρού φορτίου και δεξαμενόπλοια Αποκτώντας το 33% της «Freeseas” μπήκε στη Wall Strret Με το 13% της κυπριακής «Sea Star” μπήκε στην ΑΝΕΚ και στην «Hellenic Seaways” Αγόρασε το κρουαζιερόπλοιο “Delphin Voyager” Τράπεζες-Επιχειρήσεις: Το 51% της First Business Bank (FBB) Το 20% της “Multirama” Το 11% της “FG Europe” Το 10% της “Νικας” Το 10% της “Imperio” Ίδρυσε την “First Financial Bank” στο Μαυροβούνιο Media: Εξαγόρασε το 33% της “IMAKO” Έχει το 75% του MTV Hellas To SMART TV του ανήκει κατά 100% Μπήκε στο ΔΟΛ με 5,6% Κλείνει την εξαγορά του CHANNEL 9 Έγινε μέτοχος στο «Ποντίκι»
Έχει σχέση με το Project Soros στα Βαλκάνια;
Ρεπορτάζ των Δημήτρη Μαρκόπουλου και Μηνά Τσαμόπουλου από το "Πρώτο Θέμα" της Κυριακής 16 Μαρτίου 2008
Σημ. Μέσα στον τελευταίο χρόνο οι εναγκαλισμοί του επιχειρηματία με τον Ψυχάρη και τα ποσοστά του στο ΔΟΛ έχουν αυξηθεί σημαντικά
Έχει σχέση με το Project Soros στα Βαλκάνια;
Ρεπορτάζ των Δημήτρη Μαρκόπουλου και Μηνά Τσαμόπουλου από το "Πρώτο Θέμα" της Κυριακής 16 Μαρτίου 2008
Σημ. Μέσα στον τελευταίο χρόνο οι εναγκαλισμοί του επιχειρηματία με τον Ψυχάρη και τα ποσοστά του στο ΔΟΛ έχουν αυξηθεί σημαντικά
Πέμπτη 27 Αυγούστου 2009
Οι πυρκαγιές και η ελληνική μαφία
Εξέλιξη στο πρότυπο των καταστροφικών πυρκαγιών της Ηλείας πριν δυο χρόνια… Τυχαίο; Ξεκίνησε από τον χώρο που προορίζεται εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων των κατοίκων, για χώρος υγειονομικής ταφής (χυτα). Από πλευράς της επίσημης Πολιτείας εν μέσω άλλων γλαφυρών όπως το περί ευθύνης των πεύκων για τις συνέπειες της πυρκαγιάς, ακούστηκε ότι δεν εκτιμήθηκε στο μέγεθος που έπρεπε η επικινδυνότητά της (τουλάχιστον τις δυο πρώτες κρίσιμες ώρες). Η εικόνα πριν δυο χρόνια στην Ηλεία: η φωτιά φτάνει στην κοινότητα Παλαιοβαρβάσαινας και ενώ μικρές εστίες έχουν μείνει να καίνε τα αεροσκάφη πυρόσβεσης αποχωρούν… Επίγεια μέσα πυρόσβεσης (πυροσβεστικά οχήματα) ελάχιστα έως ανύπαρκτα για το μέγεθος της φωτιάς που ήδη έχει καταστρέψει μεγάλες δασικές εκτάσεις και αγροτικές καλλιέργειες… Η συνέχεια γνωστή πλέον με όλες της δραματικές της προεκτάσεις και σε ανθρώπινες ζωές. Η φωτιά συνεχίζει ανεξέλεγκτη, τα πυροσβεστικά μέσα ανύπαρκτα, περνάει πίσω από το Πελόπιο, κατακαίει τον Πλάτανο και εισβάλλει ως άλλοτε ο Αλάριχος στην Αρχαία Ολυμπία. Στο χωριό Καλυβάκια απέναντι από την Αρχαία Ολυμπία (τα χωρίζει ο Αλφειός ποταμός) συλλαμβάνεται από κατοίκους εμπρηστής που παρίστανε τον κάτοικο της περιοχής με καταγωγή από την Κεφαλονιά, κι ενώ μόλις έγινε αντιληπτός ξεκίνησε από πίσω του νέα εστία φωτιάς που είχε ο ίδιος προκαλέσει. Στο Γραμματικό η φωτιά μη συναντώντας οργανωμένη αντίσταση – οι κάτοικοι αναφέρουν ότι οι πυροσβέστες σε αρκετές περιπτώσεις, τους ρωτούσαν πού να ρίξουν νερό – φτάνει στον Άγιο Στέφανο, κατακαίει ότι είχε αναγεννηθεί από μετά από παλαιότερη πυρκαγιά του 1982… Δύο προσωπικοί φίλοι, μου αναφέρουν ότι και στην Αγία Παρασκευή του Αγίου Στεφάνου και στη Δροσιά, εντόπισαν γκαζάκια που άναψαν επί μέρους φωτιές εκεί που δεν υπήρχαν ή εκεί όπου το κυρίως μέτωπο της φωτιάς ήταν πολύ μακρύτερα. Η ίδια οργάνωση, συντονισμός και δράση εμπρηστών τώρα και τότε… Η ίδια αβελτηρία της Πολιτείας και τώρα και τότε… Σύμπτωση; Τι απέγιναν οι συλληφθέντες από κατοίκους εμπρηστές της Ηλείας; Αφέθηκαν ΟΛΟΙ τους ελεύθεροι.
Οι ανταποκριτές των ξένων ειδησεογραφικών μέσων αναρωτιούνται, σύμφωνα με κατάθεση έλληνα ρεπόρτερ, πώς μετά από τέτοια καταστροφή πριν δυο χρόνια επαναλαμβάνεται η ίδια εικόνα και μάλιστα μέσα στην πρωτεύουσα της χώρας… Επισημαίνεται η ποιοτική διαφοροποίηση της δράσης των εμπρηστών μέσα στα τελευταία δέκα περίπου χρόνια: Στο παρελθόν έκαιγαν δασικές εκτάσεις με την προοπτική οικοπεδοποίησης με την ανοχή της Πολιτείας. Σπανίως ακούγαμε για κάψιμο κατοικιών και θύματα ταυτόχρονα… Σύμπτωση; Τι σημαίνουν οι φωτιές που μπαίνουν δίπλα ή μέσα στις αυλές σπιτιών εκεί όπου ήδη υπάρχουν οικισμοί με ρυμοτομικά μάλιστα σχέδια; Τι σημαίνουν οι φωτιές στα όρη στα βουνά που κατακαίουν την Ελλάδα συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες; Τι σημαίνουν οι φωτιές στις αγροτικές καλλιέργειες Σύμπτωση και η επιλογή του νομού Ηλείας, κατεξοχήν αγροτικού νομού ως στόχου πριν δυο χρόνια; Ο νομός από το 1977 όταν ξέσπασε η πρώτη μεγάλη πυρκαγιά, καίγεται συστηματικά σχεδόν κάθε δεκαετία, ώστε η με φυσικό τρόπο αναγεννώμενη πεύκη να καταστρέφεται πριν προλάβει να κάνει κουκουνάρι και σπόρο ώστε να εξαφανιστεί με σιγουριά το δάσος. Μακρόπνοοι στρατηγικοί σχεδιασμοί από ομάδες με οργανωτικά επίπεδα στα οποία εμπλέκονται άτομα με διαφορετικές επιδιώξεις μέσα από κοινές μεθόδους δράσης. Η πρόσφατη αποκάλυψη του κυκλώματος που απήγαγε τον εφοπλιστή Παναγόπουλο μας δίνει ανάγλυφη την εικόνα πόσο ορθολογικά δομημένες είναι ανάλογες ομάδες με κοινούς σκοπούς. Έγραψε ο Τύπος, δικαστικοί, αστυνομικοί, πολιτικοί επιχειρηματίες, εργολάβοι μπλεγμένοι στο κύκλωμα… Ελληνική μαφία! Έτσι και στην εξελισσόμενη ως τυποποιημένη δράση εμπρησμού, εμπλέκονται ομάδες με διαφορετικούς στόχους μεσο - μακροχρόνιους…
Που δεν διστάζουν να προκαλέσουν ανθρώπινα θύματα… Μερικοί από τους στόχους;
1) Η καταστροφή του πρωτογενούς τομέα παραγωγής. Ήδη παράλληλα με εμάς εδώ στην Ελλάδα καίγονται δάση και καλλιέργειες σε όλες τις μεσογειακές χώρες με αγροτική παραγωγή. Είναι γνωστό ότι οι βορειότερες χώρες λόγω και των ψυχρότερων κλιματολογικών συνθηκών δεν διαθέτουν αγροτική παραγωγή. Χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η νότια Γαλλία μαστίζονται επίσης από καταστροφικές για τα δάση και τις αγροτικές τους καλλιέργειες πυρκαγιές… Η Monsanto και οι όμοιοί της, κολοσσοί στην παραγωγή γενετικά τροποποιημένων τροφών καραδοκούν…
2) Η τρομοκρατία και ο φόβος της καταστροφής από τη φωτιά περνάει από τις αγροτικές περιοχές και στα αστικά κέντρα ώστε κανείς να μην αισθάνεται ασφαλής. Ούτε γι αυτά που απέκτησε με στερήσεις και τραπεζικό δανεισμό. Εικόνα ανάλογη του φιάσκου του χρηματιστηρίου: δεν πρέπει κανείς «ασήμαντος» να τρέφει αυταπάτες ότι μπορεί να αισθάνεται όπως Εκείνοι… «Τα κεφάλια μέσα» με κάθε ευκαιρία.
3) η οικονομική καταστροφή και στον τουρισμό που αποτελεί την σημαντικότερη πηγή εισοδήματος.
4) Η αδηφάγος διάθεση των «νταβατζήδων» να χτίσουν ουσιαστικά άναρχα χωρίς κρατική πρόβλεψη για ανθρώπινες συνθήκες ζωής ακόμα και τις κορυφές του περιαστικού ορεινού όγκου…
5) Η εξώθηση της «κρίσιμης μάζας» ψηφοφόρων στη μία ή την άλλη κατεύθυνση όπου περιμένει ο όποιος «εκλεκτός» να κυβερνήσει…
Κι εμείς; Εμείς τι κάνουμε; Συνεχίζουμε την καθημερινότητά μας σφυρίζοντας αδιάφορα ή/και ξεσπώντας την οργή μας στο οικείο περιβάλλον μας, πληγώνοντας τους ανθρώπους μας; Μήπως κάποιοι που εκχώρησαν στο παρελθόν την πολιτική εξουσία με βαρύ για το λαό και το έθνος μας αντίτιμο, στους κάθε λογής «νταβατζήδες» και κάποιοι άλλοι που συνεχίζουν στα χνάρια των πρώτων να τους υπηρετούν, πρέπει να πάρουν κάποιο χειροπιαστό μήνυμα; Όχι βέβαια μόνο μέσα από την εκλογική διαδικασία…
Αντισταθείτε!
Οι ανταποκριτές των ξένων ειδησεογραφικών μέσων αναρωτιούνται, σύμφωνα με κατάθεση έλληνα ρεπόρτερ, πώς μετά από τέτοια καταστροφή πριν δυο χρόνια επαναλαμβάνεται η ίδια εικόνα και μάλιστα μέσα στην πρωτεύουσα της χώρας… Επισημαίνεται η ποιοτική διαφοροποίηση της δράσης των εμπρηστών μέσα στα τελευταία δέκα περίπου χρόνια: Στο παρελθόν έκαιγαν δασικές εκτάσεις με την προοπτική οικοπεδοποίησης με την ανοχή της Πολιτείας. Σπανίως ακούγαμε για κάψιμο κατοικιών και θύματα ταυτόχρονα… Σύμπτωση; Τι σημαίνουν οι φωτιές που μπαίνουν δίπλα ή μέσα στις αυλές σπιτιών εκεί όπου ήδη υπάρχουν οικισμοί με ρυμοτομικά μάλιστα σχέδια; Τι σημαίνουν οι φωτιές στα όρη στα βουνά που κατακαίουν την Ελλάδα συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες; Τι σημαίνουν οι φωτιές στις αγροτικές καλλιέργειες Σύμπτωση και η επιλογή του νομού Ηλείας, κατεξοχήν αγροτικού νομού ως στόχου πριν δυο χρόνια; Ο νομός από το 1977 όταν ξέσπασε η πρώτη μεγάλη πυρκαγιά, καίγεται συστηματικά σχεδόν κάθε δεκαετία, ώστε η με φυσικό τρόπο αναγεννώμενη πεύκη να καταστρέφεται πριν προλάβει να κάνει κουκουνάρι και σπόρο ώστε να εξαφανιστεί με σιγουριά το δάσος. Μακρόπνοοι στρατηγικοί σχεδιασμοί από ομάδες με οργανωτικά επίπεδα στα οποία εμπλέκονται άτομα με διαφορετικές επιδιώξεις μέσα από κοινές μεθόδους δράσης. Η πρόσφατη αποκάλυψη του κυκλώματος που απήγαγε τον εφοπλιστή Παναγόπουλο μας δίνει ανάγλυφη την εικόνα πόσο ορθολογικά δομημένες είναι ανάλογες ομάδες με κοινούς σκοπούς. Έγραψε ο Τύπος, δικαστικοί, αστυνομικοί, πολιτικοί επιχειρηματίες, εργολάβοι μπλεγμένοι στο κύκλωμα… Ελληνική μαφία! Έτσι και στην εξελισσόμενη ως τυποποιημένη δράση εμπρησμού, εμπλέκονται ομάδες με διαφορετικούς στόχους μεσο - μακροχρόνιους…
Που δεν διστάζουν να προκαλέσουν ανθρώπινα θύματα… Μερικοί από τους στόχους;
1) Η καταστροφή του πρωτογενούς τομέα παραγωγής. Ήδη παράλληλα με εμάς εδώ στην Ελλάδα καίγονται δάση και καλλιέργειες σε όλες τις μεσογειακές χώρες με αγροτική παραγωγή. Είναι γνωστό ότι οι βορειότερες χώρες λόγω και των ψυχρότερων κλιματολογικών συνθηκών δεν διαθέτουν αγροτική παραγωγή. Χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η νότια Γαλλία μαστίζονται επίσης από καταστροφικές για τα δάση και τις αγροτικές τους καλλιέργειες πυρκαγιές… Η Monsanto και οι όμοιοί της, κολοσσοί στην παραγωγή γενετικά τροποποιημένων τροφών καραδοκούν…
2) Η τρομοκρατία και ο φόβος της καταστροφής από τη φωτιά περνάει από τις αγροτικές περιοχές και στα αστικά κέντρα ώστε κανείς να μην αισθάνεται ασφαλής. Ούτε γι αυτά που απέκτησε με στερήσεις και τραπεζικό δανεισμό. Εικόνα ανάλογη του φιάσκου του χρηματιστηρίου: δεν πρέπει κανείς «ασήμαντος» να τρέφει αυταπάτες ότι μπορεί να αισθάνεται όπως Εκείνοι… «Τα κεφάλια μέσα» με κάθε ευκαιρία.
3) η οικονομική καταστροφή και στον τουρισμό που αποτελεί την σημαντικότερη πηγή εισοδήματος.
4) Η αδηφάγος διάθεση των «νταβατζήδων» να χτίσουν ουσιαστικά άναρχα χωρίς κρατική πρόβλεψη για ανθρώπινες συνθήκες ζωής ακόμα και τις κορυφές του περιαστικού ορεινού όγκου…
5) Η εξώθηση της «κρίσιμης μάζας» ψηφοφόρων στη μία ή την άλλη κατεύθυνση όπου περιμένει ο όποιος «εκλεκτός» να κυβερνήσει…
Κι εμείς; Εμείς τι κάνουμε; Συνεχίζουμε την καθημερινότητά μας σφυρίζοντας αδιάφορα ή/και ξεσπώντας την οργή μας στο οικείο περιβάλλον μας, πληγώνοντας τους ανθρώπους μας; Μήπως κάποιοι που εκχώρησαν στο παρελθόν την πολιτική εξουσία με βαρύ για το λαό και το έθνος μας αντίτιμο, στους κάθε λογής «νταβατζήδες» και κάποιοι άλλοι που συνεχίζουν στα χνάρια των πρώτων να τους υπηρετούν, πρέπει να πάρουν κάποιο χειροπιαστό μήνυμα; Όχι βέβαια μόνο μέσα από την εκλογική διαδικασία…
Αντισταθείτε!
Πέμπτη 6 Αυγούστου 2009
Ως πού οσφυοκάμπτες στα εθνικά θέματα;
Έμπειροι διπλωματικοί και στρατιωτικοί κύκλοι στην Αθήνα, επισημαίνουν πως ο νέος Γ.Γ του ΝΑΤΟ που μας έρχεται στην Αθήνα, πιθανότατα κομίζει Αμερικανικό σχέδιο για «συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας στο Αιγαίο για την αποκλιμάκωση της έντασης». Αυτό δε, θα μπορούσε να περνάει και μέσω ΝΑΤΟ, ακόμα και στο πλαίσιο της γνωστής συζήτησης - σε επίπεδο πρέσβεων, υπό τον εκάστοτε Γ.Γ του ΝΑΤΟ, για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Όπως υπογραμμίζουν οι ίδιοι κύκλοι οι Η.Π.Α έχουν επεξεργαστεί ένα κατ’ αρχήν σχέδιο, περί του οποίου βολιδοσκοπούν τις δύο χώρες. Η αμερικανική ιδέα είναι η Ελλάδα να μην αναχαιτίζει τα τουρκικά μαχητικά όταν εισέρχονται στο FIR Αθηνών και η Τουρκία να δεσμευτεί ότι θα σταματήσει τις υπερπτήσεις στα ελληνικά νησιά και τις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου.Η άποψη της Ουάσινγκτον είναι ότι η χώρα μας κακώς αναχαιτίζει τα τουρκικά μαχητικά που δεν υποβάλλουν σχέδια πτήσης στο FIR ευθύνης της, διότι δεν δικαιούται να ασκεί έλεγχο σε πολεμικά αεροσκάφη, παρά μόνο σε πολιτικά. Σύμφωνα με το αμερικανικό σκεπτικό αν η Άγκυρα δεσμευτεί ότι δεν θα προβαίνει σε παραβιάσεις, τότε δεν υπάρχει λόγος να απογειώνονται ελληνικά μαχητικά για αναχαίτιση, όταν τουρκικά εισέρχονται στο FIR Αθηνών. Η αμερικανική προσέγγιση παρακάμπτει τον πυρήνα του προβλήματος που είναι η αμφισβήτηση του status quo συνολικά στο Αιγαίο την οποία η Τουρκία διατυπώνει πλέον ανοιχτά, ζητώντας εκ νέου «ανάγνωση» των Συνθηκών και «ειδική» ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου για την περιοχή.Το ερώτημα τίθεται πλέον ανοικτά από την ώρα που ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Άντερ Φον Ράσμουσεν, ανακοίνωσε ότι Ελλάδα και Τουρκία θα είναι οι πρώτες χώρες που θα επισκεφθεί υπό την νέα του ιδιότητα. Είπε μάλιστα πως θα το κάνει ως μια προσπάθεια προώθησης της λύσης του Κυπριακού και της βελτίωσης της συνεργασίας ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.. Κατόπιν τούτου, οι προθέσεις του μπήκαν στο μικροσκόπιο της ελληνικής και της κυπριακής διπλωματίας που πλέον αναζητούν το new deal που ο διεθνής παράγοντας προωθεί στους άμεσα εμπλεκόμενους.Η ανακοίνωση της επίσκεψης συμπίπτει με την κλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο, λόγω των μονομερών ενεργειών και της επαναφοράς των αμφισβητήσεων της Τουρκίας στο status quo του Αρχιπελάγους, με τις μαζικές παραβιάσεις, αλλά και την δημοσίευση της απόφασης του Τουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου για πετρελαϊκές έρευνες σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και εν μέσω των συζητήσεων Χριστόφια – Ταλάτ για το Κυπριακό.Ακόμα και αν δεχθούμε για την οικονομία της συζήτησης ότι η Ελλάδα σταματά να αναγνωρίζει τα τουρκικά μαχητικά που εισέρχονται στο FIR Αθηνών, τότε η Τουρκία δεν θα επαναλάμβανε τις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, θα εγκατέλειπε τη θεωρία των γκρίζων ζωνών και θα απέσυρε το casus belli; Προφανώς τίποτα από αυτά δεν θα συνέβαινε. Απλώς η Ελλάδα θα έκανε ένα ακόμη βήμα πίσω, διευκολύνοντας δραματικά την προώθηση των τουρκικών διεκδικήσεων.Όπως τονίζουν πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι, η αμερικανική ερμηνεία, η οποία συμπίπτει με την τουρκική, ότι η σύμβαση του Σικάγου (περί Διεθνούς Πολιτικής Αεροπορίας, που προέβλεπε και την ίδρυση του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας – ICAO), αναφέρεται μόνο σε πολιτικά και όχι σε στρατιωτικά αεροσκάφη είναι αυθαίρετη. Από την στιγμή που μία χώρα έχει την ευθύνη για την ασφάλεια των πτήσεων στο FIR αρμοδιότητάς της, δεν μπορεί να επιτρέπει σε στρατιωτικά αεροσκάφη να κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα χωρίς σχέδια πτήσης θέτοντας σε κίνδυνο την αεροναυσιπλοΐα στην περιοχή.Η Ουάσινγκτον προβάλλει την «ιδέα» ως ένα τεχνικού κυρίως χαρακτήρα στρατιωτικό ΜΟΕ (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης) που θα μειώσει την πιθανότητα θερμού επεισοδίου από τις καθημερινές πλέον εμπλοκές ελληνικών και τουρκικών μαχητικών. Ο βασικός άμεσος στόχος όμως είναι να αφαιρέσει το αγκάθι των καταγγελιών της Αθήνας στις Βρυξέλλες για την συμπεριφορά της Τουρκίας, εν όψει της αξιολόγησης της από την ΕΕ και των αποφάσεων που θα ληφθούν τον Δεκέμβριο.Η Τουρκία ήδη έχει το σκόπελο του Κυπριακού και της άρνησής της να εφαρμόσει το πρωτόκολλο της Άγκυρας ανοίγοντας τα λιμάνια και τα αεροδρόμια της στην Κύπρο, στάση που, αν δεν αλλάξει, προεξοφλεί ότι θα παραμείνουν «παγωμένα» τα κεφάλαια διαπραγμάτευσης που έχουν μπλοκαριστεί. Η επιδείνωση της κατάστασης στο Αιγαίο επιβαρύνει περαιτέρω την εικόνα της Τουρκίας και θα δώσει επιπλέον λαβές σε αυτούς που ούτως ή άλλως δεν επιθυμούν την συνέχιση της υποτιθέμενης ευρωπαϊκής πορείας της. Το ανησυχητικό είναι ότι οι ΗΠΑ παροτρύνουν για διάλογο εφ όλης της ύλης με την Τουρκία για το Αιγαίο, ενθαρρύνοντας έτσι την αναθεωρητική πολιτική της και φέρνοντας πιο κοντά μία θερμή κρίση την οποία υποτίθεται θέλουν να αποτρέψουν.Όπως λένε πολιτικοί κύκλιοι, Αμερικανοί διπλωμάτες συζητώντας με Έλληνες συναδέλφους τους αναρωτιούνται (δήθεν) «τι το κακό έχει ο διάλογος, πως θα λύσετε τα προβλήματα αν δεν συζητήσετε;».Ότι δεν είναι δυνατόν να συζητάς για οτιδήποτε θέτει ως «πρόβλημα» η Τουρκία διότι η ατζέντα της είναι ανεξάντλητη, κάθε φορά φέρνει κάτι καινούργιο στο τραπέζι και έχει φθάσει σε σημείο να θέλει διαπραγμάτευση για κατοικημένα ελληνικά νησιά, προφανώς δεν γίνεται κατανοητό από την Ουάσινγκτον. Είτε η Αθήνα δεν είναι πειστική, είτε οι Αμερικανοί δεν θέλουν να καταλάβουν διότι έχουν άλλα πράγματα στο μυαλό τους. Το πιθανότερο είναι ότι συμβαίνουν και τα δύο και για το πρώτο δεν φταίνε οι Αμερικανοί.
http://www.orfni.blogspot.com/
http://www.orfni.blogspot.com/
Τρίτη 21 Ιουλίου 2009
Η διαστρέβλωση των αρχαιοελληνικών εννοιών "φιλία" και "έλεος" από την υποκριτική χριστιανική ηθική
Θα έβλεπα δύο πολύ σημαντικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις στην Ελλάδα και εκφράζονται με τις λέξεις φιλία και έλεος. Ας αρχίσουμε από την πρώτη. Ο Αριστοτέλης, ο οποίος είναι παραδόξως ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος της κλασικής πόλης, θα τη συζητήσει δια μακρών. Έχουμε συνηθίσει, μετά από τους Ρωμαίους, να μεταφράζουμε αυτή τη λέξη ως «amitié» («φιλική σχέση»), καθόλου δόκιμη απόδοση. Η φιλία προέρχεται από το ρήμα φιλώ, που σημαίνει αγαπώ. Όχι αγαπώ ερωτικά, αν και αυτό το νόημα είναι επίσης δυνατό. Η φιλία είναι το γένος, που σαν επιμέρους είδη του έχει τις διάφορες μορφές συναισθημάτων, που μπορούν να συνδέσουν τα άτομα. Και στην ελληνική πόλη, η φιλία έχει πολύ σημαντικές θεσμικές πτυχές. Βεβαίως, πρόκειται κυρίως για τη φιλική σχέση μεταξύ ανδρών, συχνά βάσει άτυπων πολιτικών συνδέσμων που ονομάζονται εταιρείαι, ενώ ο Πλάτων, όπως και ο Αριστοτέλης, θα πουν δικαίως, ότι η φιλία είναι κατ’ εξοχήν ο τύπος σχέσης, που μπορεί να ευδοκιμήσει και να αναπτυχθεί σε μια ελεύθερη κοινότητα και ότι μια τέτοια κοινότητα την προϋποθέτει.
Κατά κανόνα, η τυραννία δεν μπορεί να ανεχθεί τη φιλίαν (Πλάτων, «Πολιτεία», Ι, 576a, Αριστοτέλης, «Ηθικά Νικομάχεια», Θ, 1161a 30-35, 1161b 1-10). O τύραννος έχει κάθε συμφέρον να εμποδίσει την, ανεξάρτητα από αυτό τον ίδιο, δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των ανθρώπων, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τον αγώνα εναντίον της εξουσίας του και, εν πάση περιπτώσει, τη σύσταση μέσα στην κοινωνία ενός κέντρου αναφοράς που διαφεύγει του ελέγχου του. Μπορούμε να δούμε το πράγμα από μια μακιαβέλεια σκοπιά -δεν λέω μακιαβελική-, θέτοντας το ερώτημα του πώς πρέπει να ενεργήσει ο τύραννος για να κυβερνήσει. Απάντηση: πρέπει να καταστρέψει τις φιλικές σχέσεις. Ας μεταθέσουμε το ερώτημα στην εποχή μας: τι χρειάζεται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς για να εξασφαλίσει τη θέση του; Να διαρρήξει με κάθε τρόπο όλες τις ανεξάρτητες από αυτό σχέσεις μέσα στην κοινωνία, να καταφέρει να κονιορτοποιήσει το λαό και να καταστήσει μοναδικό κέντρο αναφοράς και ενοποίησης τους την ίδια την εξουσία. (Διαβάστε επίσης: Η εκμηδένιση του ατόμου στο μαζικό κίνημα).
Δεν είναι εξ’ άλλου τυχαίο το γεγονός ότι, πολύ συχνά, οι αφηγήσεις των τυραννοκτόνων φέρνουν στο προσκήνιο φίλους, όπως στο περίφημο παράδειγμα του Αρμόδιου και του Αριστογείτονος στην Αθήνα, οι οποίοι σκότωσαν τον Ίππαρχο, γιο του τυράννου Πεισίστρατου. Θα βρούμε και άλλους στη νότια Ιταλία... Επομένως, η πρώτη διαπροσωπική σχέση, που μετρά στην πολιτική ζωή της κοινότητας είναι η φιλία, θα επανέλθω.
Το δεύτερο στοιχείο, για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του Αριστοτέλη στον ορισμό της τραγωδίας, είναι ο έλεος -θα μπορούσαμε να πούμε επίσης η συμπάθεια-, δεν πρόκειται για οίκτο ή για κάπως δακρύβρεχτη συμπόνια, αλλά για το γεγονός ότι ο ένας μπαίνει στη θέση του άλλου και συμπάσχει, δηλαδή μεταφορικά, υφίσταται αυτό που κάνει τον άλλο να πάσχει, δεν μένει απαθής απέναντι στη δυστυχία του. Βρίσκουμε έτσι σε ένα λόγο του Δημοσθένη («Κατά Τιμοκράτους», 171,1) το απόσπασμα, όπου λέει, ότι κατά γενική ομολογία, πρέπει τους ασθενείς ελεείν, να επιδεικνύεται έλεος απέναντι στους αδύναμους, να λαμβάνεται υπόψη αυτό που τους συμβαίνει...
Η ιδέα, φυσικά, βρίσκεται ήδη στην Ιλιάδα. Σας θυμίζω τη σκηνή, στο τέλος του έπους, μεταξύ Αχιλλέως και Πριάμου. Βρίσκουμε εκεί όλο τον έλεον του κόσμου, ο καθένας μπαίνει στη θέση του άλλου, και μάλιστα με διάφορους τρόπους. Μπορούμε λοιπόν να συγκρατήσουμε από τη μια τη φιλίαν, και από την άλλη τον έλεον, ως τυπικά συναισθήματα, που αφορούν στις σχέσεις μεταξύ ατόμων. Το επαναλαμβάνω, έχουμε να κάνουμε εδώ, φυσικά, με μια άτυπη θέσμιση, κάτι σαν έθιμο, αλλά με την ισχυρή έννοια του όρου, δηλαδή αυτού, που κατά τα ειωθότα εφαρμόζεται στην πόλη.
Εδώ είναι αναγκαία μια παρέκβαση. Όταν μιλάμε για συναισθήματα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα θεμελιώδες γεγονός, που αποτελεί επίσης κοινοτυπία – και τις κοινοτυπίες δεν τις πολυσκεφτόμαστε∙ τα συναισθήματα δεν λειτουργούν κατά παραγγελία. Μπορούμε, μέχρι ενός σημείου, να κατευθύνουμε την εξωτερική μας συμπεριφορά και να κυριαρχήσουμε στα συναισθήματα μας. Δεν είναι όμως δυνατό να τα αλλάξουμε επιβάλλοντας τη θέληση μας ή από απλό ηθικό καθήκον. Το περισσότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα διαμορφώσουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, όπως λέει ο Αριστοτέλης στην αρχή του δεύτερου βιβλίου των «Ηθικών Νικομαχείων»: «Ουτ' άρα φύσει ούτε παρά φύσιν εγγίνονται αι αρεταί, αλλά πεφυκόσι μεν ημίν δέξασβαι αυτάς, τελειουμένοις δε δια του εθους». [Oι αρετές δεν υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως - ούτε όμως και είναι αντίθετη προς τη φύση μας η γένεσή τους μέσα μας; η φύση μας έκανε επιδεκτικούς στις αρετές, τέλειοι όμως σ' αυτές γινόμαστε με τη διαδικασία του έθους (1103a 25).]
Και ιδού ένα πολύ ωραίο ανέκδοτο: κάποιοι φίλοι του Σωκράτη γνώρισαν ένα διάσημο φυσιογνωμιστή, του έδειξαν από μακριά τον Σωκράτη και του ζήτησαν να περιγράφει το χαρακτήρα του. Εκείνος, αφού τον κοίταξε καλά, απάντησε, ότι είναι ευέξαπτος και ανίκανος για αυτοέλεγχο, φιλήδονος, ψεύτης κ.λπ.. Κατάπληξη και γέλια των φίλων, που τα μετέφεραν όλα στον Σωκράτη. Έτσι ακριβώς ήμουν, τους απαντά· έκτοτε άλλαξα τον εαυτό μου, τα ελαττώματα όμως αυτά παρέμειναν χαραγμένα στο πρόσωπο μου (Κικέρων, Τusculanes, IV, 37).
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε, ότι στην ελληνική αντίληψη -και ο Αριστοτέλης το αναφέρει ρητά- φιλία μόνο μεταξύ ίσων μπορεί να υπάρχει. Αυτό είναι εξάλλου που την ανάγει στο κατεξοχήν δημοκρατικό συναίσθημα, θα ήταν γελοίο, λέει, να φανταστούμε ότι δεσμοί φιλίας μπορούν να συνδέσουν ένα θνητό με τον Δία. Από την άλλη, το συναίσθημα αυτό απευθύνεται σε ό,τι αξιολογούμε θετικά στον άλλο. Αυτό μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά μην ξεχνάτε ότι η χριστιανική θέση είναι εντελώς διαφορετική - θα επανέλθω επ' αυτού. Βλέπετε λοιπόν, ότι η φιλία εξαρτάται, κατά μία έννοια, από την πολιτική θέσμιση της πόλης, δεδομένου ότι η ίδια η πόλη θέτει τα άτομα ως ίσα, δημιουργώντας ως εκ τούτου τις συνθήκες για αυτό τον τύπο δεσμών. Και ταυτόχρονα η πόλη βεβαίως δίνει σε καθένα από τα μέλη της τη δυνατότητα να εξυψωθεί ώστε να γίνει άξιο φιλίας.
Υποθέστε τώρα, ότι η θεμελιώδης ηθική προτροπή σε μια κοινότητα είναι η αγάπη, όχι η ανοχή ή η λύπηση, αλλά η αγάπη των πάντων ανεξάρτητα από το τι είναι ο καθένας, επιπλέον δε, ότι πρέπει η αγάπη αυτή να επιδεικνύεται ακόμη περισσότερο, όταν το άτομο δεν αξίζει ηθικά. Σε αυτό ακριβώς έγκειται, όπως ξέρουμε, το περιεχόμενο της χριστιανικής προτροπής σε ό,τι αφορά τις ατομικές σχέσεις. Ο πραγματικός χριστιανικός ήρωας είναι αυτός, που μπορεί να φιλήσει τις πληγές των λεπρών ή ο Χριστός της παραβολής του Dostoevsky, ο οποίος φιλά στο στόμα τον Μέγα Ιεροεξεταστή, που μόλις του εξήγησε τις ορθολογικές φρικαλεότητες, που γνωρίζετε.
Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο στον ελληνικό κόσμο. Η φιλία απευθύνεται στον άλλο στο βαθμό που ενσαρκώνει μια αξία, στο μέτρο που είναι καλός καγαθός, δηλαδή ένα ον «καλό και ωραίο». Όσο για τον έλεον, απευθύνεται σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν πρόκειται για αγάπη. Είναι το γεγονός, ότι ο άλλος λαμβάνεται υπ’ όψη, η δυστυχία του μετρά και υπαγορεύει την ανάλογη δράση. Μπορεί να δείξει κανείς έλεον σε ένα λεπρό και να τον βοηθήσει χωρίς να τον αγαπά ούτε να αισθάνεται υποχρεωμένος να φιλήσει τις πληγές του.
Είναι αλήθεια, ότι βρίσκουμε στον ελληνικό πνευματικό κόσμο κάτι που σηματοδοτεί ταυτόχρονα ένα όριο και μια αλλαγή, και για το οποίο ελέχθη -κακώς- ότι προανήγγειλε το χριστιανισμό. Πρόκειται βεβαίως για τη θέση, που αποδίδει ο Πλάτων στον Σωκράτη, που προέρχεται πιθανότατα από τον Σωκράτη ως ιστορικό πρόσωπο και συνίσταται στην προτροπή του να μην απαντάς στο κακό με το κακό. Είναι προτιμότερο να υφίστασαι την αδικία παρά να τη διαπράττεις. Είναι όμως διαφορετικό να πεις: μην απαντάς στο κακό με το κακό, πράγμα που αφορά στη συμπεριφορά μας και εξαρτάται από εμάς, είναι, όπως λέει ο Αριστοτέλης, «εφ’ ημίν». Και είναι άλλο να λες: να αγαπάς αυτόν που σου κάνει κακό. Αυτή η προτροπή δεν αφορά στη συμπεριφορά, αλλά στο συναίσθημα και είναι καθ’ αυτή παράλογη, διότι κανείς δεν μπορεί να κυριαρχήσει τα συναισθήματα του. Δεν συζητώ καν για το αν πρέπει ή όχι να αγαπάμε αυτούς που κάνουν κακό. Αν θεωρήσουμε όμως τι συνεπάγεται αυτό, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι όσο περισσότερο ο τάδε έχει βασανίσει στο Άουσβιτς, τόσο περισσότερο θα πρέπει να αγαπηθεί! Πρόταση απολύτως απορριπτέα.
Εδώ έγκειται η διπλοπροσωπία ή η θεμελιώδης υποκρισία του χριστιανισμού. Υποκρισία όχι με την τρέχουσα, αλλά με την οντολογική έννοια. Αυτό που προτείνεται εδώ είναι ένα είδος ψευδούς απολύτου, δεδομένου ότι πρόκειται για απόλυτο απολύτως μη πραγματοποιήσιμο και επομένως ανύπαρκτο. Και ζούμε κάτω ακριβώς από την τερατώδη κυριαρχία αυτής της αδύνατης ηθικής εδώ και σχεδόν δεκαεπτά αιώνες, πράγμα που φέρνει, φυσικά, καταστροφικά αποτελέσματα, όπως ο ουσιώδης διχασμός στον εσωτερικό κόσμο των ατόμων, που ο Ηegel είχε πολύ καθαρά δει. Όταν μιλά για τη δυστυχή συνείδηση, αναφέρεται κατά μία έννοια στο χριστιανισμό, που επιβάλλει στο άτομο έναν κανόνα, στον οποίο δεν μπορεί ποτέ να υπακούσει.
Εν ολίγοις, υπάρχει θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα σε μια ηθική, που λέει, ότι αυτός που κάνει το κακό (αυτό που θεωρώ, αυτό που θεωρούμε κακό) πρέπει παρά ταύτα να αντιμετωπίζεται ως άτομο, που δεν υποβιβάζεται εντελώς στο κακό που διαπράττει, ως άτομο, που μπορεί να αναπτύξει και άλλες δυνατότητες -αυτή η προτροπή έχει περιεχόμενο, δυνατότητα εφαρμογής, και αφορά σε μια συμπεριφορά, όχι σε συναισθήματα- και μια άλλη που λέει, ότι αυτόν που κάνει το κακό πρέπει να τον αγαπάς εξ’ ίσου, και μάλιστα περισσότερο από τους άλλους - πράγμα που καταλήγει σε μια ηθική η οποία, κυριολεκτικά, θα μας προέτρεπε να αγαπάμε τον Χίτλερ και τον Στάλιν. Σχηματοποιώ φυσικά, αλλά αυτή η εναλλακτική λύση είναι σαφώς παρούσα.
Η δεύτερη ηθική, η χριστιανική, της οποίας εξ’ άλλου θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε τους προδρόμους στην Παλαιά Διαθήκη -η Καινή είναι από αυτή την άποψη λιγότερο ανακαινιστική απ' όσο θα ήθελε-, καταλήγει επομένως να μεταμορφώσει το άτομο σε αιώνιο ένοχο, που παραμένει πάντοτε ανεπαρκές απέναντι στον κανόνα. Είναι ως εκ τούτου καταδικασμένο να συμβιβάζεται διαρκώς με αυτό τον κανόνα, να ζει μέσα στον κομφορμισμό και στη διπλοπροσωπία, σχετικοποιώντας, ως μη όφειλε, τα πράγματα.
Όσο για το κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, ο χριστιανισμός ξεκινά αγνοώντας το αναφανδόν: δεν μας αφορά, λένε τα Ευαγγέλια, πάσα εξουσία εκ θεού, τα του Καίσαρος τω Καίσαρι (είναι η Προς Ρωμαίους Επιστολή) κ.λπ.. Έτσι καταλήγουμε αναγκαστικά σε μια σχάση, σε μια διάσπαση. Από τη μια ένας δημόσιος χώρος, θεσμισμένος, όπου ο Καίσαρ κάνει ό,τι έχει να κάνει και όπου, παρ' όλες τις συζητήσεις περί αυτού, δεν βλέπουμε με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι κανόνες της ηθικής: ο εξομολογητής του βασιλιά μπορεί βεβαίως να του επιβάλλει μια μετάνοια επειδή διέταξε τη σφαγή μερικών χιλιάδων υπηκόων του, όμως αυτό δεν αλλάζει σε τίποτα τη νομιμότητα του βασιλιά. Από την άλλη, ένας ιδιωτικός χώρος, όπου ισχύει αυτή η μη πραγματοποιήσιμη προτροπή του να αγαπάς τον πλησίον σου, όποιος κι αν είναι αυτός, περισσότερο από τον εαυτό σου. Ασφαλώς, μετά τη θέσμισή του, ο χριστιανισμός απέκτησε εξαιρετική πνευματική ευρύτητα, οικειοποιούμενος μεγάλο τμήμα της αρχαίας φιλοσοφίας και των μεθόδων της, οπότε τα προβλήματα εμφανίζονται πιο επεξεργασμένα, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών και ενεργοποιείται μια ολόκληρη σοφιστεία.
Όλα αυτά τα βρίσκουμε, από κάποια στιγμή και μετά, στους Πατέρες της Εκκλησίας και στη συνέχεια στους θεολόγους του Μεσαίωνα. Και τα επιχειρήματα εξακοντίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις: για να καταδικάσουν το φόνο του βασιλιά ή για να τον δικαιολογήσουν ή και τα δύο... επειδή έχει επανεισαχθεί στον δημόσιο χώρο κάτι σαν θείο φυσικό δίκαιο, που ο μονάρχης είναι παρά ταύτα υποχρεωμένος να σεβαστεί. Δεν επιτυγχάνεται όμως ποτέ μια συμφωνία, ένα μονοσήμαντο δόγμα. Παραμένει σε τελευταία ανάλυση αυτή η διπλοπροσωπία της θέσμισης, ανάμεσα σε μια πολιτική, που προέρχεται από την απλή πραγματικότητα και σε μια ηθική, που περιορίζεται στον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων.
Όμως, το σημαντικό -αυτός εξάλλου είναι και ο λόγος, που επέμεινα σε αυτή την παρέκβαση- είναι, ότι δεν υπάρχουν στον αρχαίο ελληνικό κόσμο η διπλοπροσωπία, το ενσωματωμένο ψέμα στην πραγματική λειτουργία της κοινωνίας και στην παράσταση, που φτιάχνει η ίδια για τον εαυτό της και η οποία εξακολουθεί να υφίσταται από το Μεσαίωνα μέχρι τον σύγχρονο κόσμο μας. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε, ότι απουσιάζει από όλες τις ιστορικές κοινωνίες, με εξαίρεση τις μονοθεϊστικές. Οι ασιάτες δεσπότες δεν θα πουν κάτι και θα κάνουν κάτι άλλο. Στην Ελλάδα, στη Ρώμη, δεν θα πουν, ότι όλα τα ανθρώπινα όντα είναι ίσα για να επικυρώσουν στη συνέχεια τις υπάρχουσες ιεραρχίες. Δεν θα ισχυριστούν, ότι η δικαιοσύνη οφείλει, να προέχει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, θα πουν ότι αυτό που υπερισχύει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, αν δεν είναι ίσες, είναι η βία. Δεν θα βρούμε όμως αυτές τις εξωφρενικές καταστάσεις, στις οποίες έχουμε από τη μια μεριά ένα διεθνές δίκαιο, που υποτίθεται ότι εξασφαλίζει τη δικαιοσύνη στις σχέσεις μεταξύ Κρατών και από την άλλη παρεμβάσεις στη Νικαράγουα, στα νησιά Φόκλαντ, στο Αφγανιστάν κ.α., καταστάσεις στις οποίες το δίκαιο δεν παίζει απολύτως κανένα ρόλο. Εφιστώ την προσοχή σας σε αυτό το κεφαλαιώδες γεγονός: μία από τις συνθήκες ύπαρξης αυτού, που αποκαλούμε ιδεολογία -με την πραγματική έννοια του όρου και όχι με την έννοια που κολλά παντού, όπως στους αλθουσερικούς ή σε άλλους, που μιλάνε για ιδεολογία των Ελλήνων ή των Παπούα- είναι ακριβώς αυτός ο διχασμός ανάμεσα στο λέγειν και το πράττειν.
Μια τέτοια απόσταση ανάμεσα σε απατηλό λόγο και πραγματικότητα της κοινωνικής δράσης έχει σημαντικές προεκτάσεις. Μια πραγματική ηθική μόνο στα εφ’ ημίν, σε ό,τι εξαρτάται από εμάς, μπορεί να αναφέρεται. Και είναι ουσιώδες να αναγνωρίσουμε αυτόν ακριβώς το χώρο της ψυχικής ζωής, που ο άνθρωπος δεν ελέγχει – εξ’ άλλου δεν μπορούμε να δούμε στη συγκεκριμένη περίπτωση τί θα σήμαινε ο έλεγχος. Μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά, που προέρχεται από τα συναισθήματα, όχι όμως τα ίδια τα συναισθήματα. Κατά συνέπεια, κάθε ηθική προτροπή απευθυνόμενη στα συναισθήματα είναι παράλογη. Ακόμη μεγαλύτερος παραλογισμός είναι η προσπάθεια επιβολής αδύνατων ή αντιφατικών συναισθημάτων.
Όποιος αγαπά όλο τον κόσμο φυσικά δεν αγαπά κανένα. Και όποιος αγαπά αυτό που μισεί δεν μισεί τίποτα - αλλά όποιος δεν μισεί τίποτα δεν επενδύει τίποτα συναισθηματικά. Πράγμα, που οριακά είναι δυνατό, αλλά αποτελεί εξ ορισμού αποκλειστικότητα ορισμένων ατόμων, χριστιανών αναχωρητών στην έρημο ή οπαδών του βουδισμού. Και η ύπαρξη αυτών των περιθωριακών ατόμων, ερημιτών ή αγίων επιτρέπει ταυτόχρονα στην κοινωνία να δικαιολογείται και να ενοχοποιείται δίνοντας στον εαυτό της την απατηλή απόδειξη της δυνατότητας να πραγματωθεί το διακηρυσσόμενο ιδεώδες. Ο άγιος τάδε το καταφέρνει, άρα η ηθική μας δεν είναι παράλογη· εμείς όμως δεν έχουμε το απαιτούμενο ανάστημα, πρέπει επομένως να εξιλασθούμε, να γονυπετήσουμε, να συνεισφέρουμε στους εράνους για την ανοικοδόμηση του ιερού ναού κ.λπ. - και ταυτόχρονα, αναμφίβολα, να μάθουμε να εξαπατάμε.
Ίσως υπήρξε κάποια στιγμή στην ιστορία του χριστιανισμού, που αυτή η διπλοπροσωπία δεν είχε ακόμη εμφανιστεί: Αναφέρομαι στους δύο πρώτους αιώνες της εξάπλωσής του (τον 2ο και τον 3ο μ.Χ. αιώνα) περίοδο, για την οποία έχει κανείς την εντύπωση σε μεγάλο βαθμό, ότι αυτοί οι χριστιανοί είχαν πράγματι παραιτηθεί από την εγκόσμια ζωή και περίμεναν ανά πάσα στιγμή τη Δευτέρα Παρουσία, την επιστροφή του Χριστού επί της γης. Ως εκ τούτου, η επίγεια ζωή -συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της ζωής των πολιτικών θεσμών- έχανε κάθε σημασία, αφού ο Μεσσίας θα εμφανιζόταν από τη μια στιγμή στην άλλη.
Υπό αυτές τις συνθήκες, όταν τα άτομα ζουν μια ζωή, που μόνο κατ' όνομα είναι, ζωή, σε απόλυτη ετοιμότητα και με τις αποσκευές ανά χείρας για το ταξίδι στον άλλο κόσμο, είναι δυνατό να φανταστούμε εφαρμογή της χριστιανικής ηθικής που να μην αποτελεί διαρκή διπλοπροσωπία. Από τη στιγμή όμως που οι χριστιανοί εγκαθίστανται μόνιμα στη ζωή της κοινωνίας, και επομένως από τη στιγμή, όπου ο χριστιανισμός αναγνωρίζεται (το 313 μ.Χ., επί Κωνσταντίνου) και στη συνέχεια γίνεται η υποχρεωτική θρησκεία για όλους τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας επί ποινή διώξεων (384, ψήφισμα του Θεοδόσιου), η διπλοπροσωπία βρίσκεται στην καρδιά της χριστιανικής θέσμισης της κοινωνίας και η κατάσταση αυτή προεκτείνεται μέχρι τις μέρες μας με τη διάσταση ανάμεσα σε ένα δικαιολογητικό λόγο και στην πραγματικότητα.
Συμπεραίνοντας, ας επανέλθουμε σε δύο στοιχεία της άτυπης θέσμισης της κοινωνίας στην αρχαία Ελλάδα, δηλαδή τον έλεον και τη φιλίαν. Διαβάστε σχετικά ή ξαναδιαβάστε αυτό το υπέροχο χωρίο των «Ηθικών Νικομαχείων» (Η, 1155a 23-29), όπου ο Αριστοτέλης λέει, ότι πρόκειται για τη σημαντικότερη αρετή, σημαντικότερη ακόμη και από τη δικαιοσύνη, σε βαθμό που οι νομοθέτες δικαίως ασχολούνται περισσότερο με τη φιλία, παρά με τη δικαιοσύνη. Φράση πολύ περίεργη, που θα έπρεπε να αναλυθεί σε βάθος, τόσο σε σχέση με το ιστορικό ανάφορο, το οποίο έχει κατά νου ο Αριστοτέλης, όσο και για την κατανόηση της σημασίας της.
Όπως και να 'χει το πράγμα, αντιμετωπίζει αρνητικά το γεγονός, ότι οι τύραννοι δεν συμβιβάζονται με τη φιλία μεταξύ πολιτών και προσθέτει, ότι αν η φιλία βασίλευε παντού στην πόλη, δεν θα υπήρχε ανάγκη δικαιοσύνης, διότι, όπως λέει η παροιμία, «τα πάντα είναι κοινά μεταξύ φίλων» («Ηθικά Νικομάχεια», Η, 1159 b 30). Χαράσσει έτσι ένα είδος προοπτικής - ορίου, ένα ιδεώδες, στο πλαίσιο του οποίου, ιδιαίτερα, το μεγάλο ερώτημα της διανεμητικής δικαιοσύνης (τι πρέπει να δοθεί σε ποιον;) δεν θα ετίθετο καν, δεδομένου, ότι δεν θα υπήρχε κανείς, που θα ήθελε να προστατεύσει τα αγαθά του ούτε θα είχε βλέψεις για τα αγαθά του άλλου, και όπου ακόμη και οι όροι «δικό μου» και «δικό σου» θα είχαν περιπέσει σε αχρησία.
Το κείμενο του άρθρου αποτελεί απόσπασμα σεμιναρίου (1983) του Κορνήλιου Καστοριάδη, το οποίο έχει συμπεριληφθεί στο εξαιρετικό βιβλίο «Η Ελληνική ιδιαιτερότητα, Τόμος Β΄, Η Πόλις και οι νόμοι» (εκδ. «Κριτική. Επιστημονική Βιβλιοθήκη», Αθήνα, 2008, μετάφραση: Ζωή Καστοριάδη.)
www.freeinquiry.gr
Κατά κανόνα, η τυραννία δεν μπορεί να ανεχθεί τη φιλίαν (Πλάτων, «Πολιτεία», Ι, 576a, Αριστοτέλης, «Ηθικά Νικομάχεια», Θ, 1161a 30-35, 1161b 1-10). O τύραννος έχει κάθε συμφέρον να εμποδίσει την, ανεξάρτητα από αυτό τον ίδιο, δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των ανθρώπων, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τον αγώνα εναντίον της εξουσίας του και, εν πάση περιπτώσει, τη σύσταση μέσα στην κοινωνία ενός κέντρου αναφοράς που διαφεύγει του ελέγχου του. Μπορούμε να δούμε το πράγμα από μια μακιαβέλεια σκοπιά -δεν λέω μακιαβελική-, θέτοντας το ερώτημα του πώς πρέπει να ενεργήσει ο τύραννος για να κυβερνήσει. Απάντηση: πρέπει να καταστρέψει τις φιλικές σχέσεις. Ας μεταθέσουμε το ερώτημα στην εποχή μας: τι χρειάζεται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς για να εξασφαλίσει τη θέση του; Να διαρρήξει με κάθε τρόπο όλες τις ανεξάρτητες από αυτό σχέσεις μέσα στην κοινωνία, να καταφέρει να κονιορτοποιήσει το λαό και να καταστήσει μοναδικό κέντρο αναφοράς και ενοποίησης τους την ίδια την εξουσία. (Διαβάστε επίσης: Η εκμηδένιση του ατόμου στο μαζικό κίνημα).
Δεν είναι εξ’ άλλου τυχαίο το γεγονός ότι, πολύ συχνά, οι αφηγήσεις των τυραννοκτόνων φέρνουν στο προσκήνιο φίλους, όπως στο περίφημο παράδειγμα του Αρμόδιου και του Αριστογείτονος στην Αθήνα, οι οποίοι σκότωσαν τον Ίππαρχο, γιο του τυράννου Πεισίστρατου. Θα βρούμε και άλλους στη νότια Ιταλία... Επομένως, η πρώτη διαπροσωπική σχέση, που μετρά στην πολιτική ζωή της κοινότητας είναι η φιλία, θα επανέλθω.
Το δεύτερο στοιχείο, για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του Αριστοτέλη στον ορισμό της τραγωδίας, είναι ο έλεος -θα μπορούσαμε να πούμε επίσης η συμπάθεια-, δεν πρόκειται για οίκτο ή για κάπως δακρύβρεχτη συμπόνια, αλλά για το γεγονός ότι ο ένας μπαίνει στη θέση του άλλου και συμπάσχει, δηλαδή μεταφορικά, υφίσταται αυτό που κάνει τον άλλο να πάσχει, δεν μένει απαθής απέναντι στη δυστυχία του. Βρίσκουμε έτσι σε ένα λόγο του Δημοσθένη («Κατά Τιμοκράτους», 171,1) το απόσπασμα, όπου λέει, ότι κατά γενική ομολογία, πρέπει τους ασθενείς ελεείν, να επιδεικνύεται έλεος απέναντι στους αδύναμους, να λαμβάνεται υπόψη αυτό που τους συμβαίνει...
Η ιδέα, φυσικά, βρίσκεται ήδη στην Ιλιάδα. Σας θυμίζω τη σκηνή, στο τέλος του έπους, μεταξύ Αχιλλέως και Πριάμου. Βρίσκουμε εκεί όλο τον έλεον του κόσμου, ο καθένας μπαίνει στη θέση του άλλου, και μάλιστα με διάφορους τρόπους. Μπορούμε λοιπόν να συγκρατήσουμε από τη μια τη φιλίαν, και από την άλλη τον έλεον, ως τυπικά συναισθήματα, που αφορούν στις σχέσεις μεταξύ ατόμων. Το επαναλαμβάνω, έχουμε να κάνουμε εδώ, φυσικά, με μια άτυπη θέσμιση, κάτι σαν έθιμο, αλλά με την ισχυρή έννοια του όρου, δηλαδή αυτού, που κατά τα ειωθότα εφαρμόζεται στην πόλη.
Εδώ είναι αναγκαία μια παρέκβαση. Όταν μιλάμε για συναισθήματα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα θεμελιώδες γεγονός, που αποτελεί επίσης κοινοτυπία – και τις κοινοτυπίες δεν τις πολυσκεφτόμαστε∙ τα συναισθήματα δεν λειτουργούν κατά παραγγελία. Μπορούμε, μέχρι ενός σημείου, να κατευθύνουμε την εξωτερική μας συμπεριφορά και να κυριαρχήσουμε στα συναισθήματα μας. Δεν είναι όμως δυνατό να τα αλλάξουμε επιβάλλοντας τη θέληση μας ή από απλό ηθικό καθήκον. Το περισσότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα διαμορφώσουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, όπως λέει ο Αριστοτέλης στην αρχή του δεύτερου βιβλίου των «Ηθικών Νικομαχείων»: «Ουτ' άρα φύσει ούτε παρά φύσιν εγγίνονται αι αρεταί, αλλά πεφυκόσι μεν ημίν δέξασβαι αυτάς, τελειουμένοις δε δια του εθους». [Oι αρετές δεν υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως - ούτε όμως και είναι αντίθετη προς τη φύση μας η γένεσή τους μέσα μας; η φύση μας έκανε επιδεκτικούς στις αρετές, τέλειοι όμως σ' αυτές γινόμαστε με τη διαδικασία του έθους (1103a 25).]
Και ιδού ένα πολύ ωραίο ανέκδοτο: κάποιοι φίλοι του Σωκράτη γνώρισαν ένα διάσημο φυσιογνωμιστή, του έδειξαν από μακριά τον Σωκράτη και του ζήτησαν να περιγράφει το χαρακτήρα του. Εκείνος, αφού τον κοίταξε καλά, απάντησε, ότι είναι ευέξαπτος και ανίκανος για αυτοέλεγχο, φιλήδονος, ψεύτης κ.λπ.. Κατάπληξη και γέλια των φίλων, που τα μετέφεραν όλα στον Σωκράτη. Έτσι ακριβώς ήμουν, τους απαντά· έκτοτε άλλαξα τον εαυτό μου, τα ελαττώματα όμως αυτά παρέμειναν χαραγμένα στο πρόσωπο μου (Κικέρων, Τusculanes, IV, 37).
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε, ότι στην ελληνική αντίληψη -και ο Αριστοτέλης το αναφέρει ρητά- φιλία μόνο μεταξύ ίσων μπορεί να υπάρχει. Αυτό είναι εξάλλου που την ανάγει στο κατεξοχήν δημοκρατικό συναίσθημα, θα ήταν γελοίο, λέει, να φανταστούμε ότι δεσμοί φιλίας μπορούν να συνδέσουν ένα θνητό με τον Δία. Από την άλλη, το συναίσθημα αυτό απευθύνεται σε ό,τι αξιολογούμε θετικά στον άλλο. Αυτό μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά μην ξεχνάτε ότι η χριστιανική θέση είναι εντελώς διαφορετική - θα επανέλθω επ' αυτού. Βλέπετε λοιπόν, ότι η φιλία εξαρτάται, κατά μία έννοια, από την πολιτική θέσμιση της πόλης, δεδομένου ότι η ίδια η πόλη θέτει τα άτομα ως ίσα, δημιουργώντας ως εκ τούτου τις συνθήκες για αυτό τον τύπο δεσμών. Και ταυτόχρονα η πόλη βεβαίως δίνει σε καθένα από τα μέλη της τη δυνατότητα να εξυψωθεί ώστε να γίνει άξιο φιλίας.
Υποθέστε τώρα, ότι η θεμελιώδης ηθική προτροπή σε μια κοινότητα είναι η αγάπη, όχι η ανοχή ή η λύπηση, αλλά η αγάπη των πάντων ανεξάρτητα από το τι είναι ο καθένας, επιπλέον δε, ότι πρέπει η αγάπη αυτή να επιδεικνύεται ακόμη περισσότερο, όταν το άτομο δεν αξίζει ηθικά. Σε αυτό ακριβώς έγκειται, όπως ξέρουμε, το περιεχόμενο της χριστιανικής προτροπής σε ό,τι αφορά τις ατομικές σχέσεις. Ο πραγματικός χριστιανικός ήρωας είναι αυτός, που μπορεί να φιλήσει τις πληγές των λεπρών ή ο Χριστός της παραβολής του Dostoevsky, ο οποίος φιλά στο στόμα τον Μέγα Ιεροεξεταστή, που μόλις του εξήγησε τις ορθολογικές φρικαλεότητες, που γνωρίζετε.
Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο στον ελληνικό κόσμο. Η φιλία απευθύνεται στον άλλο στο βαθμό που ενσαρκώνει μια αξία, στο μέτρο που είναι καλός καγαθός, δηλαδή ένα ον «καλό και ωραίο». Όσο για τον έλεον, απευθύνεται σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν πρόκειται για αγάπη. Είναι το γεγονός, ότι ο άλλος λαμβάνεται υπ’ όψη, η δυστυχία του μετρά και υπαγορεύει την ανάλογη δράση. Μπορεί να δείξει κανείς έλεον σε ένα λεπρό και να τον βοηθήσει χωρίς να τον αγαπά ούτε να αισθάνεται υποχρεωμένος να φιλήσει τις πληγές του.
Είναι αλήθεια, ότι βρίσκουμε στον ελληνικό πνευματικό κόσμο κάτι που σηματοδοτεί ταυτόχρονα ένα όριο και μια αλλαγή, και για το οποίο ελέχθη -κακώς- ότι προανήγγειλε το χριστιανισμό. Πρόκειται βεβαίως για τη θέση, που αποδίδει ο Πλάτων στον Σωκράτη, που προέρχεται πιθανότατα από τον Σωκράτη ως ιστορικό πρόσωπο και συνίσταται στην προτροπή του να μην απαντάς στο κακό με το κακό. Είναι προτιμότερο να υφίστασαι την αδικία παρά να τη διαπράττεις. Είναι όμως διαφορετικό να πεις: μην απαντάς στο κακό με το κακό, πράγμα που αφορά στη συμπεριφορά μας και εξαρτάται από εμάς, είναι, όπως λέει ο Αριστοτέλης, «εφ’ ημίν». Και είναι άλλο να λες: να αγαπάς αυτόν που σου κάνει κακό. Αυτή η προτροπή δεν αφορά στη συμπεριφορά, αλλά στο συναίσθημα και είναι καθ’ αυτή παράλογη, διότι κανείς δεν μπορεί να κυριαρχήσει τα συναισθήματα του. Δεν συζητώ καν για το αν πρέπει ή όχι να αγαπάμε αυτούς που κάνουν κακό. Αν θεωρήσουμε όμως τι συνεπάγεται αυτό, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι όσο περισσότερο ο τάδε έχει βασανίσει στο Άουσβιτς, τόσο περισσότερο θα πρέπει να αγαπηθεί! Πρόταση απολύτως απορριπτέα.
Εδώ έγκειται η διπλοπροσωπία ή η θεμελιώδης υποκρισία του χριστιανισμού. Υποκρισία όχι με την τρέχουσα, αλλά με την οντολογική έννοια. Αυτό που προτείνεται εδώ είναι ένα είδος ψευδούς απολύτου, δεδομένου ότι πρόκειται για απόλυτο απολύτως μη πραγματοποιήσιμο και επομένως ανύπαρκτο. Και ζούμε κάτω ακριβώς από την τερατώδη κυριαρχία αυτής της αδύνατης ηθικής εδώ και σχεδόν δεκαεπτά αιώνες, πράγμα που φέρνει, φυσικά, καταστροφικά αποτελέσματα, όπως ο ουσιώδης διχασμός στον εσωτερικό κόσμο των ατόμων, που ο Ηegel είχε πολύ καθαρά δει. Όταν μιλά για τη δυστυχή συνείδηση, αναφέρεται κατά μία έννοια στο χριστιανισμό, που επιβάλλει στο άτομο έναν κανόνα, στον οποίο δεν μπορεί ποτέ να υπακούσει.
Εν ολίγοις, υπάρχει θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα σε μια ηθική, που λέει, ότι αυτός που κάνει το κακό (αυτό που θεωρώ, αυτό που θεωρούμε κακό) πρέπει παρά ταύτα να αντιμετωπίζεται ως άτομο, που δεν υποβιβάζεται εντελώς στο κακό που διαπράττει, ως άτομο, που μπορεί να αναπτύξει και άλλες δυνατότητες -αυτή η προτροπή έχει περιεχόμενο, δυνατότητα εφαρμογής, και αφορά σε μια συμπεριφορά, όχι σε συναισθήματα- και μια άλλη που λέει, ότι αυτόν που κάνει το κακό πρέπει να τον αγαπάς εξ’ ίσου, και μάλιστα περισσότερο από τους άλλους - πράγμα που καταλήγει σε μια ηθική η οποία, κυριολεκτικά, θα μας προέτρεπε να αγαπάμε τον Χίτλερ και τον Στάλιν. Σχηματοποιώ φυσικά, αλλά αυτή η εναλλακτική λύση είναι σαφώς παρούσα.
Η δεύτερη ηθική, η χριστιανική, της οποίας εξ’ άλλου θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε τους προδρόμους στην Παλαιά Διαθήκη -η Καινή είναι από αυτή την άποψη λιγότερο ανακαινιστική απ' όσο θα ήθελε-, καταλήγει επομένως να μεταμορφώσει το άτομο σε αιώνιο ένοχο, που παραμένει πάντοτε ανεπαρκές απέναντι στον κανόνα. Είναι ως εκ τούτου καταδικασμένο να συμβιβάζεται διαρκώς με αυτό τον κανόνα, να ζει μέσα στον κομφορμισμό και στη διπλοπροσωπία, σχετικοποιώντας, ως μη όφειλε, τα πράγματα.
Όσο για το κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, ο χριστιανισμός ξεκινά αγνοώντας το αναφανδόν: δεν μας αφορά, λένε τα Ευαγγέλια, πάσα εξουσία εκ θεού, τα του Καίσαρος τω Καίσαρι (είναι η Προς Ρωμαίους Επιστολή) κ.λπ.. Έτσι καταλήγουμε αναγκαστικά σε μια σχάση, σε μια διάσπαση. Από τη μια ένας δημόσιος χώρος, θεσμισμένος, όπου ο Καίσαρ κάνει ό,τι έχει να κάνει και όπου, παρ' όλες τις συζητήσεις περί αυτού, δεν βλέπουμε με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι κανόνες της ηθικής: ο εξομολογητής του βασιλιά μπορεί βεβαίως να του επιβάλλει μια μετάνοια επειδή διέταξε τη σφαγή μερικών χιλιάδων υπηκόων του, όμως αυτό δεν αλλάζει σε τίποτα τη νομιμότητα του βασιλιά. Από την άλλη, ένας ιδιωτικός χώρος, όπου ισχύει αυτή η μη πραγματοποιήσιμη προτροπή του να αγαπάς τον πλησίον σου, όποιος κι αν είναι αυτός, περισσότερο από τον εαυτό σου. Ασφαλώς, μετά τη θέσμισή του, ο χριστιανισμός απέκτησε εξαιρετική πνευματική ευρύτητα, οικειοποιούμενος μεγάλο τμήμα της αρχαίας φιλοσοφίας και των μεθόδων της, οπότε τα προβλήματα εμφανίζονται πιο επεξεργασμένα, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών και ενεργοποιείται μια ολόκληρη σοφιστεία.
Όλα αυτά τα βρίσκουμε, από κάποια στιγμή και μετά, στους Πατέρες της Εκκλησίας και στη συνέχεια στους θεολόγους του Μεσαίωνα. Και τα επιχειρήματα εξακοντίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις: για να καταδικάσουν το φόνο του βασιλιά ή για να τον δικαιολογήσουν ή και τα δύο... επειδή έχει επανεισαχθεί στον δημόσιο χώρο κάτι σαν θείο φυσικό δίκαιο, που ο μονάρχης είναι παρά ταύτα υποχρεωμένος να σεβαστεί. Δεν επιτυγχάνεται όμως ποτέ μια συμφωνία, ένα μονοσήμαντο δόγμα. Παραμένει σε τελευταία ανάλυση αυτή η διπλοπροσωπία της θέσμισης, ανάμεσα σε μια πολιτική, που προέρχεται από την απλή πραγματικότητα και σε μια ηθική, που περιορίζεται στον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων.
Όμως, το σημαντικό -αυτός εξάλλου είναι και ο λόγος, που επέμεινα σε αυτή την παρέκβαση- είναι, ότι δεν υπάρχουν στον αρχαίο ελληνικό κόσμο η διπλοπροσωπία, το ενσωματωμένο ψέμα στην πραγματική λειτουργία της κοινωνίας και στην παράσταση, που φτιάχνει η ίδια για τον εαυτό της και η οποία εξακολουθεί να υφίσταται από το Μεσαίωνα μέχρι τον σύγχρονο κόσμο μας. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε, ότι απουσιάζει από όλες τις ιστορικές κοινωνίες, με εξαίρεση τις μονοθεϊστικές. Οι ασιάτες δεσπότες δεν θα πουν κάτι και θα κάνουν κάτι άλλο. Στην Ελλάδα, στη Ρώμη, δεν θα πουν, ότι όλα τα ανθρώπινα όντα είναι ίσα για να επικυρώσουν στη συνέχεια τις υπάρχουσες ιεραρχίες. Δεν θα ισχυριστούν, ότι η δικαιοσύνη οφείλει, να προέχει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, θα πουν ότι αυτό που υπερισχύει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, αν δεν είναι ίσες, είναι η βία. Δεν θα βρούμε όμως αυτές τις εξωφρενικές καταστάσεις, στις οποίες έχουμε από τη μια μεριά ένα διεθνές δίκαιο, που υποτίθεται ότι εξασφαλίζει τη δικαιοσύνη στις σχέσεις μεταξύ Κρατών και από την άλλη παρεμβάσεις στη Νικαράγουα, στα νησιά Φόκλαντ, στο Αφγανιστάν κ.α., καταστάσεις στις οποίες το δίκαιο δεν παίζει απολύτως κανένα ρόλο. Εφιστώ την προσοχή σας σε αυτό το κεφαλαιώδες γεγονός: μία από τις συνθήκες ύπαρξης αυτού, που αποκαλούμε ιδεολογία -με την πραγματική έννοια του όρου και όχι με την έννοια που κολλά παντού, όπως στους αλθουσερικούς ή σε άλλους, που μιλάνε για ιδεολογία των Ελλήνων ή των Παπούα- είναι ακριβώς αυτός ο διχασμός ανάμεσα στο λέγειν και το πράττειν.
Μια τέτοια απόσταση ανάμεσα σε απατηλό λόγο και πραγματικότητα της κοινωνικής δράσης έχει σημαντικές προεκτάσεις. Μια πραγματική ηθική μόνο στα εφ’ ημίν, σε ό,τι εξαρτάται από εμάς, μπορεί να αναφέρεται. Και είναι ουσιώδες να αναγνωρίσουμε αυτόν ακριβώς το χώρο της ψυχικής ζωής, που ο άνθρωπος δεν ελέγχει – εξ’ άλλου δεν μπορούμε να δούμε στη συγκεκριμένη περίπτωση τί θα σήμαινε ο έλεγχος. Μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά, που προέρχεται από τα συναισθήματα, όχι όμως τα ίδια τα συναισθήματα. Κατά συνέπεια, κάθε ηθική προτροπή απευθυνόμενη στα συναισθήματα είναι παράλογη. Ακόμη μεγαλύτερος παραλογισμός είναι η προσπάθεια επιβολής αδύνατων ή αντιφατικών συναισθημάτων.
Όποιος αγαπά όλο τον κόσμο φυσικά δεν αγαπά κανένα. Και όποιος αγαπά αυτό που μισεί δεν μισεί τίποτα - αλλά όποιος δεν μισεί τίποτα δεν επενδύει τίποτα συναισθηματικά. Πράγμα, που οριακά είναι δυνατό, αλλά αποτελεί εξ ορισμού αποκλειστικότητα ορισμένων ατόμων, χριστιανών αναχωρητών στην έρημο ή οπαδών του βουδισμού. Και η ύπαρξη αυτών των περιθωριακών ατόμων, ερημιτών ή αγίων επιτρέπει ταυτόχρονα στην κοινωνία να δικαιολογείται και να ενοχοποιείται δίνοντας στον εαυτό της την απατηλή απόδειξη της δυνατότητας να πραγματωθεί το διακηρυσσόμενο ιδεώδες. Ο άγιος τάδε το καταφέρνει, άρα η ηθική μας δεν είναι παράλογη· εμείς όμως δεν έχουμε το απαιτούμενο ανάστημα, πρέπει επομένως να εξιλασθούμε, να γονυπετήσουμε, να συνεισφέρουμε στους εράνους για την ανοικοδόμηση του ιερού ναού κ.λπ. - και ταυτόχρονα, αναμφίβολα, να μάθουμε να εξαπατάμε.
Ίσως υπήρξε κάποια στιγμή στην ιστορία του χριστιανισμού, που αυτή η διπλοπροσωπία δεν είχε ακόμη εμφανιστεί: Αναφέρομαι στους δύο πρώτους αιώνες της εξάπλωσής του (τον 2ο και τον 3ο μ.Χ. αιώνα) περίοδο, για την οποία έχει κανείς την εντύπωση σε μεγάλο βαθμό, ότι αυτοί οι χριστιανοί είχαν πράγματι παραιτηθεί από την εγκόσμια ζωή και περίμεναν ανά πάσα στιγμή τη Δευτέρα Παρουσία, την επιστροφή του Χριστού επί της γης. Ως εκ τούτου, η επίγεια ζωή -συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της ζωής των πολιτικών θεσμών- έχανε κάθε σημασία, αφού ο Μεσσίας θα εμφανιζόταν από τη μια στιγμή στην άλλη.
Υπό αυτές τις συνθήκες, όταν τα άτομα ζουν μια ζωή, που μόνο κατ' όνομα είναι, ζωή, σε απόλυτη ετοιμότητα και με τις αποσκευές ανά χείρας για το ταξίδι στον άλλο κόσμο, είναι δυνατό να φανταστούμε εφαρμογή της χριστιανικής ηθικής που να μην αποτελεί διαρκή διπλοπροσωπία. Από τη στιγμή όμως που οι χριστιανοί εγκαθίστανται μόνιμα στη ζωή της κοινωνίας, και επομένως από τη στιγμή, όπου ο χριστιανισμός αναγνωρίζεται (το 313 μ.Χ., επί Κωνσταντίνου) και στη συνέχεια γίνεται η υποχρεωτική θρησκεία για όλους τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας επί ποινή διώξεων (384, ψήφισμα του Θεοδόσιου), η διπλοπροσωπία βρίσκεται στην καρδιά της χριστιανικής θέσμισης της κοινωνίας και η κατάσταση αυτή προεκτείνεται μέχρι τις μέρες μας με τη διάσταση ανάμεσα σε ένα δικαιολογητικό λόγο και στην πραγματικότητα.
Συμπεραίνοντας, ας επανέλθουμε σε δύο στοιχεία της άτυπης θέσμισης της κοινωνίας στην αρχαία Ελλάδα, δηλαδή τον έλεον και τη φιλίαν. Διαβάστε σχετικά ή ξαναδιαβάστε αυτό το υπέροχο χωρίο των «Ηθικών Νικομαχείων» (Η, 1155a 23-29), όπου ο Αριστοτέλης λέει, ότι πρόκειται για τη σημαντικότερη αρετή, σημαντικότερη ακόμη και από τη δικαιοσύνη, σε βαθμό που οι νομοθέτες δικαίως ασχολούνται περισσότερο με τη φιλία, παρά με τη δικαιοσύνη. Φράση πολύ περίεργη, που θα έπρεπε να αναλυθεί σε βάθος, τόσο σε σχέση με το ιστορικό ανάφορο, το οποίο έχει κατά νου ο Αριστοτέλης, όσο και για την κατανόηση της σημασίας της.
Όπως και να 'χει το πράγμα, αντιμετωπίζει αρνητικά το γεγονός, ότι οι τύραννοι δεν συμβιβάζονται με τη φιλία μεταξύ πολιτών και προσθέτει, ότι αν η φιλία βασίλευε παντού στην πόλη, δεν θα υπήρχε ανάγκη δικαιοσύνης, διότι, όπως λέει η παροιμία, «τα πάντα είναι κοινά μεταξύ φίλων» («Ηθικά Νικομάχεια», Η, 1159 b 30). Χαράσσει έτσι ένα είδος προοπτικής - ορίου, ένα ιδεώδες, στο πλαίσιο του οποίου, ιδιαίτερα, το μεγάλο ερώτημα της διανεμητικής δικαιοσύνης (τι πρέπει να δοθεί σε ποιον;) δεν θα ετίθετο καν, δεδομένου, ότι δεν θα υπήρχε κανείς, που θα ήθελε να προστατεύσει τα αγαθά του ούτε θα είχε βλέψεις για τα αγαθά του άλλου, και όπου ακόμη και οι όροι «δικό μου» και «δικό σου» θα είχαν περιπέσει σε αχρησία.
Το κείμενο του άρθρου αποτελεί απόσπασμα σεμιναρίου (1983) του Κορνήλιου Καστοριάδη, το οποίο έχει συμπεριληφθεί στο εξαιρετικό βιβλίο «Η Ελληνική ιδιαιτερότητα, Τόμος Β΄, Η Πόλις και οι νόμοι» (εκδ. «Κριτική. Επιστημονική Βιβλιοθήκη», Αθήνα, 2008, μετάφραση: Ζωή Καστοριάδη.)
www.freeinquiry.gr
Ετικέτες
Αναλύσεις,
Γίνονται για μάς(?) ...χωρίς εμάς
Πέμπτη 16 Ιουλίου 2009
Ο Βασίλης Φίλιας για την κρίση και τα αδιέξοδα της σημερινής Παιδείας

Ο τέως πρύτανης κ. Βασίλης Φίλιας μιλάει για την κρίση και τα αδιέξοδα της σημερινής Παιδείας:
Τα πανεπιστήμια έχουν μεταβληθεί σε πεδία συγκρούσεων. Ορισμένοι από το διδακτικό προσωπικό δεν έχουν ούτε καν τα στοιχειώδη προσόντα. Η μεγάλη φοιτητική συμμετοχή στην εκλογή πρυτάνεων, προέδρων κ.λπ. ανέδειξε τους «φοιτητοπατέρες». Πρυτάνεις στήριξαν σ’ αυτούς την εκλογή τους παραθέτοντας δεξιώσεις, μπάρμπεκιου κ.λπ. στην αγωνιώδη προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν φοιτητικούς ψήφους. Πολλοί καθηγητές ανεβαίνουν τις βαθμίδες αυτόματα, χωρίς να παράγουν έργο και καταδιώκουν τους προικισμένους ερευνητές. Για όλα αυτά, για τη συνεχιζόμενη κρίση και τα αδιέξοδα της Παιδείας μας μίλησε ο τέως πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Βασίλης Φίλιας.
- Κύριε Φίλια, γιατί υπάρχει αυτή η μόνιμη αναταραχή στον χώρο της Παιδείας;
- Η αναταραχή στον χώρο της Παιδείας, δεν είναι πρωτογενής, είναι δευτερογενής, που σημαίνει πρακτικά, ότι υποκινείται από ομάδες συμφερόντων, όλων των κατηγοριών. Ο τρόπος, με τον οποίο λειτουργούν τα πανεπιστήμια σήμερα, είναι απαράδεκτος από κάθε άποψη. Ο περίφημος νόμος-πλαίσιο 1268, μπορώ να πω, ότι κατέστρεψε ολοσχερώς την Ανώτατη Παιδεία, οδηγώντας την στην άβυσσο. Δημιούργησε προϋποθέσεις ανάδειξης κατηγοριών ανθρώπων και στο επίπεδο του διδακτικού προσωπικού, οι οποίοι δεν έχουν ούτε καν τα στοιχειώδη προσόντα. Πέραν τούτου ο νόμος αυτός επέτρεψε να ελεγχθούν τα πανεπιστήμια από δυνάμεις τέτοιες, οι οποίες δεν ενδιαφέρονται για την Παιδεία. Εάν συνεχίσουμε λοιπόν έτσι, τότε υπάρχει κίνδυνος να χάσουμε τα πάντα, αδυνατώντας να συναγωνισθούμε την υψηλόβαθμη Παιδεία των ξένων πανεπιστημίων.
Οι φοιτητοπατέρες» ισχυρίζονται, ότι: «εμείς βγάζουμε πρύτανη». Ο κόσμος δεν γνωρίζει, ότι η συμμετοχή των φοιτητών στην εκλογή του πρυτάνεως υπερέβη το 45%, ενώ έπρεπε να είναι μόνον 20%. Αντιλαμβάνεσθε λοιπόν, τι είδους συναλλαγές γίνονταν. Ορισμένοι πρυτάνεις στήριξαν την εκλογή τους σ’ αυτό τον τερατώδη μηχανισμό κι έφτασαν στο σημείο να παραθέτουν δεξιώσεις, μπάρμπεκιου κ.λπ. στην αγωνιώδη τους προσπάθεια να εξασφαλίσουν φοιτητικούς ψήφους.
Τώρα έχουμε επαγγελματίες φοιτητο-συνδικαλιστές, ο καθένας εκ των οποίων ανήκει και σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. Τα οφέλη, που αποκομίζουν από αυτό, είναι τεράστια, και όσον αφορά στην επιείκεια, με την οποία αντιμετωπίζονται στις εξετάσεις και στη δυνατότητα διορισμών τους σε θέσεις εντός και εκτός πανεπιστημίου, αλλά και όσον αφορά στην προετοιμασία τους για πολιτικές καριέρες και την αναρρίχησή τους στην εξουσία. Αυτή η κατηγορία, η οποία υποτίθεται ότι είχε το δικαίωμα να εκφράζει την άποψη του συνόλου των φοιτητών, κατάντησε να σημαίνει, ότι αυτοί οι φοιτητο-συνδικαλιστές καθόριζαν την πορεία του πανεπιστημίου!
- Κάποιος «φοιτητοπατέρας» δήλωσε δημόσια, ότι ο ίδιος έδινε από πριν κατάλογο με ονόματα φοιτητών, που «έπρεπε» ο καθηγητής να περάσει. Είναι αλήθεια αυτό;
- Βεβαίως, παρενέβαιναν και εκεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Εφ’ όσον υπήρχαν ενδοτικοί ή φιλόδοξοι καθηγητές, οι οποίοι θα έκαναν τα πάντα, για να ανεβούν τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας, όχι μόνον δεν τους επέπλητταν, αλλά είχαν και πλήρη εξάρτηση από αυτούς. Όμως δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε αυτό, παρ’ ότι συνέβαινε σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Υπάρχει μία μεγάλη κατηγορία καθηγητών, οι οποίοι είναι παράγωγα του νόμου 1268, ανελίχθηκαν δηλαδή επιστημονικά, όχι επειδή είχαν τα απαιτούμενα προσόντα ή παρουσίασαν κάποιο επιστημονικό έργο. Το 94% των βοηθών, που δεν είχαν ακόμη διδακτορικό το 1982, όταν άρχισε να ισχύει ο εν λόγω νόμος, σήμερα είναι τακτικοί καθηγητές. Το ίδιο ισχύει βεβαίως και για μία κατηγορία πρυτάνεων, αλλά δεν μπορούμε να πούμε αβασάνιστα, ότι όλοι οι πρυτάνεις είναι έτσι.
- Αληθεύει, ότι ορισμένοι καθηγητές επιτρέπουν στους προ-πτυχιακούς φοιτητές να διδάσκουν αντ’ αυτών, ενώ οι ίδιοι απουσιάζουν;
- Αυτό κι αν είναι μία κατάσταση εντελώς απαράδεκτη, που αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Το έχω ζήσει και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά και σε άλλα, να πηγαίνουν οι φοιτητές για εξετάσεις και ποτέ τους να μην έχουν δει τον καθηγητή τους στις αίθουσες, να τους είναι τελείως άγνωστος! Διότι πολλοί καθηγητές, αντί να διδάξουν οι ίδιοι, στέλνουν διάφορα πρόσωπα, όπως προπτυχιακούς φοιτητές, να διδάξουν, οι οποίοι απλώς παπαγαλίζουν το βιβλίο του καθηγητή τους.
- Στην Ελλάδα γιατί δεν αλλάζουν αντικείμενο διδασκαλίας οι καθηγητές, όπως γίνεται στα σοβαρά πανεπιστήμια του εξωτερικού;
- Πράγματι στα πανεπιστήμια του εξωτερικού κάθε καλοκαίρι, μετά το τέλος των εξετάσεων, γίνονται συσκέψεις των καθηγητών, οι οποίοι συζητούν το τι θα διδάξουν το επόμενο έτος. Γίνεται μία ανακατανομή της ύλης, προστίθενται νέα τμήματα της διδακτέας ύλης από τους καθηγητές, που αλλάζουν και εμπλουτίζουν το αντικείμενό τους. Αυτή η συνεχής επανάληψη, που γίνεται στην Ελλάδα, είναι ολέθρια, διότι είναι εις βάρος κάθε προόδου. Κατασκευάζουν ανθρώπους ικανούς μόνον για έναν αργό μηρυκασμό, εμποδίζοντας την πρόοδο και την εξέλιξη, που τρέχουν με γοργούς ρυθμούς. Στα πανεπιστήμιά μας υπάρχουν καθηγητές, οι οποίοι διδάσκουν επί δεκαετίες ολόκληρες την ίδια στάσιμη ύλη του δικού τους βιβλίου χωρίς όλα αυτά τα χρόνια να το έχουν ανανεώσει συμπεριλαμβάνοντας τα νέα δεδομένα, τις νέες έρευνες, τις ανακαλύψεις, τις νέες προτάσεις της Επιστήμης.
Μία κατηγορία καθηγητών αυτής της νοοτροπίας, που σας περιέγραψα προηγουμένως, γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα. Οι γνώσεις τους είναι τόσο περιορισμένες, ώστε δεν τολμούν ούτε και θέλουν να κοπιάσουν να μάθουν κάτι, προκειμένου να πάνε παραπέρα. Πολλοί καθηγητές ανεβαίνουν τις βαθμίδες αυτόματα, χωρίς να παράγουν έργο, χωρίς να καταβάλλουν κόπο.
Διαδικασία αναρρίχησης, που εγώ αποκαλώ «ακαδημαϊκή αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή». Σε αυτούς λοιπόν δεν αρέσουν οι προικισμένοι ερευνητές και τους καταδιώκουν, διότι ανατρέπουν τις εσωτερικές ισορροπίες. Τους θεωρούν ξένο σώμα, διότι η σύγκριση μαζί τους θα είναι συντριπτική.
- Άρα με στείρα πανεπιστήμια και με στείρα έρευνα τι αποτελέσματα θα έχουμε πλέον;
- Γενικότερα η σημερινή αντίληψη της Τεχνοκρατικής Παιδείας θέλει να δημιουργεί τέλεια γρανάζια της μεγάλης κοινωνικής μηχανής, τα οποία θα λειτουργούν ακριβώς όπως και τα διάφορα εξαρτήματα μιας μηχανής. Αλλά η Ελληνική Παιδεία είναι τόσο υποβαθμισμένη, που ούτε αυτό πετυχαίνει. Θέλουν οπωσδήποτε ανθρώπους σκλάβους και μαριονέττες, οι οποίοι συνειδητά η ασυνείδητα θα υπηρετούν το Σύστημα και τις σχέσεις κυριαρχίας ως έχουν, ώστε να μην απειλούν την υπάρχουσα παγιωμένη κατάσταση. Τα όπλα τους είναι η ασάφεια και εν συνεχεία η τύφλωση.
Οι αρχαίοι Έλληνες, που ήταν οι πρώτοι που συνέλαβαν τις ιδέες Άνθρωπος και Παιδεία, διακήρυξαν, ότι ο σκοπός της Παιδείας είναι να δημιουργεί ανθρώπους με ισχυρές και κριτικές προσωπικότητες. Το ίδιο έλεγε και ο Διαφωτισμός, αλλά σήμερα έχει καταργηθεί και η έννοια της Παιδείας και οι Αρχές του Διαφωτισμού. Αυτό είναι ένα νέο είδος Μεσαίωνα, πιο συγκεκαλυμμένο. Χτυπούν λίγο-λίγο τον εγκέφαλο, μέχρι να τον αχρηστεύσουν, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, ώστε να προστατεύονται από τις ανοιχτές συγκρούσεις και τις συνέπειες, που ακολουθούν.
- Γιατί επιτρέπουμε την παρέμβαση της Εκκλησίας στην Παιδεία; Δεν πρέπει να απομακρυνθεί η Εκκλησία από το Υπουργείο Παιδείας;
- Ένα μεγάλο μέρος του λαού δεν θέλει να αποκοπεί από την εκκλησιαστική παράδοση, και συνεπώς δεν είναι εύκολο να ανατραπεί η κατάσταση. Βεβαίως η Εκκλησία δεν στηρίζεται στην ελεύθερη γνώση, αλλά στην «εξ αποκαλύψεως». Τώρα μάλιστα, που οι πολιτικές ιδεολογίες βρίσκονται σε ύφεση, και ο «υπαρκτός Σοσιαλισμός» ηττήθηκε, το σύστημα βασίζεται σε δύο σκέλη: Το ένα σκέλος είναι, ότι ζούμε ή υποτίθεται ότι ζούμε το τέλος των ιδεολογιών, και το δεύτερο, ότι η όλη σύλληψη της έννοιας του Ανθρώπου και της έννοιας του Σύμπαντος ξαναγίνεται θεολογική. Οι θέσεις των Εκκλησιών και των θρησκειών παγκόσμια έχουν ενισχυθεί.
- Σήμερα έχουμε μία διαστροφή του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου;
- Το πανεπιστημιακό άσυλο έχει την έννοια της εξασφάλισης της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Το να χρησιμοποιείται όμως το πανεπιστήμιο ως χώρος εξόρμησης διαφόρων αλητοειδών στοιχείων όλων των κατηγοριών, ως χώρος παρασκευής εκρηκτικών για διάπραξη αδικημάτων πάσης φύσεως, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, η καταστροφή του πανεπιστημιακού εξοπλισμού και οι ξυλοδαρμοί, αυτό είναι εντελώς έξω από κάθε αντίληψη περί ασύλου. Γι’ αυτό τον λόγο σήμερα πλέον πρέπει να ξεκαθαριστεί τι σημαίνει άσυλο. Ανοχή σ’ αυτό το επίπεδο σημαίνει συνενοχή στα διαπραττόμενα αδικήματα.
- Η Παιδεία πρέπει να είναι δημόσια η ιδιωτική;
- Ο αείμνηστος καθηγητής Σάκης Καράγιωργας είχε δηλώσει, ότι η Δημόσια Παιδεία η θα αναβαθμισθεί και θα προχωρήσει θετικά ή θα καταποντισθεί. Όσον αφορά στο θέμα της Ιδιωτικής Παιδείας, το πράγμα δεν είναι απλό για τον εξής λόγο: Εάν δεν υπάρξουν μηχανισμοί ελέγχου, η Ιδιωτική Παιδεία μπορεί να σου περάσει θέσεις και απόψεις όλων των τάσεων, υποστηρίζοντας τα συμφέροντα των παγκόσμιων και κυρίαρχων οικονομικο-πολιτικών δυνάμεων. Ο κορμός της Παιδείας πρέπει να είναι δημόσιος, αλλά διαφωνώ και με την απόλυτη τοποθέτηση, ότι τάχα θα έρθουν τα πάνω-κάτω με την Ιδιωτική Παιδεία. Τα πάντα είναι θέμα ρυθμίσεων, και μπορούμε να τα ρυθμίσουμε. Η μεγίστη προσοχή πρέπει να δοθεί στο ποιοί θα είναι αυτοί, που θα ελέγχουν.
- Στο παρελθόν αγωνιστήκατε για τη διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας.
- Πρέπει να δώσουμε τη μάχη, και όχι μόνο για να σταματήσουμε την φθορά της Γλώσσας, αλλά για να πετύχουμε την ανάκαμψή της. Και η ανάκαμψη δεν γίνεται, εάν δεν αντιληφθούμε, ότι η Γλώσσα έχει συνέχεια και είναι υπόθεση όλων μας. Συνεπώς επάνοδος στις γλωσσικές ρίζες, στα αρχαία Ελληνικά. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται:
• Ενίσχυση των ωρών διδασκαλίας από το πρωτότυπο.
• Επανίδρυση των Κλασικών Λυκείων κ.λπ..
• Εκπαιδευμένοι φιλόλογοι, τους οποίους θα βοηθήσουμε με συστηματική επιμόρφωση, ώστε να γνωρίσουν τη Γλώσσα καλά, για να την διδάξουν σωστά.
Αγγελική Ρέτουλα
http://freeinquiry.gr/
Τα πανεπιστήμια έχουν μεταβληθεί σε πεδία συγκρούσεων. Ορισμένοι από το διδακτικό προσωπικό δεν έχουν ούτε καν τα στοιχειώδη προσόντα. Η μεγάλη φοιτητική συμμετοχή στην εκλογή πρυτάνεων, προέδρων κ.λπ. ανέδειξε τους «φοιτητοπατέρες». Πρυτάνεις στήριξαν σ’ αυτούς την εκλογή τους παραθέτοντας δεξιώσεις, μπάρμπεκιου κ.λπ. στην αγωνιώδη προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν φοιτητικούς ψήφους. Πολλοί καθηγητές ανεβαίνουν τις βαθμίδες αυτόματα, χωρίς να παράγουν έργο και καταδιώκουν τους προικισμένους ερευνητές. Για όλα αυτά, για τη συνεχιζόμενη κρίση και τα αδιέξοδα της Παιδείας μας μίλησε ο τέως πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Βασίλης Φίλιας.
- Κύριε Φίλια, γιατί υπάρχει αυτή η μόνιμη αναταραχή στον χώρο της Παιδείας;
- Η αναταραχή στον χώρο της Παιδείας, δεν είναι πρωτογενής, είναι δευτερογενής, που σημαίνει πρακτικά, ότι υποκινείται από ομάδες συμφερόντων, όλων των κατηγοριών. Ο τρόπος, με τον οποίο λειτουργούν τα πανεπιστήμια σήμερα, είναι απαράδεκτος από κάθε άποψη. Ο περίφημος νόμος-πλαίσιο 1268, μπορώ να πω, ότι κατέστρεψε ολοσχερώς την Ανώτατη Παιδεία, οδηγώντας την στην άβυσσο. Δημιούργησε προϋποθέσεις ανάδειξης κατηγοριών ανθρώπων και στο επίπεδο του διδακτικού προσωπικού, οι οποίοι δεν έχουν ούτε καν τα στοιχειώδη προσόντα. Πέραν τούτου ο νόμος αυτός επέτρεψε να ελεγχθούν τα πανεπιστήμια από δυνάμεις τέτοιες, οι οποίες δεν ενδιαφέρονται για την Παιδεία. Εάν συνεχίσουμε λοιπόν έτσι, τότε υπάρχει κίνδυνος να χάσουμε τα πάντα, αδυνατώντας να συναγωνισθούμε την υψηλόβαθμη Παιδεία των ξένων πανεπιστημίων.
Οι φοιτητοπατέρες» ισχυρίζονται, ότι: «εμείς βγάζουμε πρύτανη». Ο κόσμος δεν γνωρίζει, ότι η συμμετοχή των φοιτητών στην εκλογή του πρυτάνεως υπερέβη το 45%, ενώ έπρεπε να είναι μόνον 20%. Αντιλαμβάνεσθε λοιπόν, τι είδους συναλλαγές γίνονταν. Ορισμένοι πρυτάνεις στήριξαν την εκλογή τους σ’ αυτό τον τερατώδη μηχανισμό κι έφτασαν στο σημείο να παραθέτουν δεξιώσεις, μπάρμπεκιου κ.λπ. στην αγωνιώδη τους προσπάθεια να εξασφαλίσουν φοιτητικούς ψήφους.
Τώρα έχουμε επαγγελματίες φοιτητο-συνδικαλιστές, ο καθένας εκ των οποίων ανήκει και σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. Τα οφέλη, που αποκομίζουν από αυτό, είναι τεράστια, και όσον αφορά στην επιείκεια, με την οποία αντιμετωπίζονται στις εξετάσεις και στη δυνατότητα διορισμών τους σε θέσεις εντός και εκτός πανεπιστημίου, αλλά και όσον αφορά στην προετοιμασία τους για πολιτικές καριέρες και την αναρρίχησή τους στην εξουσία. Αυτή η κατηγορία, η οποία υποτίθεται ότι είχε το δικαίωμα να εκφράζει την άποψη του συνόλου των φοιτητών, κατάντησε να σημαίνει, ότι αυτοί οι φοιτητο-συνδικαλιστές καθόριζαν την πορεία του πανεπιστημίου!
- Κάποιος «φοιτητοπατέρας» δήλωσε δημόσια, ότι ο ίδιος έδινε από πριν κατάλογο με ονόματα φοιτητών, που «έπρεπε» ο καθηγητής να περάσει. Είναι αλήθεια αυτό;
- Βεβαίως, παρενέβαιναν και εκεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Εφ’ όσον υπήρχαν ενδοτικοί ή φιλόδοξοι καθηγητές, οι οποίοι θα έκαναν τα πάντα, για να ανεβούν τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας, όχι μόνον δεν τους επέπλητταν, αλλά είχαν και πλήρη εξάρτηση από αυτούς. Όμως δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε αυτό, παρ’ ότι συνέβαινε σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Υπάρχει μία μεγάλη κατηγορία καθηγητών, οι οποίοι είναι παράγωγα του νόμου 1268, ανελίχθηκαν δηλαδή επιστημονικά, όχι επειδή είχαν τα απαιτούμενα προσόντα ή παρουσίασαν κάποιο επιστημονικό έργο. Το 94% των βοηθών, που δεν είχαν ακόμη διδακτορικό το 1982, όταν άρχισε να ισχύει ο εν λόγω νόμος, σήμερα είναι τακτικοί καθηγητές. Το ίδιο ισχύει βεβαίως και για μία κατηγορία πρυτάνεων, αλλά δεν μπορούμε να πούμε αβασάνιστα, ότι όλοι οι πρυτάνεις είναι έτσι.
- Αληθεύει, ότι ορισμένοι καθηγητές επιτρέπουν στους προ-πτυχιακούς φοιτητές να διδάσκουν αντ’ αυτών, ενώ οι ίδιοι απουσιάζουν;
- Αυτό κι αν είναι μία κατάσταση εντελώς απαράδεκτη, που αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Το έχω ζήσει και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά και σε άλλα, να πηγαίνουν οι φοιτητές για εξετάσεις και ποτέ τους να μην έχουν δει τον καθηγητή τους στις αίθουσες, να τους είναι τελείως άγνωστος! Διότι πολλοί καθηγητές, αντί να διδάξουν οι ίδιοι, στέλνουν διάφορα πρόσωπα, όπως προπτυχιακούς φοιτητές, να διδάξουν, οι οποίοι απλώς παπαγαλίζουν το βιβλίο του καθηγητή τους.
- Στην Ελλάδα γιατί δεν αλλάζουν αντικείμενο διδασκαλίας οι καθηγητές, όπως γίνεται στα σοβαρά πανεπιστήμια του εξωτερικού;
- Πράγματι στα πανεπιστήμια του εξωτερικού κάθε καλοκαίρι, μετά το τέλος των εξετάσεων, γίνονται συσκέψεις των καθηγητών, οι οποίοι συζητούν το τι θα διδάξουν το επόμενο έτος. Γίνεται μία ανακατανομή της ύλης, προστίθενται νέα τμήματα της διδακτέας ύλης από τους καθηγητές, που αλλάζουν και εμπλουτίζουν το αντικείμενό τους. Αυτή η συνεχής επανάληψη, που γίνεται στην Ελλάδα, είναι ολέθρια, διότι είναι εις βάρος κάθε προόδου. Κατασκευάζουν ανθρώπους ικανούς μόνον για έναν αργό μηρυκασμό, εμποδίζοντας την πρόοδο και την εξέλιξη, που τρέχουν με γοργούς ρυθμούς. Στα πανεπιστήμιά μας υπάρχουν καθηγητές, οι οποίοι διδάσκουν επί δεκαετίες ολόκληρες την ίδια στάσιμη ύλη του δικού τους βιβλίου χωρίς όλα αυτά τα χρόνια να το έχουν ανανεώσει συμπεριλαμβάνοντας τα νέα δεδομένα, τις νέες έρευνες, τις ανακαλύψεις, τις νέες προτάσεις της Επιστήμης.
Μία κατηγορία καθηγητών αυτής της νοοτροπίας, που σας περιέγραψα προηγουμένως, γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα. Οι γνώσεις τους είναι τόσο περιορισμένες, ώστε δεν τολμούν ούτε και θέλουν να κοπιάσουν να μάθουν κάτι, προκειμένου να πάνε παραπέρα. Πολλοί καθηγητές ανεβαίνουν τις βαθμίδες αυτόματα, χωρίς να παράγουν έργο, χωρίς να καταβάλλουν κόπο.
Διαδικασία αναρρίχησης, που εγώ αποκαλώ «ακαδημαϊκή αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή». Σε αυτούς λοιπόν δεν αρέσουν οι προικισμένοι ερευνητές και τους καταδιώκουν, διότι ανατρέπουν τις εσωτερικές ισορροπίες. Τους θεωρούν ξένο σώμα, διότι η σύγκριση μαζί τους θα είναι συντριπτική.
- Άρα με στείρα πανεπιστήμια και με στείρα έρευνα τι αποτελέσματα θα έχουμε πλέον;
- Γενικότερα η σημερινή αντίληψη της Τεχνοκρατικής Παιδείας θέλει να δημιουργεί τέλεια γρανάζια της μεγάλης κοινωνικής μηχανής, τα οποία θα λειτουργούν ακριβώς όπως και τα διάφορα εξαρτήματα μιας μηχανής. Αλλά η Ελληνική Παιδεία είναι τόσο υποβαθμισμένη, που ούτε αυτό πετυχαίνει. Θέλουν οπωσδήποτε ανθρώπους σκλάβους και μαριονέττες, οι οποίοι συνειδητά η ασυνείδητα θα υπηρετούν το Σύστημα και τις σχέσεις κυριαρχίας ως έχουν, ώστε να μην απειλούν την υπάρχουσα παγιωμένη κατάσταση. Τα όπλα τους είναι η ασάφεια και εν συνεχεία η τύφλωση.
Οι αρχαίοι Έλληνες, που ήταν οι πρώτοι που συνέλαβαν τις ιδέες Άνθρωπος και Παιδεία, διακήρυξαν, ότι ο σκοπός της Παιδείας είναι να δημιουργεί ανθρώπους με ισχυρές και κριτικές προσωπικότητες. Το ίδιο έλεγε και ο Διαφωτισμός, αλλά σήμερα έχει καταργηθεί και η έννοια της Παιδείας και οι Αρχές του Διαφωτισμού. Αυτό είναι ένα νέο είδος Μεσαίωνα, πιο συγκεκαλυμμένο. Χτυπούν λίγο-λίγο τον εγκέφαλο, μέχρι να τον αχρηστεύσουν, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, ώστε να προστατεύονται από τις ανοιχτές συγκρούσεις και τις συνέπειες, που ακολουθούν.
- Γιατί επιτρέπουμε την παρέμβαση της Εκκλησίας στην Παιδεία; Δεν πρέπει να απομακρυνθεί η Εκκλησία από το Υπουργείο Παιδείας;
- Ένα μεγάλο μέρος του λαού δεν θέλει να αποκοπεί από την εκκλησιαστική παράδοση, και συνεπώς δεν είναι εύκολο να ανατραπεί η κατάσταση. Βεβαίως η Εκκλησία δεν στηρίζεται στην ελεύθερη γνώση, αλλά στην «εξ αποκαλύψεως». Τώρα μάλιστα, που οι πολιτικές ιδεολογίες βρίσκονται σε ύφεση, και ο «υπαρκτός Σοσιαλισμός» ηττήθηκε, το σύστημα βασίζεται σε δύο σκέλη: Το ένα σκέλος είναι, ότι ζούμε ή υποτίθεται ότι ζούμε το τέλος των ιδεολογιών, και το δεύτερο, ότι η όλη σύλληψη της έννοιας του Ανθρώπου και της έννοιας του Σύμπαντος ξαναγίνεται θεολογική. Οι θέσεις των Εκκλησιών και των θρησκειών παγκόσμια έχουν ενισχυθεί.
- Σήμερα έχουμε μία διαστροφή του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου;
- Το πανεπιστημιακό άσυλο έχει την έννοια της εξασφάλισης της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Το να χρησιμοποιείται όμως το πανεπιστήμιο ως χώρος εξόρμησης διαφόρων αλητοειδών στοιχείων όλων των κατηγοριών, ως χώρος παρασκευής εκρηκτικών για διάπραξη αδικημάτων πάσης φύσεως, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, η καταστροφή του πανεπιστημιακού εξοπλισμού και οι ξυλοδαρμοί, αυτό είναι εντελώς έξω από κάθε αντίληψη περί ασύλου. Γι’ αυτό τον λόγο σήμερα πλέον πρέπει να ξεκαθαριστεί τι σημαίνει άσυλο. Ανοχή σ’ αυτό το επίπεδο σημαίνει συνενοχή στα διαπραττόμενα αδικήματα.
- Η Παιδεία πρέπει να είναι δημόσια η ιδιωτική;
- Ο αείμνηστος καθηγητής Σάκης Καράγιωργας είχε δηλώσει, ότι η Δημόσια Παιδεία η θα αναβαθμισθεί και θα προχωρήσει θετικά ή θα καταποντισθεί. Όσον αφορά στο θέμα της Ιδιωτικής Παιδείας, το πράγμα δεν είναι απλό για τον εξής λόγο: Εάν δεν υπάρξουν μηχανισμοί ελέγχου, η Ιδιωτική Παιδεία μπορεί να σου περάσει θέσεις και απόψεις όλων των τάσεων, υποστηρίζοντας τα συμφέροντα των παγκόσμιων και κυρίαρχων οικονομικο-πολιτικών δυνάμεων. Ο κορμός της Παιδείας πρέπει να είναι δημόσιος, αλλά διαφωνώ και με την απόλυτη τοποθέτηση, ότι τάχα θα έρθουν τα πάνω-κάτω με την Ιδιωτική Παιδεία. Τα πάντα είναι θέμα ρυθμίσεων, και μπορούμε να τα ρυθμίσουμε. Η μεγίστη προσοχή πρέπει να δοθεί στο ποιοί θα είναι αυτοί, που θα ελέγχουν.
- Στο παρελθόν αγωνιστήκατε για τη διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας.
- Πρέπει να δώσουμε τη μάχη, και όχι μόνο για να σταματήσουμε την φθορά της Γλώσσας, αλλά για να πετύχουμε την ανάκαμψή της. Και η ανάκαμψη δεν γίνεται, εάν δεν αντιληφθούμε, ότι η Γλώσσα έχει συνέχεια και είναι υπόθεση όλων μας. Συνεπώς επάνοδος στις γλωσσικές ρίζες, στα αρχαία Ελληνικά. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται:
• Ενίσχυση των ωρών διδασκαλίας από το πρωτότυπο.
• Επανίδρυση των Κλασικών Λυκείων κ.λπ..
• Εκπαιδευμένοι φιλόλογοι, τους οποίους θα βοηθήσουμε με συστηματική επιμόρφωση, ώστε να γνωρίσουν τη Γλώσσα καλά, για να την διδάξουν σωστά.
Αγγελική Ρέτουλα
http://freeinquiry.gr/
Ετικέτες
Γίνονται για μάς(?) ...χωρίς εμάς,
Σχολιασμοί
Τρίτη 14 Ιουλίου 2009
Η συνειδητοποίηση της θνητότητας διαμορφωτής ηθικής και κινητήριος δύναμη του Ελληνικού Πολιτισμού
«Θνητά φρόνει», Περίανδρος ο Κορίνθιος – δελφικό παράγγελμα
Κάθε συλλογισμός επάνω στη θνητότητα δεν μπορεί παρά να είναι συλλογισμός επάνω στη ζωή και επίσης επάνω στον Χρόνο.
Οι Έλληνες αντιλήφθηκαν τον θάνατο σαν μέρος της ζωής και μάλιστα σαν την τελευταία και μεγαλειώδη πράξη του ανθρώπινου δράματος. Ο θάνατος είναι παρών στην ελληνική σκέψη και τέχνη, τουλάχιστον, ισάριθμες φορές με τη ζωή. Τιμήθηκε μάλιστα και σαν θεός, όπως φαίνεται στον γνωστό ορφικό ύμνο(1). Στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης υπάρχει και άγαλμά του, το οποίο όμως παραπέμπει εμφανώς στον θεό… Έρωτα. Η συμφιλίωση των Ελλήνων με το κατ’ εξοχήν αναπόφευκτο και αμετάκλητο γεγονός της ύπαρξης τους οδήγησε σε μια νηφάλια επίγνωση του θνητού ρόλου τους και σε μια στάση ζωής, η οποία αρχικά εξυμνήθηκε από την ποίηση και αργότερα επικυρώθηκε από την επιστήμη (φιλοσοφία):
Oι τελευταίοι υπερασπιστές των Θερμοπυλών θα πολεμήσουν ακριβώς όπως οι – προ επτά αιώνων- πρόγονοί τους ομηρικοί ήρωες, για να αρπάξουν από τους Πέρσες το σώμα του νεκρού Λεωνίδα, παρ’ όλο που γνωρίζουν, ότι σε λίγη ώρα θα είναι και οι ίδιοι νεκροί και δεν θα μπορέσουν να τού απονείμουν τις αρμόζουσες τιμές. Από την άλλη, «Λεωνίδης πίπτει ανήρ γενόμενος άριστος» και όχι «ο Λεωνίδας σκοτώθηκε», γράφει ο Ηρόδοτος(2): ο θάνατος μπορεί ίσως να γίνει μια απονομή αριστείας σε μια ζωή γεμάτη νόημα και πληρότητα. Η συμφιλίωση με τη θνητότητα φαίνεται και στον προαναφερθέντα ορφικό ύμνο, όπου το μόνο που ζητείται από τον Θάνατο είναι να μην έρχεται πρόωρα, πριν δηλαδή εξαντληθούν τα χρονικά περιθώρια για μια ολοκληρωμένη ζωή.
Η θνητότητα ως κεντρική φαντασιακή σημασία στον Ελληνικό Πολιτισμό
Δεν θα ήταν υπερβολή εάν λέγαμε, ότι οι Έλληνες είναι αυτοί που ανακάλυψαν την θνητότητα: «Η ανθρωπότητα σπαταλά τον χρόνο της με ιστοριούλες για την αθανασία σε όλες της τις μορφές. Είναι περίεργο κι όμως αληθινό: οι Έλληνες ανακάλυψαν το γεγονός ότι υπάρχει ένας τελειωτικός θάνατος, οριστικός θάνατος –«τέλος θανάτοιο», επαναλαμβάνεται συνέχεια στην Ιλιάδα- ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο να πούμε πάνω σ’ αυτό, δεν είναι δυνατό να του δώσουμε άλλη σημασία, να τον μετουσιώσουμε και να τον ωραιοποιήσουμε».(3)
Μια ζωή πληρότητας δεν νιώθει την ανάγκη να αναζητήσει οτιδήποτε σε κάποιον «άλλον» κόσμο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, όποιος κατατρύχεται με το εάν υπάρχει επιβίωση μετά τον βιολογικό θάνατο, είναι κάποιος που δεν είναι ευχαριστημένος από τη ζωή του. Ωστόσο, η ορθότητα των απαντήσεων τις οποίες παίρνουμε, εξαρτάται πάντα από την ορθότητα των ερωτημάτων που διατυπώνουμε. Σε μια τέτοια περίπτωση το σωστό ερώτημα είναι το εάν υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο και πώς μπορούμε να την ορίσουμε. Προς αυτήν την κατεύθυνση εργάστηκαν οι περισσότεροι Έλληνες φιλόσοφοι.
Θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι ο θάνατος (με την έννοια της μεταφυσικής αβεβαιότητας) άρχισε να απασχολεί τους Έλληνες μόνον όταν, λόγω του μαρασμού των πολιτικών τους κοινοτήτων, η ζωή τους έχασε την πληρότητα και το νόημα που τής έδινε μέχρι τότε η συγκρότησή τους σε αυτές και έγινε αβέβαιη. Η εποχή εκείνη (4ος αι. π.Χ. και μετά) μοιάζει από πολλές απόψεις με τη δική μας. Μέχρι εκείνη την περίοδο η επικρατούσα αντίληψη, όπως εκφραζόταν στα ομηρικά έπη, ήταν, ότι οποιαδήποτε μορφή μεταθανάτιας επιβίωσης ήταν πολύ χειρότερη ακόμα κι από την αθλιότερη ζωή (βλ. λ.χ. τον γνωστό διάλογο Αχιλλέα και Οδυσσέα στην Οδύσσεια). Τότε μόνο είναι που σημειώνεται μια στροφή, κυρίως μέσω του Πλάτωνος, προς την εξιδανίκευση της ψυχικής αθανασίας. Από την άλλη πλευρά, η φιλοσοφία της ελληνιστικής εποχής (επικουρισμός, κυνισμός, στωικισμός) επιχείρησε να επαναπροσδιορίσει, χωρίς καταφυγές σε νεφελώδεις μεταφυσικούς συλλογισμούς, την χαμένη πληρότητα της καθημερινής ζωής. Η αταραξία απέναντι στον θάνατο θεμελιώθηκε και με επιστημονικό πλέον τρόπο, επάνω στην λογική θέαση του εαυτού και της ζωής.
Η φιλοσοφία ωστόσο δεν καταπιάστηκε απευθείας με την εν θανάτω κατάσταση, αφού είναι αδύνατον να έχουμε κάποια πραγματική γνώση της (μόνο οι σωτηροαπατεώνες «γνωρίζουν» κάτι γι’ αυτήν) αλλά, με την τέχνη τού ζειν. Όποιος έχει μάθει να ζει, έχει επιτύχει κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή εξοικείωση με την έννοια του προσωπικού του θανάτου («εξοικείωση» με τον προσωπικό θάνατο, έστω στρατευμένη και υστερική, διαθέτουν π.χ. και οι ζωσμένοι βόμβες Ταλιμπάν και οι αυτόχειρες τελευταίοι πραιτωριανοί του Χίτλερ, παρ’ όλο που χαρακτηρίζονται ιστορικώς από απελπιστική άγνοια της τέχνης του ζειν).
Όποιος έχει μάθει να ζει, πετυχαίνει ώστε, ο θάνατός του να σημαίνει κάτι, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για την ανθρώπινη προσπάθεια στο σύνολό της: «Πρέπει όμως να πάμε και πιο μακριά και να διακρίνουμε μεταξύ του θανάτου που υφιστάμεθα και του θανάτου που επιλέγουμε. Αν περιοριζόμαστε στη διαπίστωση ότι οι Έλληνες –πράγμα ήδη εκπληκτικό- είναι οι πρώτοι που ανακάλυψαν ότι ο άνθρωπος είναι θνητός με την οριστική και τελική έννοια, θα ήταν βέβαια πολύ ενδιαφέρον, θα μέναμε όμως στην απλή γνώση μιας μόνο πλευράς του ανθρώπου ως θνητού ζωικού οργανισμού. Τα βόδια πεθαίνουν, τα άλογα πεθαίνουν, οι άνθρωποι επίσης πεθαίνουν Προφανώς το ουσιώδες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο προχωρεί παραπέρα. Υπάρχει όχι μόνο η γνώση της θνητότητάς μας αλλά η επιλογή του τρόπου θανάτου και η επιλογή του ίδιου του θανάτου. Τα δύο ίσως σημαντικότερα πρόσωπα του ελληνικού φαντασιακού, το πρώτο στην αρχή του, ένας πλασματικός ήρωας, ο Αχιλλέας και το άλλο στην κατάληξή του, ο Σωκράτης, προσωπικότητα σαφώς ιστορική και υπαρκτή, επιλέγουν και οι δύο τον θάνατο» (3).
Ο τρόπος που έφυγαν ο Σωκράτης, ο Επίκουρος, ή ο Ιουλιανός, συζητώντας με τους φίλους τους και υπηρετώντας την φιλοσοφική αναζήτηση μέχρι τις τελευταίες στιγμές τους, είναι τόσο χαρακτηριστικά ηρωικός όσο και αυτός των ομηρικών ηρώων. Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι αντιπροσωπευτικά παραδείγματα, όπου η επιλογή του θανάτου, ή του τρόπου θανάτου, ή της τελικής αντιμετώπισής του, αποτελούν ακρότατη συνέπεια και απόρροια μιας προηγουμένως επεξεργασμένης τέχνης του ζειν.
Ο θάνατος του ανθρώπου είναι μια φυσική διαδικασία, αντίστοιχη με άπειρες άλλες διαδικασίες, που συμβαίνουν ενδοσυμπαντικά από το μακρόκοσμο έως το μικρόκοσμο στο πλαίσιο της διαρκούς ροής και της φυσικής εξέλιξης.
Σύμπας ο Ελληνικός Πολιτισμός εξελίχθηκε έχοντας σαν διαρκές σημείο αναφοράς την επίγνωση ότι δεν υπάρχει περίπτωση αποφυγής των Κοσμικών διαδικασιών, όπως η φθορά και ότι, ο άνθρωπος είναι θνητός χωρίς κανένα μεταφυσικό καταφύγιο. Αλλά η συνειδητοποίηση της θνητότητας αντί να οδηγήσει σε μια στάση παραίτησης, διαμόρφωσε μια ηθική αγώνα και προσπάθειας και έγινε η κινητήρια δύναμη του Eλληνικού Πολιτισμού. Κατ’ αυτόν τον φαινομενικά παράδοξο τρόπο η επίγνωση της θνητότητας έγινε η αιτία της αθανασίας (=διαχρονικότητας) αυτού του πολιτισμού: ο μόνος ασφαλής τρόπος να γίνει κανείς αθάνατος είναι να περάσει από εδώ αφήνοντας πράγματα στα οποία θα ανατρέχουν οι επόμενοι. Γιατί, ό,τι δεν συμβαίνει σε αυτόν εδώ τον, μοναδικό επιβεβαιωμένα υπαρκτό, Κόσμο, είτε «συμβαίνει» κάπου αλλού (π.χ. σε κάποιο μεταφυσικό επέκεινα), είτε δεν συμβαίνει καθόλου και επομένως σε καμία περίπτωση δεν μάς αφορά. Η ρήση «θνητά φρόνει», όταν εφαρμόζεται, εγκαθιδρύει στη ζωή μας το μέτρο του χρόνου και των δυνατοτήτων μας και ως τέτοια έχει ένα πραγματικά απελευθερωτικό μήνυμα. Μας προτρέπει να οικειοποιηθούμε πλήρως το πέρασμά μας από αυτόν τον κόσμο και να διακρίνουμε τί του δίνει νόημα και πληρότητα και τί τού τα αφαιρεί.
Η απουσία της θνητότητας ως φαντασιακής σημασίας στο σύγχρονο πολιτισμό
Αντίθετα με την Ελληνική Αρχαιότητα, όπου η θνητότητα υπενθυμίζεται διαρκώς έχοντας εκληφθεί ως δημιουργική παρακίνηση, ο σημερινός πολιτισμός στρουθοκαμηλίζει ότι την αγνοεί: «Όλος ο σύγχρονος κόσμος υπάρχει σε μικρογραφία μέσα σ’ αυτή την κατάσταση. Και τι σημαίνουν όλα αυτά, αν προχωρήσουμε πέρα από την απλή περιγραφή; Σημαίνουν προφανώς μιαν ακόμα ξέφρενη φυγή μπροστά στον θάνατο και τη θνητότητα, που άλλωστε όπως ξέρουμε είναι εξορισμένοι από την σημερινή ζωή. Ο θάνατος αγνοείται, δεν υπάρχει πένθος, ούτε δημόσιο, ούτε τελετουργικό. Και αυτό επίσης, ανάμεσα στ’ άλλα, προσπαθεί να συγκαλύψει η συσσώρευση των σκουπιδοπροϊόντων, η καθολική δια-σκέδαση, οι οποίες όμως, όπως γνωρίζουμε από τις νευρώσεις, το μόνο που τελικά αντιπροσωπεύουν είναι και πάλι ο θάνατος, ένας θάνατος αποσταγμένος και μετασχηματισμένος σε ψιλή μονέδα της καθημερινής ζωής. Θάνατος της δια-σκέδασης, θάνατος κοιτάζοντας μιαν οθόνη όπου συμβαίνουν πράγματα που δεν τα ζεις και δεν θα μπορούσες ποτέ να τα ζήσεις. Το μοντέρνο άτομο ζει με έναν ξέφρενο ρυθμό για να λησμονεί τόσο το ότι είναι θνητό όσο και το ότι όλα όσα κάνει δεν έχουν απολύτως κανένα νόημα».(4)
Όσο περισσότερο βυθιζόταν το άτομο και η κοινωνία στην αβεβαιότητα και την ανασφάλεια και ο κόσμος μεταβαλλόταν από αιτιοκρατούμενο βασίλειο της Ανάγκης σε παραπαίον βασίλειο της Τύχης, τόσο περισσότερο το πνεύμα αποπροσανατολιζόταν και η θνητότητα βιωνόταν με τρόμο. Ο τρόμος απέναντι στον θάνατο, όπως τον επεξεργάστηκε ο χριστιανισμός, έγινε βασικό εργαλείο, ειδικά στα χέρια των εξουσιαστών τής ύστερης αρχαιότητας και τού Μεσαίωνα: η ανασφάλεια στα περί τού βίου, η οποία εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, μετά από ένα σημείο καταλήγει –ή οδηγείται έντεχνα- σε νευρώσεις (ενοχές παντός είδους, «προπατορικά αμαρτήματα» κλπ.) που έχουν αναχθεί στο υποτιθέμενο μεταφυσικό πεδίο. Για δύο σχεδόν χιλιετίες ο κόσμος μεταβλήθηκε σε στέπα μιας καλπάζουσας ανατολίτικης μεταφυσικής (της μόνης γνήσιας μεταφυσικής (5)), που «εξηγούσε» την «κατάπτωση» του ανθρώπινου είδους και παρηγορούσε με ένα απλοϊκό μεταθανάτιο δίκαιο και με την εξίσου αφελή ελπίδα σε ένα αόριστο «βασίλειο των Ουρανών». Η πλήρης απαξίωση της ζωής που εγκαθιδρύθηκε με τον χριστιανισμό άφησε έκτοτε τα σημάδια της στον συλλογικό ψυχισμό. Με τέτοιον μάλιστα τρόπο που, παρ΄ όλη την ευεργετική επίδραση του Διαφωτισμού, η χριστιανική αρνητική αποτίμηση της ζωής ως μιας απέραντης ματαιότητας δεν έγινε κατορθωτό να μετασχηματιστεί σε κάτι πιο ενεργητικό από μια μη-αποτίμηση και, τελικά, μη-στάση. Γιατί, οι μεταδιαφωτιστικές δυτικές κοινωνίες (πλην της Ελλάδας) περιόρισαν μεν τη χριστιανική μιζέρια στους ιδιόκτητους χώρους της απομονωνόντάς την από τις διαδικασίες της κοινωνίας (βλ. διαχωρισμός θρησκείας-πολιτείας) αλλά, δεν κατόρθωσαν να ξανακάνουν αρκετά γόνιμη την καμένη –ψυχική- γη που άφησε πίσω της η θεοκρατία. Κάτι που δίνει το δικαίωμα στους απολογητές της τελευταίας να εκδηλώνουν με κάθε ευκαιρία τη χαιρεκακία τους.
Η κοινωνία της –πολύ συζητήσιμης- «αφθονίας» αποτελεί μόνο μια απομίμηση της ζωής, ταιριαστή μόνο σε χρονίως παράλυτους που θεραπεύτηκαν αλλά, στο μεταξύ έχουν ξεχάσει να περπατούν. Από το βασίλειο της Ανάγκης, περάσαμε στο βασίλειο της Τύχης και πρόσφατα στο βασίλειο της Ψευδαίσθησης, του Θεάματος: «Η συνείδηση-θεατής, ακινητοποιημένη μέσα στο πλαστοποιημένο κέντρο της κίνησης του κόσμου της , δεν αναγνωρίζει πια στη ζωή της ένα πέρασμα προς την πραγμάτωση και τον θάνατό της. Αυτός που παραιτήθηκε από την ανάλωση της ζωής του δεν μπορεί πια να παραδεχτεί τον θάνατό του. Η διαφήμιση ασφαλειών ζωής υπονοεί μόνο πως είναι ένοχος όποιος πεθαίνει, χωρίς να έχει εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του συστήματος μετά από αυτή την οικονομική απώλεια. Η διαφήμιση του “american way of death” προβάλλει επίμονα την ικανότητά της να διατηρεί, σ’ αυτή τη συγκυρία, το μεγαλύτερο μέρος των ε π ι φ α ι ν ο μ έ ν ω ν της ζωής. Σ’ όλα τ’ άλλα μέτωπα των διαφημιστικών βομβαρδισμών, απαγορεύεται αυστηρά να γεράσεις. Λες και το ζήτημα είναι να χορηγηθεί στον καθένα ένα «κεφάλαιο-νιότη», πράγμα το οποίο επειδή δεν θα γνώριζε παρά μόνο μια μέτρια χρήση, δεν θα μπορούσε γι’ αυτόν τον λόγο, να αποκτήσει τη διαρκή και σωρευτική πραγματικότητα του χρηματιστικού κεφαλαίου. Αυτή η κοινωνική απουσία του θανάτου είναι ταυτόσημη με την κοινωνική απουσία της ζωής» (6) .
Στη νεώτερη εποχή, η απαλλαγή από τη χριστιανική θανατολαγνεία και την χριστιανική άποψη περί ματαιότητας τούτης της ζωής, δεν ήρκεσε για να οδηγήσει από μόνη της στην γνώση τού ευ ζην, την οποία είχαν κατεξοχήν προσδιορίσει οι Έλληνες φιλόσοφοι. Η απροθυμία για την αναζήτηση ενός γεμάτου νόημα («ένδοξου») βίου μετατρέπει τους ανθρώπους σε χωρίς ταυτότητα ισοπεδωμένους νεκροζώντανους, παρά την επίπλαστη ευμάρεια, την οποία ενδεχομένως επικαλούνται.
Η μη επίγνωση της θνητότητας στερεί από τη δημιουργική βίωση του Χρόνου: δεν είναι μόνο το γήρας που «απαγορεύεται» από την γεμάτη ανασφάλειες αισθητική του σημερινού πολιτισμού, αλλά και η παιδικότητα και η νεότητα. Οι άνθρωποι ρίχνονται από πολύ μικρές ηλικίες σε έναν ηλίθιο και γενικευμένο (αντι)κοινωνικό ανταγωνισμό, σαν να κυνηγούν ένα καρότο, που κάποιος κουνάει επιδέξια μπροστά στη μύτη τους. Πρόκειται για ένα γενικευμένο εξελικτικό χασομέρι, το οποίο μόνο καταχρηστικά και κατ’ ευφημισμόν αποκαλείται «άμιλλα». Σε αυτή την κατάσταση τον ρόλο του κύριου νεροκουβαλητή παίζει φυσικά το εκπαιδευτικό σύστημα. Η πλειοψηφία αρέσκεται να ζει τον, κατά Σωκράτη, «ανεξέταστον βίον», μια ζωή ετοιματζίδικη και «φασόν»: εκφράζεται συχνά από πολλούς το παράπονο ότι, η ζωή τούς έφυγε μέσα από τα χέρια (εννοώντας ασυνείδητα ότι δεν έχουν κάνει τίποτα δημιουργικό στη ζωή τους), ή ότι γέρασαν πριν την ώρα τους.
Μια ζωή που δεν έχει εξοικειωθεί νηφάλια με την θνητότητα είναι μια ζωή έξω από τον Χρόνο (ας υπενθυμιστεί ότι η μόνη κατάσταση που στέκει εκτός Χρόνου, δηλαδή παραμένει αμετάβλητη, είναι ο θάνατος). Το πέρασμα από τον Κόσμο δεν γίνεται αντιληπτό στη χρονική του συνάφεια. Η επικοινωνία με τις προηγούμενες και τις επόμενες γενιές καταργείται: δεν υφίσταται πλέον κανένα αίσθημα συνέχειας με τους προηγούμενους και τους επόμενους. Η ξέφρενη φυγή από την θνητότητα οδηγεί στον μηδενισμό και φέρνει ακόμα πλησιέστερα στον θάνατο: Aν η θεοκρατία παρέδωσε καμένο ψυχοπνευματικό έδαφος, ο σημερινός πολιτισμός συμπεριφέρεται στον πλανήτη σαν να μην υπάρχει αύριο, σαν να μην πρόκειται να τον παραδώσει στους επόμενους.
Μια κοινωνία που έχει απωθήσει τη θνητότητα είναι κοινωνία χωρίς παρελθόν και, φυσικά, χωρίς μέλλον. Μια κοινωνία παντελώς αδύναμη για να δημιουργήσει κάτι που να είναι διαρκούς αξίας. Είναι επίσης μια κοινωνία με σοβαρό πρόβλημα ταυτότητας, χωρίς αυτοπαράσταση (4) και με το ένα πόδι μέσα στη Νεύρωση. Η ζωή σε μια τέτοια κοινωνία είναι κάτι για το οποίο δεν σκέφτεται να αγωνιστεί («πεθάνει») κανείς γιατί, πρωτίστως δεν αξίζει να τη ζει. Και αντιστρόφως: είναι μια ζωή την οποία δεν ζει πραγματικά κανείς, ακριβώς γιατί δεν αξίζει να πεθάνει γι’ αυτήν.
Η εθελοτυφλία απέναντι στη θνητότητα είναι η σκοτεινή πλευρά του σημερινού αξιακού συστήματος, του σημερινού φαντασιακού, αλλά και του σημερινού πολιτισμού εν γένει.
Παραπομπές:
(1): Δ. Π. Παπαδίτσα και Ελένης Λαδιά, Ορφικοί ύμνοι, εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας, Αθήνα 1997.
(2): Ζ, 224.
(3): Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Ελληνική Ιδιαιτερότητα, εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2007.
(4): Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Άνοδος της Ασημαντότητας, εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα 2000.
(5): Αν εξαιρέσουμε τις περιθωριακές εκφράσεις του ελληνικού πνεύματος (δηλ. τον πυθαγορισμό, τον πλατωνισμό και τα παράγωγά τους), όχι μόνο η ευρέως διαδεδομένη ομηρική, αλλά και όλες οι άλλες αντιλήψεις των Ελλήνων για την οποιαδήποτε τύχη μας μετά τον βιολογικό θάνατο, διατυπώθηκαν ως λογικές υποθέσεις, που αφορούν εντός των ορίων της Φύσης και άρα κατά κανένα τρόπο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως «μεταφυσικές».
(6): Γκυ Ντεμπόρ, Η Κοινωνία του Θεάματος, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα 1986.
Θεόδωρος Α. Λαμπρόπουλος
http://freeinquiry.gr/
Κάθε συλλογισμός επάνω στη θνητότητα δεν μπορεί παρά να είναι συλλογισμός επάνω στη ζωή και επίσης επάνω στον Χρόνο.
Οι Έλληνες αντιλήφθηκαν τον θάνατο σαν μέρος της ζωής και μάλιστα σαν την τελευταία και μεγαλειώδη πράξη του ανθρώπινου δράματος. Ο θάνατος είναι παρών στην ελληνική σκέψη και τέχνη, τουλάχιστον, ισάριθμες φορές με τη ζωή. Τιμήθηκε μάλιστα και σαν θεός, όπως φαίνεται στον γνωστό ορφικό ύμνο(1). Στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης υπάρχει και άγαλμά του, το οποίο όμως παραπέμπει εμφανώς στον θεό… Έρωτα. Η συμφιλίωση των Ελλήνων με το κατ’ εξοχήν αναπόφευκτο και αμετάκλητο γεγονός της ύπαρξης τους οδήγησε σε μια νηφάλια επίγνωση του θνητού ρόλου τους και σε μια στάση ζωής, η οποία αρχικά εξυμνήθηκε από την ποίηση και αργότερα επικυρώθηκε από την επιστήμη (φιλοσοφία):
Oι τελευταίοι υπερασπιστές των Θερμοπυλών θα πολεμήσουν ακριβώς όπως οι – προ επτά αιώνων- πρόγονοί τους ομηρικοί ήρωες, για να αρπάξουν από τους Πέρσες το σώμα του νεκρού Λεωνίδα, παρ’ όλο που γνωρίζουν, ότι σε λίγη ώρα θα είναι και οι ίδιοι νεκροί και δεν θα μπορέσουν να τού απονείμουν τις αρμόζουσες τιμές. Από την άλλη, «Λεωνίδης πίπτει ανήρ γενόμενος άριστος» και όχι «ο Λεωνίδας σκοτώθηκε», γράφει ο Ηρόδοτος(2): ο θάνατος μπορεί ίσως να γίνει μια απονομή αριστείας σε μια ζωή γεμάτη νόημα και πληρότητα. Η συμφιλίωση με τη θνητότητα φαίνεται και στον προαναφερθέντα ορφικό ύμνο, όπου το μόνο που ζητείται από τον Θάνατο είναι να μην έρχεται πρόωρα, πριν δηλαδή εξαντληθούν τα χρονικά περιθώρια για μια ολοκληρωμένη ζωή.
Η θνητότητα ως κεντρική φαντασιακή σημασία στον Ελληνικό Πολιτισμό
Δεν θα ήταν υπερβολή εάν λέγαμε, ότι οι Έλληνες είναι αυτοί που ανακάλυψαν την θνητότητα: «Η ανθρωπότητα σπαταλά τον χρόνο της με ιστοριούλες για την αθανασία σε όλες της τις μορφές. Είναι περίεργο κι όμως αληθινό: οι Έλληνες ανακάλυψαν το γεγονός ότι υπάρχει ένας τελειωτικός θάνατος, οριστικός θάνατος –«τέλος θανάτοιο», επαναλαμβάνεται συνέχεια στην Ιλιάδα- ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο να πούμε πάνω σ’ αυτό, δεν είναι δυνατό να του δώσουμε άλλη σημασία, να τον μετουσιώσουμε και να τον ωραιοποιήσουμε».(3)
Μια ζωή πληρότητας δεν νιώθει την ανάγκη να αναζητήσει οτιδήποτε σε κάποιον «άλλον» κόσμο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, όποιος κατατρύχεται με το εάν υπάρχει επιβίωση μετά τον βιολογικό θάνατο, είναι κάποιος που δεν είναι ευχαριστημένος από τη ζωή του. Ωστόσο, η ορθότητα των απαντήσεων τις οποίες παίρνουμε, εξαρτάται πάντα από την ορθότητα των ερωτημάτων που διατυπώνουμε. Σε μια τέτοια περίπτωση το σωστό ερώτημα είναι το εάν υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο και πώς μπορούμε να την ορίσουμε. Προς αυτήν την κατεύθυνση εργάστηκαν οι περισσότεροι Έλληνες φιλόσοφοι.
Θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι ο θάνατος (με την έννοια της μεταφυσικής αβεβαιότητας) άρχισε να απασχολεί τους Έλληνες μόνον όταν, λόγω του μαρασμού των πολιτικών τους κοινοτήτων, η ζωή τους έχασε την πληρότητα και το νόημα που τής έδινε μέχρι τότε η συγκρότησή τους σε αυτές και έγινε αβέβαιη. Η εποχή εκείνη (4ος αι. π.Χ. και μετά) μοιάζει από πολλές απόψεις με τη δική μας. Μέχρι εκείνη την περίοδο η επικρατούσα αντίληψη, όπως εκφραζόταν στα ομηρικά έπη, ήταν, ότι οποιαδήποτε μορφή μεταθανάτιας επιβίωσης ήταν πολύ χειρότερη ακόμα κι από την αθλιότερη ζωή (βλ. λ.χ. τον γνωστό διάλογο Αχιλλέα και Οδυσσέα στην Οδύσσεια). Τότε μόνο είναι που σημειώνεται μια στροφή, κυρίως μέσω του Πλάτωνος, προς την εξιδανίκευση της ψυχικής αθανασίας. Από την άλλη πλευρά, η φιλοσοφία της ελληνιστικής εποχής (επικουρισμός, κυνισμός, στωικισμός) επιχείρησε να επαναπροσδιορίσει, χωρίς καταφυγές σε νεφελώδεις μεταφυσικούς συλλογισμούς, την χαμένη πληρότητα της καθημερινής ζωής. Η αταραξία απέναντι στον θάνατο θεμελιώθηκε και με επιστημονικό πλέον τρόπο, επάνω στην λογική θέαση του εαυτού και της ζωής.
Η φιλοσοφία ωστόσο δεν καταπιάστηκε απευθείας με την εν θανάτω κατάσταση, αφού είναι αδύνατον να έχουμε κάποια πραγματική γνώση της (μόνο οι σωτηροαπατεώνες «γνωρίζουν» κάτι γι’ αυτήν) αλλά, με την τέχνη τού ζειν. Όποιος έχει μάθει να ζει, έχει επιτύχει κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή εξοικείωση με την έννοια του προσωπικού του θανάτου («εξοικείωση» με τον προσωπικό θάνατο, έστω στρατευμένη και υστερική, διαθέτουν π.χ. και οι ζωσμένοι βόμβες Ταλιμπάν και οι αυτόχειρες τελευταίοι πραιτωριανοί του Χίτλερ, παρ’ όλο που χαρακτηρίζονται ιστορικώς από απελπιστική άγνοια της τέχνης του ζειν).
Όποιος έχει μάθει να ζει, πετυχαίνει ώστε, ο θάνατός του να σημαίνει κάτι, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για την ανθρώπινη προσπάθεια στο σύνολό της: «Πρέπει όμως να πάμε και πιο μακριά και να διακρίνουμε μεταξύ του θανάτου που υφιστάμεθα και του θανάτου που επιλέγουμε. Αν περιοριζόμαστε στη διαπίστωση ότι οι Έλληνες –πράγμα ήδη εκπληκτικό- είναι οι πρώτοι που ανακάλυψαν ότι ο άνθρωπος είναι θνητός με την οριστική και τελική έννοια, θα ήταν βέβαια πολύ ενδιαφέρον, θα μέναμε όμως στην απλή γνώση μιας μόνο πλευράς του ανθρώπου ως θνητού ζωικού οργανισμού. Τα βόδια πεθαίνουν, τα άλογα πεθαίνουν, οι άνθρωποι επίσης πεθαίνουν Προφανώς το ουσιώδες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο προχωρεί παραπέρα. Υπάρχει όχι μόνο η γνώση της θνητότητάς μας αλλά η επιλογή του τρόπου θανάτου και η επιλογή του ίδιου του θανάτου. Τα δύο ίσως σημαντικότερα πρόσωπα του ελληνικού φαντασιακού, το πρώτο στην αρχή του, ένας πλασματικός ήρωας, ο Αχιλλέας και το άλλο στην κατάληξή του, ο Σωκράτης, προσωπικότητα σαφώς ιστορική και υπαρκτή, επιλέγουν και οι δύο τον θάνατο» (3).
Ο τρόπος που έφυγαν ο Σωκράτης, ο Επίκουρος, ή ο Ιουλιανός, συζητώντας με τους φίλους τους και υπηρετώντας την φιλοσοφική αναζήτηση μέχρι τις τελευταίες στιγμές τους, είναι τόσο χαρακτηριστικά ηρωικός όσο και αυτός των ομηρικών ηρώων. Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι αντιπροσωπευτικά παραδείγματα, όπου η επιλογή του θανάτου, ή του τρόπου θανάτου, ή της τελικής αντιμετώπισής του, αποτελούν ακρότατη συνέπεια και απόρροια μιας προηγουμένως επεξεργασμένης τέχνης του ζειν.
Ο θάνατος του ανθρώπου είναι μια φυσική διαδικασία, αντίστοιχη με άπειρες άλλες διαδικασίες, που συμβαίνουν ενδοσυμπαντικά από το μακρόκοσμο έως το μικρόκοσμο στο πλαίσιο της διαρκούς ροής και της φυσικής εξέλιξης.
Σύμπας ο Ελληνικός Πολιτισμός εξελίχθηκε έχοντας σαν διαρκές σημείο αναφοράς την επίγνωση ότι δεν υπάρχει περίπτωση αποφυγής των Κοσμικών διαδικασιών, όπως η φθορά και ότι, ο άνθρωπος είναι θνητός χωρίς κανένα μεταφυσικό καταφύγιο. Αλλά η συνειδητοποίηση της θνητότητας αντί να οδηγήσει σε μια στάση παραίτησης, διαμόρφωσε μια ηθική αγώνα και προσπάθειας και έγινε η κινητήρια δύναμη του Eλληνικού Πολιτισμού. Κατ’ αυτόν τον φαινομενικά παράδοξο τρόπο η επίγνωση της θνητότητας έγινε η αιτία της αθανασίας (=διαχρονικότητας) αυτού του πολιτισμού: ο μόνος ασφαλής τρόπος να γίνει κανείς αθάνατος είναι να περάσει από εδώ αφήνοντας πράγματα στα οποία θα ανατρέχουν οι επόμενοι. Γιατί, ό,τι δεν συμβαίνει σε αυτόν εδώ τον, μοναδικό επιβεβαιωμένα υπαρκτό, Κόσμο, είτε «συμβαίνει» κάπου αλλού (π.χ. σε κάποιο μεταφυσικό επέκεινα), είτε δεν συμβαίνει καθόλου και επομένως σε καμία περίπτωση δεν μάς αφορά. Η ρήση «θνητά φρόνει», όταν εφαρμόζεται, εγκαθιδρύει στη ζωή μας το μέτρο του χρόνου και των δυνατοτήτων μας και ως τέτοια έχει ένα πραγματικά απελευθερωτικό μήνυμα. Μας προτρέπει να οικειοποιηθούμε πλήρως το πέρασμά μας από αυτόν τον κόσμο και να διακρίνουμε τί του δίνει νόημα και πληρότητα και τί τού τα αφαιρεί.
Η απουσία της θνητότητας ως φαντασιακής σημασίας στο σύγχρονο πολιτισμό
Αντίθετα με την Ελληνική Αρχαιότητα, όπου η θνητότητα υπενθυμίζεται διαρκώς έχοντας εκληφθεί ως δημιουργική παρακίνηση, ο σημερινός πολιτισμός στρουθοκαμηλίζει ότι την αγνοεί: «Όλος ο σύγχρονος κόσμος υπάρχει σε μικρογραφία μέσα σ’ αυτή την κατάσταση. Και τι σημαίνουν όλα αυτά, αν προχωρήσουμε πέρα από την απλή περιγραφή; Σημαίνουν προφανώς μιαν ακόμα ξέφρενη φυγή μπροστά στον θάνατο και τη θνητότητα, που άλλωστε όπως ξέρουμε είναι εξορισμένοι από την σημερινή ζωή. Ο θάνατος αγνοείται, δεν υπάρχει πένθος, ούτε δημόσιο, ούτε τελετουργικό. Και αυτό επίσης, ανάμεσα στ’ άλλα, προσπαθεί να συγκαλύψει η συσσώρευση των σκουπιδοπροϊόντων, η καθολική δια-σκέδαση, οι οποίες όμως, όπως γνωρίζουμε από τις νευρώσεις, το μόνο που τελικά αντιπροσωπεύουν είναι και πάλι ο θάνατος, ένας θάνατος αποσταγμένος και μετασχηματισμένος σε ψιλή μονέδα της καθημερινής ζωής. Θάνατος της δια-σκέδασης, θάνατος κοιτάζοντας μιαν οθόνη όπου συμβαίνουν πράγματα που δεν τα ζεις και δεν θα μπορούσες ποτέ να τα ζήσεις. Το μοντέρνο άτομο ζει με έναν ξέφρενο ρυθμό για να λησμονεί τόσο το ότι είναι θνητό όσο και το ότι όλα όσα κάνει δεν έχουν απολύτως κανένα νόημα».(4)
Όσο περισσότερο βυθιζόταν το άτομο και η κοινωνία στην αβεβαιότητα και την ανασφάλεια και ο κόσμος μεταβαλλόταν από αιτιοκρατούμενο βασίλειο της Ανάγκης σε παραπαίον βασίλειο της Τύχης, τόσο περισσότερο το πνεύμα αποπροσανατολιζόταν και η θνητότητα βιωνόταν με τρόμο. Ο τρόμος απέναντι στον θάνατο, όπως τον επεξεργάστηκε ο χριστιανισμός, έγινε βασικό εργαλείο, ειδικά στα χέρια των εξουσιαστών τής ύστερης αρχαιότητας και τού Μεσαίωνα: η ανασφάλεια στα περί τού βίου, η οποία εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, μετά από ένα σημείο καταλήγει –ή οδηγείται έντεχνα- σε νευρώσεις (ενοχές παντός είδους, «προπατορικά αμαρτήματα» κλπ.) που έχουν αναχθεί στο υποτιθέμενο μεταφυσικό πεδίο. Για δύο σχεδόν χιλιετίες ο κόσμος μεταβλήθηκε σε στέπα μιας καλπάζουσας ανατολίτικης μεταφυσικής (της μόνης γνήσιας μεταφυσικής (5)), που «εξηγούσε» την «κατάπτωση» του ανθρώπινου είδους και παρηγορούσε με ένα απλοϊκό μεταθανάτιο δίκαιο και με την εξίσου αφελή ελπίδα σε ένα αόριστο «βασίλειο των Ουρανών». Η πλήρης απαξίωση της ζωής που εγκαθιδρύθηκε με τον χριστιανισμό άφησε έκτοτε τα σημάδια της στον συλλογικό ψυχισμό. Με τέτοιον μάλιστα τρόπο που, παρ΄ όλη την ευεργετική επίδραση του Διαφωτισμού, η χριστιανική αρνητική αποτίμηση της ζωής ως μιας απέραντης ματαιότητας δεν έγινε κατορθωτό να μετασχηματιστεί σε κάτι πιο ενεργητικό από μια μη-αποτίμηση και, τελικά, μη-στάση. Γιατί, οι μεταδιαφωτιστικές δυτικές κοινωνίες (πλην της Ελλάδας) περιόρισαν μεν τη χριστιανική μιζέρια στους ιδιόκτητους χώρους της απομονωνόντάς την από τις διαδικασίες της κοινωνίας (βλ. διαχωρισμός θρησκείας-πολιτείας) αλλά, δεν κατόρθωσαν να ξανακάνουν αρκετά γόνιμη την καμένη –ψυχική- γη που άφησε πίσω της η θεοκρατία. Κάτι που δίνει το δικαίωμα στους απολογητές της τελευταίας να εκδηλώνουν με κάθε ευκαιρία τη χαιρεκακία τους.
Η κοινωνία της –πολύ συζητήσιμης- «αφθονίας» αποτελεί μόνο μια απομίμηση της ζωής, ταιριαστή μόνο σε χρονίως παράλυτους που θεραπεύτηκαν αλλά, στο μεταξύ έχουν ξεχάσει να περπατούν. Από το βασίλειο της Ανάγκης, περάσαμε στο βασίλειο της Τύχης και πρόσφατα στο βασίλειο της Ψευδαίσθησης, του Θεάματος: «Η συνείδηση-θεατής, ακινητοποιημένη μέσα στο πλαστοποιημένο κέντρο της κίνησης του κόσμου της , δεν αναγνωρίζει πια στη ζωή της ένα πέρασμα προς την πραγμάτωση και τον θάνατό της. Αυτός που παραιτήθηκε από την ανάλωση της ζωής του δεν μπορεί πια να παραδεχτεί τον θάνατό του. Η διαφήμιση ασφαλειών ζωής υπονοεί μόνο πως είναι ένοχος όποιος πεθαίνει, χωρίς να έχει εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του συστήματος μετά από αυτή την οικονομική απώλεια. Η διαφήμιση του “american way of death” προβάλλει επίμονα την ικανότητά της να διατηρεί, σ’ αυτή τη συγκυρία, το μεγαλύτερο μέρος των ε π ι φ α ι ν ο μ έ ν ω ν της ζωής. Σ’ όλα τ’ άλλα μέτωπα των διαφημιστικών βομβαρδισμών, απαγορεύεται αυστηρά να γεράσεις. Λες και το ζήτημα είναι να χορηγηθεί στον καθένα ένα «κεφάλαιο-νιότη», πράγμα το οποίο επειδή δεν θα γνώριζε παρά μόνο μια μέτρια χρήση, δεν θα μπορούσε γι’ αυτόν τον λόγο, να αποκτήσει τη διαρκή και σωρευτική πραγματικότητα του χρηματιστικού κεφαλαίου. Αυτή η κοινωνική απουσία του θανάτου είναι ταυτόσημη με την κοινωνική απουσία της ζωής» (6) .
Στη νεώτερη εποχή, η απαλλαγή από τη χριστιανική θανατολαγνεία και την χριστιανική άποψη περί ματαιότητας τούτης της ζωής, δεν ήρκεσε για να οδηγήσει από μόνη της στην γνώση τού ευ ζην, την οποία είχαν κατεξοχήν προσδιορίσει οι Έλληνες φιλόσοφοι. Η απροθυμία για την αναζήτηση ενός γεμάτου νόημα («ένδοξου») βίου μετατρέπει τους ανθρώπους σε χωρίς ταυτότητα ισοπεδωμένους νεκροζώντανους, παρά την επίπλαστη ευμάρεια, την οποία ενδεχομένως επικαλούνται.
Η μη επίγνωση της θνητότητας στερεί από τη δημιουργική βίωση του Χρόνου: δεν είναι μόνο το γήρας που «απαγορεύεται» από την γεμάτη ανασφάλειες αισθητική του σημερινού πολιτισμού, αλλά και η παιδικότητα και η νεότητα. Οι άνθρωποι ρίχνονται από πολύ μικρές ηλικίες σε έναν ηλίθιο και γενικευμένο (αντι)κοινωνικό ανταγωνισμό, σαν να κυνηγούν ένα καρότο, που κάποιος κουνάει επιδέξια μπροστά στη μύτη τους. Πρόκειται για ένα γενικευμένο εξελικτικό χασομέρι, το οποίο μόνο καταχρηστικά και κατ’ ευφημισμόν αποκαλείται «άμιλλα». Σε αυτή την κατάσταση τον ρόλο του κύριου νεροκουβαλητή παίζει φυσικά το εκπαιδευτικό σύστημα. Η πλειοψηφία αρέσκεται να ζει τον, κατά Σωκράτη, «ανεξέταστον βίον», μια ζωή ετοιματζίδικη και «φασόν»: εκφράζεται συχνά από πολλούς το παράπονο ότι, η ζωή τούς έφυγε μέσα από τα χέρια (εννοώντας ασυνείδητα ότι δεν έχουν κάνει τίποτα δημιουργικό στη ζωή τους), ή ότι γέρασαν πριν την ώρα τους.
Μια ζωή που δεν έχει εξοικειωθεί νηφάλια με την θνητότητα είναι μια ζωή έξω από τον Χρόνο (ας υπενθυμιστεί ότι η μόνη κατάσταση που στέκει εκτός Χρόνου, δηλαδή παραμένει αμετάβλητη, είναι ο θάνατος). Το πέρασμα από τον Κόσμο δεν γίνεται αντιληπτό στη χρονική του συνάφεια. Η επικοινωνία με τις προηγούμενες και τις επόμενες γενιές καταργείται: δεν υφίσταται πλέον κανένα αίσθημα συνέχειας με τους προηγούμενους και τους επόμενους. Η ξέφρενη φυγή από την θνητότητα οδηγεί στον μηδενισμό και φέρνει ακόμα πλησιέστερα στον θάνατο: Aν η θεοκρατία παρέδωσε καμένο ψυχοπνευματικό έδαφος, ο σημερινός πολιτισμός συμπεριφέρεται στον πλανήτη σαν να μην υπάρχει αύριο, σαν να μην πρόκειται να τον παραδώσει στους επόμενους.
Μια κοινωνία που έχει απωθήσει τη θνητότητα είναι κοινωνία χωρίς παρελθόν και, φυσικά, χωρίς μέλλον. Μια κοινωνία παντελώς αδύναμη για να δημιουργήσει κάτι που να είναι διαρκούς αξίας. Είναι επίσης μια κοινωνία με σοβαρό πρόβλημα ταυτότητας, χωρίς αυτοπαράσταση (4) και με το ένα πόδι μέσα στη Νεύρωση. Η ζωή σε μια τέτοια κοινωνία είναι κάτι για το οποίο δεν σκέφτεται να αγωνιστεί («πεθάνει») κανείς γιατί, πρωτίστως δεν αξίζει να τη ζει. Και αντιστρόφως: είναι μια ζωή την οποία δεν ζει πραγματικά κανείς, ακριβώς γιατί δεν αξίζει να πεθάνει γι’ αυτήν.
Η εθελοτυφλία απέναντι στη θνητότητα είναι η σκοτεινή πλευρά του σημερινού αξιακού συστήματος, του σημερινού φαντασιακού, αλλά και του σημερινού πολιτισμού εν γένει.
Παραπομπές:
(1): Δ. Π. Παπαδίτσα και Ελένης Λαδιά, Ορφικοί ύμνοι, εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας, Αθήνα 1997.
(2): Ζ, 224.
(3): Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Ελληνική Ιδιαιτερότητα, εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2007.
(4): Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Άνοδος της Ασημαντότητας, εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα 2000.
(5): Αν εξαιρέσουμε τις περιθωριακές εκφράσεις του ελληνικού πνεύματος (δηλ. τον πυθαγορισμό, τον πλατωνισμό και τα παράγωγά τους), όχι μόνο η ευρέως διαδεδομένη ομηρική, αλλά και όλες οι άλλες αντιλήψεις των Ελλήνων για την οποιαδήποτε τύχη μας μετά τον βιολογικό θάνατο, διατυπώθηκαν ως λογικές υποθέσεις, που αφορούν εντός των ορίων της Φύσης και άρα κατά κανένα τρόπο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως «μεταφυσικές».
(6): Γκυ Ντεμπόρ, Η Κοινωνία του Θεάματος, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα 1986.
Θεόδωρος Α. Λαμπρόπουλος
http://freeinquiry.gr/
Πέμπτη 9 Ιουλίου 2009
Λαθρομετανάστευση: Η μεγαλοσύνη της ελληνικής ψυχής αντιμέτωπη με τη λοιδωρία του επίσημου κράτους στο Αγαθονήσι...
«Έρχονται εδώ αραιά και που, στη χάση και στη φέξη, δείχνουν ότι κατανοούν τη σοβαρότητα του προβλήματός μας, άλλες φορές μας γεμίζουν υποσχέσεις, άλλες μας ξεφουρνίζουν διάφορες θεωρίες επίλυσης του προβλήματος και άλλες πάλι με ύφος σνομπ μας αντιμετωπίζουν συγκαταβατικά. Μας επαινούν γιατί αυτοπροαιρέτως παραμείναμε στο ακριτικό νησί μας, φύλακες όπως μας λένε του Ελληνισμού. Λόγια πολλά, λόγια παχιά και στο τέλος ένα μεγάλο μηδενικό. Όλα έχουν ένα κοινό παρονομαστή. Δεν γίνεται τίποτε, δεν κουνιέται φύλλο. Κι’ αν μετά τους ψάξεις στο τηλέφωνο, για όσα υποσχεθήκανε, δεν τους βρίσκεις ποτέ. Σαν μην πέρασαν ποτέ από εδώ». Όταν διάβασα στις εφημερίδες ότι οι εθνοφύλακες του Αγαθονησίου, παρέδωσαν τον οπλισμό τους, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αδιαφορία της πολιτείας στο μεγάλο πρόβλημα των λαθρομεταναστών που κυριολεκτικά σαρώνουν το μικρό νησί τους, πήρα την απόφαση να πάω αμέσως εκεί, να δώ και να ζήσω το πρόβλημα από πρώτο χέρι. Πιστεύω ότι όταν αποχωρείς από την υπηρεσία σου, μπορείς να προσφέρεις και από άλλο μετερίζι, δείχνοντας ότι όσα έλεγες πριν, τα πίστευες και τα υπηρετείς δια βίου. Ξεκίνησα από το Λακκί της Λέρου με το πλοίο Κάλυμνος. Περάσαμε από τους Λειψούς και πιάσαμε Πάτμο. Απ’ εκεί βάλαμε πλώρη για τους Αρκιούς. Καθόμουνα βυθισμένος στις σκέψεις μου, όταν δίπλα μου μια παιδική φωνή με ξύπνησε από το λήθαργο. «Μαμά-μαμά κοίτα κάτι νερά πράσινα». Πήγα προς τη κουπαστή, και το βλέμμα μου απλώθηκε στα πανέμορφα φιόρδ του συμπλέγματος των Αρκιών. Δίπλα μου ένας ξένος είχε μείνει άφωνος, ψιθυρίζοντας συνεπαρμένος «my God». Όσο πλησιάζαμε στο κύριο νησάκι τόσο τα νερά γινόντουσαν σμαραγδένια και προκλητικά, να μη σε αφήσουν ποτέ να φύγεις. Σκέφτηκα ότι όποιος φύγει από αυτή τη ζωή, χωρίς να δει τους Αρκιούς, είναι πραγματικά πολύ αδικημένος. Εκεί όμως είναι και η ευθύνη του σύγχρονου Ελληνικού κράτους, που άφησε αναξιοποίητο αυτό τον φυσικό πλούτο και έφυγε ο κόσμος και ρημάξανε τα πάντα, βορά στη τουρκική βουλιμία. Μόλις βγήκα στο Αγαθονήσι συναντήθηκα με το πρόεδρο της κοινότητας κ. Κόττορο Ευάγγελο. Ήταν ο δάσκαλος του νησιού και τώρα πρόεδρος, γιός του επίσης δασκάλου Κων/νου Κότορου. Τον αναφέρω γιατί ήταν ο δάσκαλος που επί ιταλικής κατοχής διέσωσε τα Ελληνικά γράμματα και τη ταυτότητα των παιδιών. Όταν οι ιταλοί του επέβαλαν βιαίως να διδάσκει μόνο στην ιταλική γλώσσα, αυτός αρνήθηκε επιμόνως, αντιστάθηκε σθεναρά, με αποτέλεσμα να τον διώξουν. Αυτός και η οικογένειά του στερήθηκαν ακόμα και το ψωμί. Αυτοί οι γενναίοι δάσκαλοι διέσωσαν τη γλώσσα μας σε καιρούς δύσκολους και έτσι επιβίωσε ο Ελληνισμός σε όλες τις γωνιές αυτού του τόπου. Αυτά για τους αμπελοφιλόσοφους και τους νεωτερικούς. Ευθύς εξ αρχής στη συζήτησή μας με το πρόεδρο διαχωρίσαμε το ανθρωπιστικό θέμα από τα προβλήματα που δημιουργεί η παρουσία τόσων λαθρομεταναστών στο νησί. Στα πρώτα χρόνια όλοι οι κάτοικοι είχαμε αφοσιωθεί στη περίθαλψη των ανθρώπων αυτών, μου διηγήθηκε, γιατί πραγματικά ήταν σε αξιοθρήνητη κατάσταση. Μαζεύαμε ρούχα, μαγειρεύαμε φαγητά, γλυκά, φρούτα και ότι άλλο μπορούσε να απαλύνει το πόνο αυτών των ανθρώπων. Ένα παιδί που περνούσε εκείνη την ώρα δίπλα μας το φώναξε ο πρόεδρος και μου το σύστησε. Ήταν ο Βαλάντης Κ. ο οποίος όταν πρωτοείδε ένα παιδάκι που το κρατούσε σφιχτά η μάνα ξυπόλητο και βρεγμένο, έβγαλε τις κάλτσες του και τα παπούτσια του και τη παρακάλεσε να του τα φορέσει. Ο Βαλάντης είναι η προσωποποίηση του φιλόξενου Αγαθονησιώτη. Όμως με τη πάροδο του χρόνου το κύμα των λαθρομεταναστών από τη Τουρκία μεγάλωνε. Το απίθανο Ελληνικό κράτος έκανε πως δε καταλάβαινε το πρόβλημα για αρκετά χρόνια. Το έσπρωξε στους φιλότιμους κατοίκους και άστους να βουρλίζονται. Όμως τα πράγματα με τα χρόνια χειροτέρεψαν και οι πέντε- δέκα λαθρομετανάστες γίνανε εκατό και διακόσιοι τη βδομάδα και οι έρμοι οι 140 συνολικά Αγαθονησιώτες ήταν πια ανίκανοι να τους περιθάλψουν. Ο πρόεδρος κρατά λεπτομερή στοιχεία. Το 2008, μου λέει περάσανε 4702 συν άλλοι 1500 προς Πάτμο σύνολο 6202. Φέτος έχουμε ήδη ξεπεράσει τους 2500 ενώ την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι ήταν 1300, άρα έχουμε αύξηση εκατό τοις εκατό μέχρι τώρα, γιατί είναι άγνωστες οι βουλές των Τούρκων στο μέλλον. Έρχονται συνήθως με φουσκωτές βάρκες. Αν βρεθούν μπροστά σε σκάφος του Ελληνικού λιμενικού, σκίζουν ένα ή δυο αεροθαλάμους και μπαίνει το νερό, ούτως ώστε να αναγκασθεί το πλήρωμα του σκάφους να τους περισυλλέξει από τη θάλασσα. Είναι ανθρωπίνως αδιανόητο να εγκαταλείψει κανείς ανθρώπους και δη μανάδες με μωρά στη τύχη τους μέσα στη θάλασσα. Αν δεν βρεθούν μπροστά σε σκάφος βγαίνουν στη ξηρά και προωθούνται προς τους τρείς συνοικισμούς του νησιού. Συνήθως βγαίνουν σε μια μικρονησίδα, το Νερονήσι, και από εκεί καλούν βοήθεια ή κολυμπώντας περνούν στο Αγαθονήσι,( η απόσταση είναι εβδομήντα μέτρα). Ξεχύνονται νύχτα μέρα μέσα στα σπίτια ζητώντας τροφή, νερό, κατάλυμα, ιατρική βοήθεια και χώρους βασικών βιολογικών αναγκών. Τις πρώτες μια-δυο μέρες είναι φοβισμένοι και διστακτικοί, όσο όμως περνούν οι μέρες και παραμένουν στο νησί γίνονται σιγά-σιγά απειλητικοί γιατί οι ανάγκες το επιβάλλουν. Δυστυχώς η πολιτεία τους αφήνει τις περισσότερες φορές και μια βδομάδα, με αποτέλεσμα τα προβλήματα να διογκώνονται τραγικά και το χειρότερο είναι ότι δεν γίνεται ούτε μια απλή υγειονομική εξέταση αυτών των ανθρώπων. Κινδυνεύουμε από επιδημίες μου επισημαίνει ο πρόεδρος. Η αστυνομία (τέσσερεις αστυνομικοί και δύο δόκιμοι) πρέπει να τους μαζέψουν, να τους ταΐσουν και να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες τους. Τη νύκτα φυλάνε βάρδιες και χρησιμοποιούνται και για συνοδεία των λαθρομεταναστών από το νησί. Είναι αδύνατο να ανταποκριθούν. Σκεφθείτε ότι ο αρμόδιος φορέας, το υπουργείο εσωτερικών, δεν επισκέφθηκε ποτέ το νησί με οποιονδήποτε εκπρόσωπο. Στους πρόχειρους χώρους υγιεινής επικρατεί αθλιότης. Κοιμούνται κατά γης μέσα σε δυο μικρά δωμάτια όσοι χωράνε και οι πολλοί έξω, μέσα στις πέτρες, στο χώμα και στα χαμόκλαδα. Την ημέρα δεν έχουν μια σκιά για να σταθούν. Κατά χώρα προέλευσης κάνουν και φατρίες, ικανές να συγκρουσθούν πολύ βίαια μεταξύ τους. Η κατάσταση σιγά-σιγά εκτραχύνεται, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να έχουν περιέλθει σε αναγκαστική άμυνα. Ο πρόεδρος έχει φτιάξει μια αποθήκη με ρούχα , παπούτσια, τρόφιμα και άλλα χρειώδη, που του στέλνουν φιλανθρωπικοί σύλλογοι και η εκκλησία από όλη την Ελλάδα και τα μοιράζει στις φουρνιές που ανεβαίνουν στο νησί. Άφησα το πρόεδρο με τον οποίο βεβαίως είχα επανειλημμένες συναντήσεις μέρα και νύχτα και για ένα διήμερο και περπάτησα να ακούσω και τις απόψεις των απλών ανθρώπων. Η κυρία Παρασκευή Μ. που διατηρεί ταβέρνα ήταν πραγματικά αγανακτισμένη για όσα υποφέρει αυτή και η οικογένειά της. Ξεκινήσαμε από μια καλύβα και φτιάξαμε αυτό τον ωραίο χώρο μου είπε. Έξοδα, ταλαιπωρίες, να φέρνεις τα υλικά με τα πλεούμενα, τους τεχνίτες από μακριά, για να κτίσεις τη μικρή αυτή επιχείρηση για να ζήσεις. Σπουδάζω δυο παιδιά και τώρα δεν ξέρω τι θα μου συμβεί αύριο. Με έχουν κατ’ επανάληψη κλέψει. Τους έχω μέρα -νύχτα στα πόδια μου, γιατί ο σταθμός της αστυνομίας είναι δίπλα μου. Μαγειρεύω κάθε μέρα γι’ αυτούς , με εντολή της αστυνομίας και με την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα πληρωθούμε, αλλά αυτό δεν έχει γίνει ακόμη. Ο κ. Χαράλαμπος Κ. διατηρεί με τη σύζυγό του μίνι μάρκετ στο Μεγάλο χωριό και παράγει εκλεκτό βραβευμένο τυρί. Η κατάσταση μου λέει είναι ανυπόφορη. Ο Γρηγόρης που κάθεται μαζί μας την χαρακτηρίζει τραγική. Ο Γιάννης Κ. προσφέρθηκε να με μεταφέρει με το αυτοκίνητό του. Είμαστε όμηροι μου είπε μιας κατάστασης που ήρθε από το πουθενά. Ο Μανώλης Κ. μου λέγει ότι όταν έλειπε η μάνα του, μπήκαν στο σπίτι της λαθρομετανάστες. Πήραν μερικά πράγματα αλλά το χειρότερο είναι ότι αφοδεύσανε παντού, αφήνοντας το σπίτι σε άθλια κατάσταση. Το βράδυ ως αργά συνεργαστήκαμε με το πρόεδρο. Συναντηθήκαμε και με τον επικεφαλής των Εθνοφυλάκων που παρέδωσαν τον οπλισμό τους στο πρόεδρο της κοινότητος. Ο Κων/νος Κ. μου εξήγησε ότι οι επιλογές τους είναι πια λίγες, σχεδόν μία, να φύγουν αυτοί από το νησί για να γλιτώσουν. Η αδιαφορία του κράτους κάνει το μέλλον μας επισφαλέστατο, μου λέγει. Παραδώσαμε τα όπλα μήπως και συγκινηθούν οι αρμόδιοι. Του είπα ότι διαφωνώ με αυτή την ενέργεια και μου εξήγησε ότι ουδόλως στρέφεται κατά του στρατού ή της άμυνας, αλλά πρέπει κάτι να κάνουν. Πρέπει να καταλάβουν όλοι ότι εδώ έχουμε πρόβλημα ασφάλειας, τονίζει εμφαντικά. Όσο για την εκπαίδευση της Εθνοφυλακής ας μην κάνουμε συζήτηση καθόλου. Ο κ. Μεϊμαράκης, παρενέβη ο πρόεδρος, όταν του ζήτησα να εμπλακεί το Π. Ναυτικό, μου απήντησε ότι αυτό δεν γίνεται. Διερωτήθηκα αν μετεβλήθη η αποστολή των Ενόπλων μας Δυνάμεων ή αν πράγματι τη γνωρίζει ο Υπουργός. Μου εξήγησαν και οι δυο ότι δεν είναι μόνο οι λαθρομετανάστες, αλλά και τα τούρκικα πολεμικά αεροσκάφη που κάθε μέρα πετούν πάνω από το νησί, αλλά και τα τούρκικα ψαράδικα που φτάνουν μέχρι και πεντακόσια μέτρα από το νησί, ψαρεύοντας στο δικό του χώρο. Η αδύναμη Ελλάδα τους αφήνει απροστάτευτους. Το πρωί πήγα και πάλι στον αστυνομικό σταθμό όπου η κατάσταση ήταν άθλια. Μίλησα με τους ίδιους τους λαθρομετανάστες. Ο Badera S. από τη Σομαλία μου εξήγησε ότι έφυγε από τη χώρα του παρέα με 12 άλλους γιατί η αντίπαλη παράταξη στον εμφύλιο έσφαξε τους δικούς του. Μου εξήγησε ότι είναι και οι δώδεκα μουσουλμάνοι. Στις επανειλημμένες ερωτήσεις μου από ποιες χώρες πέρασε για να φτάσει στο Αγαθονήσι, η απάντησή του ήταν στερεότυπη. Δεν ξέρω γιατί κινούμασταν νύκτα. Επειδή είχα τη πληροφορία ότι στη Τουρκία πάνε με κανονικά χαρτιά τον ρώτησα σχετικά. Απέφυγε επιμελώς να κατονομάσει τη Τουρκία, όπως και τους ανθρώπους που τους δώσανε τη φουσκωτή βάρκα. Τα ίδια περίπου μου είπανε και οι πρόσφυγες από Ιράν, Ιράκ , Αφγανιστάν, Σομαλία, Λουάντα κλπ. Καθώς ανηφόριζα για το κοινοτικό κατάστημα ένιωσα το τόπο να τρέμει, καθώς δυο ζευγάρια τουρκικών αεροσκαφών πέρασαν σίρριζα από το Μεγάλο χωριό. Κύριοι της εξουσίας της πρώην και της νυν. Αφήσατε στη τύχη τους τα νησιά μας και απορφανίστηκαν από κατοίκους. Δεν λύσατε ούτε ένα πρόβλημα. Του νερού, της ενέργειας, των υπηρεσιών που έπρεπε να είναι κινητές, της περίθαλψης, της εργασίας, της εκπαίδευσης. Έχετε εγκληματήσει στο χώρο που είναι το λίκνο του Ελληνισμού. Τώρα τους προσθέσατε και το πρόβλημα της ανασφάλειας. Η κραυγή SOS, που βγάζει το Αγαθονήσι, είναι η κραυγή όλης της Ελλάδος που βρίσκεται σε απόγνωση. Είμαστε σίγουροι ότι και πάλι θα μείνετε ασυγκίνητοι.
Δ. Δήμου
Αντιστράτηγος ε.α.
antibaro.gr 2/7/2009
Δ. Δήμου
Αντιστράτηγος ε.α.
antibaro.gr 2/7/2009
Τρίτη 7 Ιουλίου 2009
Κλιματική αλλαγή: προς μια μικρή παγετώδη περίοδο;
Θεοί μεν γαρ μελλόντων,ανθρωποι δε γιγνομένων,σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται (Φιλόστρατος)
Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε μετά από δύο άρθρα που έκαναν εντύπωση μιά και δημοσιοποιούν στο ευρύ κοινό θέματα γνωστά σε επιστημονικούς (και όχι μόνον) κύκλους τα τελευταία χρόνια:
1. Σε έγκριτη Αγγλική (1) εφημερίδα δημοσιεύθηκε εμπεριστατωμένο άρθρο με τίτλο: “Οι καλλιέργειες υπό πίεση καθώς η θερμοκρασία της γής πέφτει”. Ο υπότιτλος μάλιστα τονίζει ότι οι πολιτικοί δεν έχουν παρατηρήσει ότι το πρόβλημα μπορεί να μην είναι ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά η πτώση της. Στο κείμενο σημειώνεται ότι για δεύτερη φορά μετά από σχεδόν ένα έτος, φαίνεται ότι ο κόσμος οδεύει προς μία σοβαρή διατροφική κρίση, η οποία οφείλεται σε έναν παλαιό φίλο, την "κλιματική αλλαγή".
2. Το National Geographic News (2) διερωτάται κατά πόσον το αναμενόμενο το 2013 μέγιστο της ηλιακής δραστηριότητας θα είναι το μικρότερο των τελευταίων 90 ετών. Υπενθυμίζει μάλιστα τη γνωστή συσχέτιση της ηλιακής δραστηριότητας με τη θερμοκρασία της γής και τη συζήτηση που γίνεται τώρα για εκκίνηση μιάς Μικράς Παγετώδους περιόδου στη γή. Η συζήτηση για τα θέματα αυτά στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτη, πιθανόν επειδή λανθασμένα θεωρούνται μη πολιτικά. Ακόμα και το Αντίβαρο φορτώνει συνεχώς με έρμα το πλοίο στο “Περιβάλλον” ώστε να πλέει αταλάντευτα στη θάλασσα της περιβαλλοντικής ορθοδοξίας. Για σύγκριση, το παραπάνω ανορθόδοξο άρθρο του Telegraph μάζεψε σε 24 ώρες από τη δημοσίευσή του 127 σχόλια, τα περισσότερα μάλιστα αξιόλογα, προφανώς από αναγνώστες πολύπλευρα ενημερωμένους και ιδιαίτερα ανήσυχους. Για όσους, λοιπόν, θα επιθυμούσαν μιά πολύπλευρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωση για το θέμα της ανθρωπογενούς παγκόσμιας υπερθέρμανσης (AGW) ή της “κλιματικής αλλαγής” όπως συνηθίζεται να λέγεται τον τελευταίο καιρό, από την πλευρά των «σκεπτικιστών» ή «αρνητών», θα πρότεινα το βιβλίο του Ian Plimer, Heaven And Earth / Global Warming: The missing Science, Connor Court Publishing Pty Ltd, Ballan, Victoria, Australia. Την έκδοση του βιβλίου (15/4/2009) πληροφορήθηκα από σχετική ανασκόπηση (3) πριν από την κυκλοφορία του. Αποφάσισα να το παραγγείλω αμέσως εκτιμώντας ότι επρόκειτο για σημαντικό βιβλίο μιά και: Η θεματολογία του έδειχνε σφαιρική αντιμετώπιση της AGW. Ο συγγραφέας είχε σημαντική ακαδημαϊκή πορεία, η οποία ακολούθησε μιά επιτυχή καριέρα στη πρώτη γραμμή της Μεταλλευτικής βιομηχανίας. Ο συγγραφέας ήταν πλέον συνταξιούχος και συνεπώς μακράν επηρεασμού από χρηματοδοτήσεις. Το βιβλίο ήρθε σύντομα και αποδείχθηκε έργο όχι μόνον σημαντικού επιστήμονα, εξαιρετικού συγγραφέα αλλά και ανθρώπου που δεν διστάζει να πεί τα πράγματα με το όνομά τους. Ο θυμός του φαίνεται στην αφιέρωση: Αφιερώνεται στους AGL και CEL, λευκούς Ιππότες που πολεμούν τις δυνάμεις του σκότους και στην τελευταία φράση του κειμένου: Η ηλιθιότητα του ανθρώπου είναι μικρότερη μόνον από την αγάπη του θεού που είναι άπειρη. Οι 500 σελίδες του βιβλίου, οι 230.000 λέξεις και οι 2.311 υποσημειώσεις - βιβλιογραφικές αναφορές είναι το προϊόν των 40 ετών της έρευνας σε βάθος και σε πλάτος της γνώσης. Όπως Plimer γράφει: "Η κατανόηση των αλλαγών του κλίματος απαιτεί μια συγχώνευση της αστρονομίας, της φυσικής του ήλιου, της γεωλογίας, της γεωχρονολόγησης, της γεωχημείας, της ιζηματολογίας, της τεκτονικής, της παλαιοντολογίας, της παλαιοοικολογίας, της επιστήμης των παγετώνων, της κλιματολογίας, της μετεωρολογίας, της ωκεανογραφίας, της οικολογίας, της αρχαιολογίας και της ιστορίας". Το πιο σημαντικό σημείο που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τον Plimer είναι ότι είναι ο πλέον επιφανής γεωλόγος της Αυστραλίας. Ως τέτοιος, η αίσθηση που έχει σχετικά με το χρόνο με πολύ διαφορετική από τους περισσότερους από εμάς. Η άποψή του τραβά μακριά πίσω στον χρόνο. Εξετάζει το κλίμα σε γεωλογική, αρχαιολογική και ιστορική χρονική κλίμακα καθώς και στη σύγχρονη εποχή. Γράφει: "Οι προηγούμενες αλλαγές του κλίματος, οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας και οι καταστροφές είναι γραμμένες στην πέτρα". Πολλά από αυτά που έχουμε διαβάσει για την αλλαγή του κλίματος, ισχυρίζεται, είναι τα σκουπίδια, ιδίως τα αποτελέσματα των μοντέλων σε υπολογιστή πάνω στα οποία βασίζεται υπερβολικά η τρέχουσα επιστημονική γνώμη, την οποία περιγράφει ως "πρωτόγονη". Τα λάθη και οι στρεβλώσεις των μοντέλων σε υπολογιστή θα αποδειχθούν με το πέρασμα του χρόνου. Ο Plimer δεν αμφισβητεί την αλλαγή του κλίματος αλλά ουσιαστικά αμφισβητεί τις περισσότερες από τις παραδοχές και τις προβλέψεις που γίνονται για την τρέχουσες αιτίες, κυρίως από τους επιστήμονες της ατμόσφαιρας, οι οποίοι έχουν μια διαφορετική προοπτική για τον χρόνο. "Είναι λίγο έκπληξη το γεγονός ότι καταστροφολογικές απόψεις για το μέλλον του πλανήτη έπεσαν σε γόνιμο έδαφος. Η ιστορία του χρόνου μας δείχνει ότι η μείωση του πληθυσμού, η κοινωνική αναστάτωση, οι εξαφανίσεις ειδών, οι ασθένειες και οι καταστροφικές ξηρασίες συνέβησαν σε περιόδους που επικρατούσε κρύο. Αντίθετα, η ζωή άνθισε και οι οικονομίες αναπτύχθηκαν ραγδαία στις θερμές περιόδους. Ο πλανήτης Γη είναι δυναμικός. Πάντα αλλάζει και εξελίσσεται. Αυτή τη στιγμή είναι σε μιά εποχή παγετώνων". Αν κοιτάξουμε τα τελευταία 6 εκατομμύρια χρόνια, η Γη ήταν θερμότερη από ότι είναι τώρα για 3 εκατομμύρια χρόνια. Το παγοκάλυμμα της Αρκτικής, της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας είναι γεωλογικά ασυνήθιστο. Οι πολικοί πάγοι είναι παρόντες μόνο κατά το 20 τοις εκατό του γεωλογικού χρόνου. Ότι ακολουθεί είναι μιά έντονη συμπίεση των 500 σελίδων του βιβλίου με όλα τους τα επιχειρήματα και τις προκλητικά συμπεράσματα: Είναι επικίνδυνη αύξηση της θερμοκρασίας που συμβαίνει; Όχι Είναι το εύρος της θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε κατά τον 20ό αιώνα έξω από την περιοχή της κανονικής μεταβλητότητας; Όχι Το κλίμα της Γης ελέγχεται από την παραλαβή και την αναδιανομή της ηλιακής ενέργειας. Παρά αυτή την κρίσιμη αυτή σχέση, ο ήλιος τείνει να εξαφανιστεί ως το πλέον σημαντικός παράγων του κλίματος. Υπολογισμοί με υπερυπολογιστές είναι πρωτόγονοι σε σχέση με το σύνθετο δυναμισμό του κλίματος της γης εάν αγνοήσει κανείς την κρίσιμη σχέση μεταξύ του κλίματος και της ηλιακής ενέργειας. "Ο περιορισμός της σύγχρονης αλλαγής του κλίματος σε μιά μόνον μεταβλητή, το CO2, ή ένα μικρό μέρος της μεταβλητής - το ανθρωπογενές CO2 - δεν είναι επιστήμη. Το να προσπαθήσουμε να προβλέψουμε το μέλλον με βάση μία μόνο μεταβλητή (CO2) σε εξαιρετικά πολύπλοκα φυσικά συστήματα είναι τρέλα. Εντούτοις, όταν κάποιοι αστρονόμοι έχουν την τόλμη να αποδείξουν ότι η ηλιακή δραστηριότητα ελέγχει το κλίμα και όχι οι εκπομπές CO2, έχουν απορριφθεί ως δεινόσαυροι που χρησιμοποιούν μεθόδους παλιομοδίτικης επιστήμης". Κατά το παρελθόν η περιεκτικότητα της σε CO2 ήταν πολύ υψηλότερη από ότι σήμερα. Το ατμοσφαιρικό CO2 ακολουθεί την αύξηση της θερμοκρασίας. Δεν αυξάνεται η θερμοκρασία καθώς αυξάνεται το CO2. Το CO2 δεν είναι ρύπος. Η υπερθέρμανση του πλανήτη και η μεγάλη περιεκτικότητα σε CO2 φέρει ευημερία και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Η υπόθεση ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει υπερθέρμανση του πλανήτη είναι παράδοξη διότι έρχεται σε αντίθεση με τη γνώση επικυρωμένη από την φυσική του ήλιου, την αστρονομία, την ιστορία, αρχαιολογία και τη γεωλογία". Αλλά πλέον οι αποδείξεις δεν μετρούν. Και κάθε αντίθετη εργασία που δημοσιεύεται σε περιοδικά με κριτές, απλώς αγνοείται. Μας λένε ότι η επιστήμη για την ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη έχει πλέον σχηματισθεί και δεν επιδέχεται αλλαγών. Ωστόσο, ο ισχυρισμός από ορισμένους επιστήμονες ότι η απειλή της AGW είναι 90 % σίγουρη (ή ακόμη και 99 %) είναι ένα σχήμα λόγου. Δεν έχει μαθηματική ή αποδεικτική βάση. " Παρατηρήσεις στη φύση διαφέρουν σημαντικά από τα αποτελέσματα που προέκυψαν από σχεδόν δύο δωδεκάδες κλιματικών μοντέλων που αναπτύχθηκαν σε υπολογιστή. Τα κλιματικά μοντέλα διογκώσουν τα αποτελέσματα της ανθρώπινης εκπομπής CO2 στην ατμόσφαιρα, επειδή λίγες από τις φυσικές μεταβλητές λαμβάνονται υπ’ όψιν. Τα φυσικά συστήματα είναι πολύ πιο περίπλοκα από ότι τα μοντέλα σε υπολογιστή. Η δημιουργία, από τον ΟΗΕ της Διακυβερνητικής Ομάδας για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), το 1988, έδωσε την ευκαιρία στις περιβαλλοντικές ομάδες να μετατρέψουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε κύριο θέμα". Η διαδικασία της IPCC σχετίζεται με τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό, την πολιτική και τον καιροσκοπισμό. Είναι άσχετη με την επιστήμη. Οι απόψεις των ζηλωτών της κλιματικής αλλαγής (AGW) μπορεί να συγκριθούν με την αποδεδειγμένη βεβαιότητα των θρησκευτικών φονταμενταλιστών". Ο Ian Plimer δεν είναι ένα απομονωμένο περίεργο άτομο. Είναι βραβευμένος επιστήμονας και καθηγητής. Το οπισθόφυλλο του «Heaven And Earth» περιλαμβάνει τη λαμπρή υποστήριξη από τον Πρόεδρο της Τσεχικής Δημοκρατίας, Vaclav Klaus, ο οποίος τώρα κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλοί επιστήμονες έχουν συμπαραταχθεί με τον Plimer στή διαφωνία προς την επικρατούσα ορθοδοξία. Το «Heaven And Earth » βασίζεται σε αποδείξεις και επιτίθεται στον κονφορμισμό και την «ορθοδοξία». Είναι επίσης μια υπενθύμιση προς το σεβασμό της αντίθετης άποψης και ένα ηχηρό μήνυμα για να προσέξουμε μήπως η ιδεολογία υποκαθιστά τις αποδείξεις.
(1):http://www.telegraph.co.uk/comment/columnists/christopherbooker/5525933/Crops-under-stress-as-temperatures-fall.html
(2): http://news.nationalgeographic.com/news/2009/06/090612-sun-lowest-peak-activity.html
(3): http://www.smh.com.au/opinion/beware-the-climate-of-conformity-20090412-a3ya.html
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Σύμφωνα με κάποια Blogs, οι μεγάλοι εκδοτικοί Οίκοι της Αυστραλίας αρνήθηκαν να εκδώσουν το «αιρετικό» αυτό βιβλίο.
2. Το βιβλίο απεδείχθη εκδοτική επιτυχία και ευρίσκεται στην 5η ανατύπωση (http://connorcourtpublishing.blogspot.com/)
3 «Κάποιοι αστρονόμοι έχουν την τόλμη να αποδείξουν ότι η ηλιακή δραστηριότητα ελέγχει το κλίμα »Η επιστημονική έχασε πριν λίγες ημέρες τον μεγαλύτερο εξ αυτών, τον Jack Eddy. Διαβάστε το «Interview with Jack Eddy»
Η επιστημονική κοινότητα θα προτείνει να ονομασθεί το τρέχον σημαντικό ηλιακό ελάχιστο «Eddy Minimum», ως ελάχιστη τιμή στον Άνδρα και τον Επιστήμονα.
Μάριος Λεονάρδος
www.antibaro.gr
Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε μετά από δύο άρθρα που έκαναν εντύπωση μιά και δημοσιοποιούν στο ευρύ κοινό θέματα γνωστά σε επιστημονικούς (και όχι μόνον) κύκλους τα τελευταία χρόνια:
1. Σε έγκριτη Αγγλική (1) εφημερίδα δημοσιεύθηκε εμπεριστατωμένο άρθρο με τίτλο: “Οι καλλιέργειες υπό πίεση καθώς η θερμοκρασία της γής πέφτει”. Ο υπότιτλος μάλιστα τονίζει ότι οι πολιτικοί δεν έχουν παρατηρήσει ότι το πρόβλημα μπορεί να μην είναι ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά η πτώση της. Στο κείμενο σημειώνεται ότι για δεύτερη φορά μετά από σχεδόν ένα έτος, φαίνεται ότι ο κόσμος οδεύει προς μία σοβαρή διατροφική κρίση, η οποία οφείλεται σε έναν παλαιό φίλο, την "κλιματική αλλαγή".
2. Το National Geographic News (2) διερωτάται κατά πόσον το αναμενόμενο το 2013 μέγιστο της ηλιακής δραστηριότητας θα είναι το μικρότερο των τελευταίων 90 ετών. Υπενθυμίζει μάλιστα τη γνωστή συσχέτιση της ηλιακής δραστηριότητας με τη θερμοκρασία της γής και τη συζήτηση που γίνεται τώρα για εκκίνηση μιάς Μικράς Παγετώδους περιόδου στη γή. Η συζήτηση για τα θέματα αυτά στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτη, πιθανόν επειδή λανθασμένα θεωρούνται μη πολιτικά. Ακόμα και το Αντίβαρο φορτώνει συνεχώς με έρμα το πλοίο στο “Περιβάλλον” ώστε να πλέει αταλάντευτα στη θάλασσα της περιβαλλοντικής ορθοδοξίας. Για σύγκριση, το παραπάνω ανορθόδοξο άρθρο του Telegraph μάζεψε σε 24 ώρες από τη δημοσίευσή του 127 σχόλια, τα περισσότερα μάλιστα αξιόλογα, προφανώς από αναγνώστες πολύπλευρα ενημερωμένους και ιδιαίτερα ανήσυχους. Για όσους, λοιπόν, θα επιθυμούσαν μιά πολύπλευρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωση για το θέμα της ανθρωπογενούς παγκόσμιας υπερθέρμανσης (AGW) ή της “κλιματικής αλλαγής” όπως συνηθίζεται να λέγεται τον τελευταίο καιρό, από την πλευρά των «σκεπτικιστών» ή «αρνητών», θα πρότεινα το βιβλίο του Ian Plimer, Heaven And Earth / Global Warming: The missing Science, Connor Court Publishing Pty Ltd, Ballan, Victoria, Australia. Την έκδοση του βιβλίου (15/4/2009) πληροφορήθηκα από σχετική ανασκόπηση (3) πριν από την κυκλοφορία του. Αποφάσισα να το παραγγείλω αμέσως εκτιμώντας ότι επρόκειτο για σημαντικό βιβλίο μιά και: Η θεματολογία του έδειχνε σφαιρική αντιμετώπιση της AGW. Ο συγγραφέας είχε σημαντική ακαδημαϊκή πορεία, η οποία ακολούθησε μιά επιτυχή καριέρα στη πρώτη γραμμή της Μεταλλευτικής βιομηχανίας. Ο συγγραφέας ήταν πλέον συνταξιούχος και συνεπώς μακράν επηρεασμού από χρηματοδοτήσεις. Το βιβλίο ήρθε σύντομα και αποδείχθηκε έργο όχι μόνον σημαντικού επιστήμονα, εξαιρετικού συγγραφέα αλλά και ανθρώπου που δεν διστάζει να πεί τα πράγματα με το όνομά τους. Ο θυμός του φαίνεται στην αφιέρωση: Αφιερώνεται στους AGL και CEL, λευκούς Ιππότες που πολεμούν τις δυνάμεις του σκότους και στην τελευταία φράση του κειμένου: Η ηλιθιότητα του ανθρώπου είναι μικρότερη μόνον από την αγάπη του θεού που είναι άπειρη. Οι 500 σελίδες του βιβλίου, οι 230.000 λέξεις και οι 2.311 υποσημειώσεις - βιβλιογραφικές αναφορές είναι το προϊόν των 40 ετών της έρευνας σε βάθος και σε πλάτος της γνώσης. Όπως Plimer γράφει: "Η κατανόηση των αλλαγών του κλίματος απαιτεί μια συγχώνευση της αστρονομίας, της φυσικής του ήλιου, της γεωλογίας, της γεωχρονολόγησης, της γεωχημείας, της ιζηματολογίας, της τεκτονικής, της παλαιοντολογίας, της παλαιοοικολογίας, της επιστήμης των παγετώνων, της κλιματολογίας, της μετεωρολογίας, της ωκεανογραφίας, της οικολογίας, της αρχαιολογίας και της ιστορίας". Το πιο σημαντικό σημείο που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τον Plimer είναι ότι είναι ο πλέον επιφανής γεωλόγος της Αυστραλίας. Ως τέτοιος, η αίσθηση που έχει σχετικά με το χρόνο με πολύ διαφορετική από τους περισσότερους από εμάς. Η άποψή του τραβά μακριά πίσω στον χρόνο. Εξετάζει το κλίμα σε γεωλογική, αρχαιολογική και ιστορική χρονική κλίμακα καθώς και στη σύγχρονη εποχή. Γράφει: "Οι προηγούμενες αλλαγές του κλίματος, οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας και οι καταστροφές είναι γραμμένες στην πέτρα". Πολλά από αυτά που έχουμε διαβάσει για την αλλαγή του κλίματος, ισχυρίζεται, είναι τα σκουπίδια, ιδίως τα αποτελέσματα των μοντέλων σε υπολογιστή πάνω στα οποία βασίζεται υπερβολικά η τρέχουσα επιστημονική γνώμη, την οποία περιγράφει ως "πρωτόγονη". Τα λάθη και οι στρεβλώσεις των μοντέλων σε υπολογιστή θα αποδειχθούν με το πέρασμα του χρόνου. Ο Plimer δεν αμφισβητεί την αλλαγή του κλίματος αλλά ουσιαστικά αμφισβητεί τις περισσότερες από τις παραδοχές και τις προβλέψεις που γίνονται για την τρέχουσες αιτίες, κυρίως από τους επιστήμονες της ατμόσφαιρας, οι οποίοι έχουν μια διαφορετική προοπτική για τον χρόνο. "Είναι λίγο έκπληξη το γεγονός ότι καταστροφολογικές απόψεις για το μέλλον του πλανήτη έπεσαν σε γόνιμο έδαφος. Η ιστορία του χρόνου μας δείχνει ότι η μείωση του πληθυσμού, η κοινωνική αναστάτωση, οι εξαφανίσεις ειδών, οι ασθένειες και οι καταστροφικές ξηρασίες συνέβησαν σε περιόδους που επικρατούσε κρύο. Αντίθετα, η ζωή άνθισε και οι οικονομίες αναπτύχθηκαν ραγδαία στις θερμές περιόδους. Ο πλανήτης Γη είναι δυναμικός. Πάντα αλλάζει και εξελίσσεται. Αυτή τη στιγμή είναι σε μιά εποχή παγετώνων". Αν κοιτάξουμε τα τελευταία 6 εκατομμύρια χρόνια, η Γη ήταν θερμότερη από ότι είναι τώρα για 3 εκατομμύρια χρόνια. Το παγοκάλυμμα της Αρκτικής, της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας είναι γεωλογικά ασυνήθιστο. Οι πολικοί πάγοι είναι παρόντες μόνο κατά το 20 τοις εκατό του γεωλογικού χρόνου. Ότι ακολουθεί είναι μιά έντονη συμπίεση των 500 σελίδων του βιβλίου με όλα τους τα επιχειρήματα και τις προκλητικά συμπεράσματα: Είναι επικίνδυνη αύξηση της θερμοκρασίας που συμβαίνει; Όχι Είναι το εύρος της θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε κατά τον 20ό αιώνα έξω από την περιοχή της κανονικής μεταβλητότητας; Όχι Το κλίμα της Γης ελέγχεται από την παραλαβή και την αναδιανομή της ηλιακής ενέργειας. Παρά αυτή την κρίσιμη αυτή σχέση, ο ήλιος τείνει να εξαφανιστεί ως το πλέον σημαντικός παράγων του κλίματος. Υπολογισμοί με υπερυπολογιστές είναι πρωτόγονοι σε σχέση με το σύνθετο δυναμισμό του κλίματος της γης εάν αγνοήσει κανείς την κρίσιμη σχέση μεταξύ του κλίματος και της ηλιακής ενέργειας. "Ο περιορισμός της σύγχρονης αλλαγής του κλίματος σε μιά μόνον μεταβλητή, το CO2, ή ένα μικρό μέρος της μεταβλητής - το ανθρωπογενές CO2 - δεν είναι επιστήμη. Το να προσπαθήσουμε να προβλέψουμε το μέλλον με βάση μία μόνο μεταβλητή (CO2) σε εξαιρετικά πολύπλοκα φυσικά συστήματα είναι τρέλα. Εντούτοις, όταν κάποιοι αστρονόμοι έχουν την τόλμη να αποδείξουν ότι η ηλιακή δραστηριότητα ελέγχει το κλίμα και όχι οι εκπομπές CO2, έχουν απορριφθεί ως δεινόσαυροι που χρησιμοποιούν μεθόδους παλιομοδίτικης επιστήμης". Κατά το παρελθόν η περιεκτικότητα της σε CO2 ήταν πολύ υψηλότερη από ότι σήμερα. Το ατμοσφαιρικό CO2 ακολουθεί την αύξηση της θερμοκρασίας. Δεν αυξάνεται η θερμοκρασία καθώς αυξάνεται το CO2. Το CO2 δεν είναι ρύπος. Η υπερθέρμανση του πλανήτη και η μεγάλη περιεκτικότητα σε CO2 φέρει ευημερία και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Η υπόθεση ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει υπερθέρμανση του πλανήτη είναι παράδοξη διότι έρχεται σε αντίθεση με τη γνώση επικυρωμένη από την φυσική του ήλιου, την αστρονομία, την ιστορία, αρχαιολογία και τη γεωλογία". Αλλά πλέον οι αποδείξεις δεν μετρούν. Και κάθε αντίθετη εργασία που δημοσιεύεται σε περιοδικά με κριτές, απλώς αγνοείται. Μας λένε ότι η επιστήμη για την ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη έχει πλέον σχηματισθεί και δεν επιδέχεται αλλαγών. Ωστόσο, ο ισχυρισμός από ορισμένους επιστήμονες ότι η απειλή της AGW είναι 90 % σίγουρη (ή ακόμη και 99 %) είναι ένα σχήμα λόγου. Δεν έχει μαθηματική ή αποδεικτική βάση. " Παρατηρήσεις στη φύση διαφέρουν σημαντικά από τα αποτελέσματα που προέκυψαν από σχεδόν δύο δωδεκάδες κλιματικών μοντέλων που αναπτύχθηκαν σε υπολογιστή. Τα κλιματικά μοντέλα διογκώσουν τα αποτελέσματα της ανθρώπινης εκπομπής CO2 στην ατμόσφαιρα, επειδή λίγες από τις φυσικές μεταβλητές λαμβάνονται υπ’ όψιν. Τα φυσικά συστήματα είναι πολύ πιο περίπλοκα από ότι τα μοντέλα σε υπολογιστή. Η δημιουργία, από τον ΟΗΕ της Διακυβερνητικής Ομάδας για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), το 1988, έδωσε την ευκαιρία στις περιβαλλοντικές ομάδες να μετατρέψουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε κύριο θέμα". Η διαδικασία της IPCC σχετίζεται με τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό, την πολιτική και τον καιροσκοπισμό. Είναι άσχετη με την επιστήμη. Οι απόψεις των ζηλωτών της κλιματικής αλλαγής (AGW) μπορεί να συγκριθούν με την αποδεδειγμένη βεβαιότητα των θρησκευτικών φονταμενταλιστών". Ο Ian Plimer δεν είναι ένα απομονωμένο περίεργο άτομο. Είναι βραβευμένος επιστήμονας και καθηγητής. Το οπισθόφυλλο του «Heaven And Earth» περιλαμβάνει τη λαμπρή υποστήριξη από τον Πρόεδρο της Τσεχικής Δημοκρατίας, Vaclav Klaus, ο οποίος τώρα κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλοί επιστήμονες έχουν συμπαραταχθεί με τον Plimer στή διαφωνία προς την επικρατούσα ορθοδοξία. Το «Heaven And Earth » βασίζεται σε αποδείξεις και επιτίθεται στον κονφορμισμό και την «ορθοδοξία». Είναι επίσης μια υπενθύμιση προς το σεβασμό της αντίθετης άποψης και ένα ηχηρό μήνυμα για να προσέξουμε μήπως η ιδεολογία υποκαθιστά τις αποδείξεις.
(1):http://www.telegraph.co.uk/comment/columnists/christopherbooker/5525933/Crops-under-stress-as-temperatures-fall.html
(2): http://news.nationalgeographic.com/news/2009/06/090612-sun-lowest-peak-activity.html
(3): http://www.smh.com.au/opinion/beware-the-climate-of-conformity-20090412-a3ya.html
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Σύμφωνα με κάποια Blogs, οι μεγάλοι εκδοτικοί Οίκοι της Αυστραλίας αρνήθηκαν να εκδώσουν το «αιρετικό» αυτό βιβλίο.
2. Το βιβλίο απεδείχθη εκδοτική επιτυχία και ευρίσκεται στην 5η ανατύπωση (http://connorcourtpublishing.blogspot.com/)
3 «Κάποιοι αστρονόμοι έχουν την τόλμη να αποδείξουν ότι η ηλιακή δραστηριότητα ελέγχει το κλίμα »Η επιστημονική έχασε πριν λίγες ημέρες τον μεγαλύτερο εξ αυτών, τον Jack Eddy. Διαβάστε το «Interview with Jack Eddy»
Η επιστημονική κοινότητα θα προτείνει να ονομασθεί το τρέχον σημαντικό ηλιακό ελάχιστο «Eddy Minimum», ως ελάχιστη τιμή στον Άνδρα και τον Επιστήμονα.
Μάριος Λεονάρδος
www.antibaro.gr
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)